بررسی آرایش سازه های متن سغدی داستان دو مار (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

داستان دو مار متنی به زبان سغدی است که تمثیلی درباره باورهای مانوی را نقل می کند. این متن به علّت داشتن ساختار زبانی سالم در میان متون سغدی مانوی، برای بررسی رده شناختیِ آرایش سازه مناسب تشخیص داده شد. رده شناسیِ آرایش سازه ها، زبان ها را بر مبنای ترتیب و نحوه قرارگرفتن سازه ها کنار هم در جمله بررسی، مطالعه و دسته بندی می کند. چارچوب نظری برگزیده برای تحلیل آرایش سازه ها این متن، نظریه «سوی انشعاب» درایر است. درایر، نخست، برای تبین رابطه سازه های هم الگو با فعل و مفعول، نظریه «هسته و وابسته» (HDT) را و سپس با مورد انتقاد قراردادن آن، نظریه جایگزین «سوی انشعاب» (BDT) را مطرح کرد. بر مبنای نظریه (BDT)، سازه هم الگو با فعل مقوله «غیرگروهی (غیرانشعابی)» و سازه هم الگو با مفعول مقوله «گروهی (انشعابی)» است، بنابراین دو وضعیت، بنا به سوی انشعاب برای زبان ها در نظرگرفته می شود: راست انشعابی و چپ انشعابی. در بررسی این متن 28 مؤلفه بر پایه جفت عنصرهای درایر و مؤلفه های 24 گانه دبیرمقدم معیار قرار گرفت. بر اساس این 28 مؤلفه 378 جفت عنصر یافت شد که 199 جفت عنصر، «چپ انشعابی» و 179 جفت عنصر، «راست انشعابی» بودند. بر این اساس آرایش سازه ها در این متن گرایش به سوی «چپ انشعابی» دارند.