جامعیتِ فرهنگی اثر ادبی حافظ در جوامع بشری و انعکاس آن در تصاویر نسخه ی مصور حافظ، محفوظ در موزه ی دهلی نو (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هیچ شاعری مانند «حافظ» در اعماق و زوایای ذهن و دل ایرانیان نفوذ نکرده است. او شاعر تمامی قرن ها است و بسیاری قشرها از عرفا و ادیبان تا مردم معمولی، هرکدام درون کلام حافظ، سخن دل خود را یافته اند. هم چنین ایده های جهان روا و انسانی حافظ در ادب فارسی، ظرفیت بزرگی برای جهانی شدنِ شخصیت او فراهم آورده است. نفوذ حافظ و شعر او در کشورهای شرقی و غربی متعددی قابل مشاهده است. بدین منظور برای فهم بهتر جامعیتِ فرهنگی حافظ بر کشورهای مختلف، در این پژوهش کوشیده ایم با اتخاذ روشی کتابخانه ای و مطالعه ای تطبیقی، اثرگذاری و نفوذ کلام حافظ را در ادبیات و فرهنگ کشورهای غرب و شرق بررسی نماییم. در حقیقت هدف این پژوهش نمایش تأثیر نفوذِ کلام حافظ با درونمایه های انسانی بر شاعران و نویسندگان کشورهای غربی شامل آلمان و چک-اسلواکی، شبه قاره ی هند شامل بنگال و پاکستان، چین، قلمرو عثمانی و جایگاه حافظ در میان محققان عرب است. هم چنین قصد داریم انعکاس جامعیتِ فرهنگی حافظ در کشورهای نام برده را با مطالعه و مداقه ی تصاویر نسخه ی مصور حافظ (موجود در موزه ی دهلی نو) مورد بررسی قرار دهیم. نتیجه ی این مطالعه نشان می دهد که جامعیت فرهنگی حافظ از مرز ایران گذشته و به عمق کشورهای غرب و شرق رسیده است. تا آنجا که علاوه بر تأثیر فرهنگی اشعارِ حافظ بر برخی از کشورهای غرب و شرق، فرهنگ ایرانی و اسلامی  نیز به این کشور ها نفوذ و گسترش پیدا کرده است و درونمایه ی شعر و فرهنگ ایرانی به عنوان نمادِ صلح و آسایش شناخته شده است. اهداف پژوهش: مطالعه ی راه های نفوذ اندیشه ی حافظ به کشورهای غرب و شرق. بررسی انعکاس جامعیت فرهنگی اثر حافظ در تصاویر نسخه مصور آن. سؤالات پژوهش: نفوذ فکری و فرهنگی حافظ در کشورهای مختلف چگونه به وجود آمده است؟ اندیشه های حافظ چه تأثیراتی بر حیات فکری و فرهنگی کشورهای دیگر گذاشته است؟