حوزه دشت فین کاشان؛ بستر شکل گیریِ ساختار زیستی، باغات و مزارع کهن (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

بی تردید یکی از مسائل بسیار مهمی که کشور ما با آن روبه روست، مسئله خشکسالی و کم آبی است. کارشناسان و متخصصان مرتبط با موضوع، گرم شدن تدریجی کره زمین، برداشت های بی رویه از آب های زیرزمینی، انتقال آب های بین حوزه ای، تغییر الگوی کشت و برخی سدسازی های بدون کارشناسی و... را در کشور ما که اصولاً جزو دسته کشور های خشک و کم آب جهان محسوب می شود، از علل تشدیدکننده آن برمی شمارند و این خطر تهدید کننده را بارها و بارها گوشزد کرده اند. از آنجایی که آبادانی از وجود و حضور نعمت خدادادی آب سرچشمه می گیرد، هرجا که چشمه ای، رودی، قناتی و باریکه آبی و... بوده است در کنار یا نزدیک به آن ها زیستگاه های انسانی و مزارع و باغات شکل گرفته است. دیرپایی آب های هر حوزه ای، راز دیرپایی سکونتگاه ها و ایجاد مزارع و باغات همچنین ایجاد راه های ارتباط بین آن ها و شکوفایی فرهنگ و تمدن در آن حوزه بوده است که به دستاورد های هنری و معماری وهمچنین آداب ورسوم مرتبط با آن نیز منجر شده است. حوزه۱ آبریز دشت فین کاشان یکی از این نمونه هاست که سابقه بسیار دیرین زیست و حضور باغات و مزارع کهن را در خود دارد و تمدن های درخشان خود را مدیون چشمه ها، رودهای فصلی، قنوات و آبراهه های موجود در آن بوده است. با امید به اینکه همگان به ضرورت خفاظت از آب های زیرزمینی و چشمه ها و لای روبی و مرمت قنوات آن توجه داشته باشیم و شواهد تمدنی و زیستی برخاسته از آن، همچنین سنت های بومی باغبانی و زراعت آن را (در کنار روش های نوین کارآمد) و نیز هنر و معماری ارزشمند آن را، نعمت های این سرزمین دانسته و آن ها را پاس بداریم.