مطالعه کاربرد و ویژگی های ترکیب «انسان-خط» نگاری در آثار فلزی دوره سلجوقیان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هنرمندان دوران اولیه اسلامی با مهارت و دقت بالایی به ارائه شیوه های نوین نقوش نگاری دست یافتند. نقوش تزیینی و ترکیبی «انسان-خط» تحولی نوین در کتیبه نویسی تزیینات برجسته آثار فلزی دوران سلجوقیان و شیوه های نوین تزیینات دوران اسلامی ایجاد نمود. این نقوش عمدتاً ترکیبی از خطوط رایج آن دوران و اتصالات زیبایی از سرهای استیلیزه انسانی و یا نیم تنه های انسان بوده و مفاهیم و معانی باطنی و آشکاری دارند که هر کدام کاربردها و ویژگی های بصری خاصی را در این آثار جلوه نمایی کرده اند. سؤالاتی که مطرح می شود این ها هستند: 1. شیوه «انسان-خط» نگاری در آثار فلزی سلجوقیان دارای چه کاربردهایی است؟ 2. ویژگی های بصری کتیبه های تصویری آثار فلزی دوره سلجوقی چه ارتباطی با مضامین آن ها دارند؟ نقوش ترکیبی-تزیینی «انسان-خط» با کاربردهای بصری و مفهومی در میان آثار فلزی دوره سلجوقی نقش اندازی گردیده اند. ویژگی های بصری این نقوش مرتبط با معانی و مضامین روایی کتیبه ها در راستای القای اعتقادات درونی مردمان آن دوره به طلسم و تعویذ مؤثر برای مالک اثر می باشند. سابقاً در پایان نامه ای از نگارندگان این پژوهش، کاربردهای نقوش ترکیبی «انسان-خط» مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. از اهداف این پژوهش می توان به این ها اشاره نمود: 1. بررسی کاربردهای مفهومی و بصری نقوش ترکیبی «انسان-خط» بر روی آثار فلزی دوران سلجوقیان. 2. بررسی ارتباط کاربردهای بصری و مفهومی نقوش ترکیبی «انسان-خط» سلجوقیان. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای، مقالات و سایت های معتبر انجام گردیده است.