مطالعه ی خط کوفی بنّایی دوره تیموری و چگونگی تأثیر آن در نشانه نوشته های معاصر (با تأکید بر مسجد گوهرشاد مشهد) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قدیمی ترین نوع خط کوفی، خطوط آجری است که به آن خط کوفی بنّایی می گویند. خط کوفی بنّایی همان خط معقلی است. خط بنّایی یا معقلی نوعی خط کوفی زاویه دار به شمار می رود؛ که بر اساس خانه های شطرنجی طراحی شده و از ترسیم اشکال هندسی مانند: مربع، مستطیل، خطوط موازی و متقاطع ایجاد می گردد. این نوع کوفی در بناها و مساجد باستانی به خصوص دوره تیموری دیده می شود. در عصر تیموری از کاشی های معرق، هفت رنگ و همچنین خط معقلی در تزیین بناها استفاده شده است. در بناهای باستانی، نوع ساده بنّایی فراوان دیده می شود؛ این مهم در تزیینات مسجد گوهرشاد مشهد به خوبی مشهود است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته؛ و با شناخت عوامل مهمی همچون ایجاد سواد وبیاض، نحوه خوانش، چگونگی حرکت حروف و همچنین پایه کار موجود در خط کوفی بنّایی، توانسته است؛ پایه ای مهم برای طراحی نشانه نوشته های معاصر بیابد.