نقش سطوح سخت در منظره پردازی باغ مزارهای ایرانی هند

چکیده

به سطوحی که از عناصر سخت طبیعی و مصنوع چون سنگ، آجر و خاک غیر زراعی ایجاد شده است، «منظر سخت» گفته می شود. در الگوی باغ ایرانی سطوح سخت و نرم به شکلی مشخص از یکدیگر تفکیک شده و در عرصه های متمایز قابل رؤیت است. اگرچه باغ های ساخته شده در دوره سلاطین گورکانی هندوستان به لحاظ الگوی طراحی، عناصر و ارکان از شیوه ی باغسازی ایرانی تبعیت کرده اند و می توان آنها را گونه ای از باغ های ایرانی نام نهاد، اما دارای تفاوت هایی با نمونه های اصلی هستند که برخی از این تفاوت ها را می توان با حضور در فضای باغ درک کرد. تفاوت منظر سخت یکی از این اتفاقات است. در باغ های هندی با الگوی ایرانی، سطوح سخت و کف سازی در مقایسه با نمونه ایرانی آن از گستردگی بیشتری برخوردار بوده و منظره پردازی باغ را به نحو بارز و قابل ادراک تحت تأثیر خود قرار داده است. این پژوهش در تلاش است با بررسی عناصر و ویژگی های طراحی محیط باغ و بررسی نمونه های هندی تفاوت کیفیت منظر سخت را به چالش بکشد. بر این اساس مشخص می شود گستردگی سطوح سخت و نظم هندسی آنها براساس خطوط راست و زوایای متعامد با نبود پوشش گیاهی متراکم، باعث شده باغ هندی منتظم تر از باغ ایرانی ادراک شود و منظر سخت آن جلوه ای مضاعف پیدا کند. در جهت اثبات این امر عناصر منظر سخت و کیفیت های حاصل از شیوه بکار گیری آنها در طراحی باغ هندی مورد مطالعه می گیرند تا تأثیر بصری و ادراکی تغییر تناسب میان منظر سخت و نرم باغ در نظر بیننده مشخص شود.