مدل مکان یابی بهینه ی استقرار پایانه های اتوبوس رانی و میزان ارزیابی عوامل مؤثر بر آن

چکیده

هدف: پایانه ها، مراکز عمده مسافربری شهری هستند که نقش مهم جمع آوری تقاضا و پخش آن را در شبکه بر عهده دارند. عملکرد صحیح پایانه ها درگرو برنامه ریزی درست آن ها است که بخش مهمی از آن به مکان یابی اصولی آن ها اختصاص می یابد. مسئله مکان یابی پایانه های اتوبوس رانی درون شهری ازجمله مسائل بهینه سازی محسوب شود. روش شناسی پژوهش: روش مذکور مبتنی بر چهار مرحله متوالی است که بر اساس آن، در مرحله اول و دوم نقاط کاندید احداث پایانه اتوبوس رانی درون شهری با توجه به شبکه خطوط اتوبوس رانی و محل تمرکز خطوط و همچنین با توجه به پایانه های موجود انتخاب می شوند. در مرحله سوم هزینه ساخت و تملک، ارزش دسترسی به کاربری های مجاور و همین طور میزان پوششی که هر یک از نقاط کاندید در سطح شهر ایجاد می کنند، نقاط کاندید ارزش گذاری می شوند. درنهایت، در مرحله چهارم، مسئله به کمک روش برنامه ریزی آرمانی از حالت چند هدفه به یک مسئله تک هدفه بیشینه سازی تبدیل می شود که درنتیجه آن نقاط برتر از بین نقاط کاندید شناسایی می شوند. به منظور درک بهتر روش پیشنهادی، مسئله مکان یابی پایانه ها در مورد شهر شیراز پیاده سازی گردید که درنهایت الگوریتم پیشنهادی 3 نقطه را به عنوان نقاط نهایی جهت ساخت پایانه اتوبوس رانی درون شهری برگزید. یافته ها: بررسی نتایج حاصل از مدل و پارامترهای نقاط برگزیده نشان می دهد که این نقاط، ازجمله نقاط مهم و تأثیرگذار جهت ساخت پایانه هستند و با خط مشی سازمان اتوبوس رانی شهرداری شیراز در جهت مکان یابی پایانه ها نیز همخوانی نسبت خوبی دارد. اصالت/ارزش افزوده علمی: در این مقاله از روشی ابتکاری جهت حل مسئله مکان یابی پایانه ها استفاده شده است که موجب تقویت دانش موجود می شود.