آیین نخل برداری زیارتگاه های کوه سفیدِ وَش بر پایه اسطوره غیبت دختر (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

آیین سالانه نخل برداری در زیارتگاه کوه سفید روستای وش که توسط اهالی و به همراهی ابوزیدآبادی ها انجام می شود، متضمن عناصر آیینی و اسطوره های سرشار است. محور اسطوره ای آیین، غیبت تعدادی از اولیا در دو زیارتگاه اولیاءالله و کعبه کوچک کوه سفید است. باورهای مردم در این زمینه، شباهت اساسی با درون مایه ای مشترک اسطوره غیبت دختر در فلات ایران دارد که با رؤیا، قداست آب و جایگاه قدسی چشمه ای در پیوند است. این باور همچنین محور آداب زیارتگاهی کوه سفید را تشکیل می دهد؛ ازاین رو تابوت واره نخل را هر سال در 28 صفر از آبادی حرکت داده و در دو محل زیارتگاهی کوه سفید می گردانند. این آیین متضمن باورهایی بس قدیمی است و ریشه در باورهای ایرانی دارد. ترکیب متفاوت برگزارکنندگان هم شگفت است، حضور اهالی ابوزیدآباد که از دشت به نسبت دوردستی برای برپایی مراسم می آیند نیز می تواند یادآور دوران کوچ نشینی آنان بین ییلاق کوهستان کرکس و قشلاق دشت کویری ابوزیدآباد باشد. مجموعه باورها و آیین های زیارتگاه های کوه سفید وش با آیین ایرانی قربانی گاو و باران خواهی در سی وششمین روز بهار اسفنجان در آذربایجان شرقی شباهت زیادی دارد که نشان دهنده بن مایه های ایرانی آن است.