نظر به این که، در غالب متون جامعه شناسی در حوزة فرهنگ، بر اهمیت زبان به عنوان کلیدی ترین عنصر نمادین غیر مادی فرهنگ تأکید شده است، بررسی ساختار کلامی مستتر در گزیده ای از مثل ها و تعبیر های کنایی فارسی به مثابة مطالعه ای در حوزة فرهنگ شفاهی توجیه می گردد. در مقالة حاضر، بررسی صورت بلاغی، نحوة خطاب، و شیوة بیان مثل ها و تعبیر های کنایی فارسی محور های اساسی مورد توجه درخصوص شناسایی ساختار زبانی در نظر گرفته شده است. روش تحقیق به کاررفته در پژوهشی که مقالة مزبور برگرفته از آن است کمی و شیوة گردآوری اطلاعاتْ تحلیل محتوا است که یکی از متداول ترین شیوه ها در حوزة شناسایی هویت آثار ادبی است. این پژوهش از نوع اکتشافی است و فرضیه ای را به آزمون نمی گذارد. هدف این پژوهش، تمرکز بر بعد کلامی گزیده ای از مثل ها و تعبیر های کنایی است که در آثار مکتوب اندیشمندان مختلف گردآوری شده است؛ هرچند ممکن است امروزه برخی از این مثل ها دیگر به کار برده نشوند و با اصطلاحات دیگری جایگزین شده باشند. یافته های تحقیق، که ادعای تعمیم آن ها وجود ندارد، حاکی از آن است که صورت بلاغی تعبیر کنایی، نحوة خطاب غیر مستقیم به انسان، و شیوة بیان عاطفی بارزترین نمود ساختار کلامی در مثل ها و تعبیر های کنایی مورد بررسی اند. افزون بر این، مورد اخیر ـ عاطفه گرایی ـ فصل مشترک یافته های ساختار کلامی با یافته های این پژوهش در دو بعد دیگر آن، یعنی بعد ارزشی و بعد نگرشی است. این یافته را چنین می توان تعبیر کرد که تحلیل و فهم ساختار زبانی در متن فرهنگی و شرایط خاص اجتماعی، یعنی فضای گفتمانی سرشته در آن، تولید و دریافت می شود.
