بررسی سبک شناختی ساخت و کارکرد فعل مجهول در نثر قرن ششم (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

سنجش رابطه های سبکی و دستوری در مطالعه اجزای سازنده متن بر ارتباط های زبانی، تکیه های کلامی و تأثیر آنها بر خلق معنی می تواند به تبیین ساز و کارهای زبانی و غیر زبانی متن کمک کند. انتخاب هایی که از سطوح مختلف زبانی، ادبی و .... در دوره های متفاوت زمانی صورت می گیرد از عوامل بنیادی در شکل گیری تمایزهای ساختاری و الگوهای معنایی یک متن به شمار می رود. فعل مجهول در سبک نثر قرن شش و پیکره متون مربوط به آن علاوه بر تنوع ساختی بارافزوده ای از معنا و کارکردهای متنوعی را نشان می دهد که در بافت ژانرهای مختلف بسیار قابل توجه است. در این پژوهش، در پی مطالعه ساخت و کارکرد افعال مجهول در شش متن ادبی از قرن ششم هجری و توصیف و تحلیل نیت به کار رفتن و تأثیر آنها هستیم. به این منظور، افعال مجهول این متون به طور جداگانه داده برداری رایانه ای شد، سپس به لحاظ کارکرد معنایی در گزاره ها مورد تحقیق و واکاوی قرار گرفت. از آنجا که متون مورد مطالعه شامل ژانرهای مختلفی از نوع تاریخی، تعلیمی عرفانی و... است، تفاوت ژانرها و بافت های معنایی گوناگون گاه کارکردهای متناقض و ابعاد متنوعی از فعل مجهول آشکار کرده است. از جمله کارکردهای فعل مجهول با توجه به آثار مورد بررسی، بیان حکم کلی، القای معنی اقتدار و جایگاه اجتماعی، القای پیام و معنای ضمنی و ... را می توان نام برد.