تلفظ

آواشناسی بخشی از زبان شناسی است که به بررسی اصوات زبان در جریان گفتار می پردازد. حیطه اصوات و گفتار زبان‘ جوهر و اصل آن محسوب می شود. به همین علت است که آواشناسی جایگاه مستقلی در زبان شناسی دارد. از موضوعات مهم مورد تحقیق در آواشناسی روسی‘ بحث درباره اصوات (pe?? (3ByK? به کار گرفته شده در زبان‘ از دو جنبه مختلف است‘ یعنی از نظر فیزیکی و از نقطه طرز ادای آنها. از وظایف مهم دیگر آواشناسی‘ تعیین دقیق اصوات و واج های زبان و تبیین چگونگی روند تغییرات آن در مقایسه با گذشته و بیان علل فرآیندهای در زمانی یا همزمانی آنهاست. در این مقاله به چگونگی بررسی اصوات زبان روسی در ابعاد شنیداری (آکوستیکی) و گفتاری (فیزیولوژیکی) به سبک همزمانی پرداخته می شود. با این حال به واسطه ارتباط نزدیک اصوات با نظام صوتی زبان در مواردی نیز برای تبیین‘ مقایسه و تمایز صوت از واج‘ ناچار مواردی از مشخصه های واج‘ عنوان می شود. نکته مهمی که این مقاله به آن پرداخته است‘ تفکیک مقوله آواشناسی (?oHeT?Ka) از واج شناسی (?oHo?or??) است.

تکیه از جمله ویژگی های دستوری زبان می باشد که در هر دو زبان روسی و فارسی در سطح واژه مطرح می شود. از آنجا که رعایت تکیه در زبان روسی برای زبان آموزان فارسی زبان در هنگام ادای واژگان گاه با مشکلاتی همراه می باشد، در این تحقیق سعی شده تا ضمن بررسی این موضوع در دو زبان، به پژوهشی در مسائل مهم آن از جمله بررسی علل تداخل تلفظ واژه های روسی در بین فارسی زبانان پرداخته شود. افرادی که در حال فراگیری زبان خارجی میباشند، ناخودآگاه سعی در تعمیم ساختارهای زبان مادری خود که تسلط نسبی بدان دارند به درون ساختارهای زبان خارجی دارند، که باعث تداخل ها و خطاهایی در آموزش میگردد. به دلیل گستردگی موضوع از جنبه های مختلف نظری در بین زبان شناسان ایرانی و روسی، بر اساس محوریت تداخل تکیه برای فارسی زبانان، ابتدا مباحث نظری مطرح شده و سپس به بررسی کاربردی و تداخل های احتمالی، از جمله واژه های مشترک بین دو زبان روسی و فارسی و تداخل آن ها با یکدیگر، واژه های به ظاهر یکسان در ساختارهای مفرد و جمع زبان روسی، واژه های دو واریانتی زبان روسی، متحرک بودن تکیه در زبان روسی، تکیه اسامی روسی در حالات مختلف مفرد و جمع و تکیه در واژه های به ظاهر یکسان اجزای مختلف کلام روسی پرداخته شده است.

آنچه در پژوهش های انجام شده در حوزة آموزش زبان فارسی بیشتر دیده می شود، جدایی آموزش تلفظ از آموزش نگارش است. در این پژوهش، با تمرکز بر خطاهای زبانی زبان آموزان فارسی در حوزة آواها، به بررسی رابطة بین خطاهای تلفظی موجود در گفتار آنان با خطاهای موجود در نوشتار همان زبان آموزان پرداخته ایم. با این بررسی درصددیم تا نشان دهیم این دو حوزه اندرکنش های فراوانی داشته و تقویت یکی به معنی تقویت دیگری است. ابتدا داده های جمع آوری شده از گفتار شفاهی زبان آموزان را فهرست و موارد تکرار شونده در حوزه های واکه، همخوان و نیز فرایندها را استخراج کرده و برای هر مورد نمونه هایی را به دست داده ایم. سپس در مراحل بعدی از زبان آموزان درخواست کردیم تا انشاهایی در موضوعات مختلف تحریر کنند. خطاهای استخراج شده از این داده ها را با میزان فراوانی در نمودارها ارائه نموده ایم. مقایسة صوری این جداول با انواع خطاهای شفاهی و نیز تحلیل آماری نشان می دهد که خطاهای نوشتاری در حوزة تلفظ ناشی از خطاهای توانشی زبان بوده و تنها یک سهو کنشی در حوزة تولید محسوب نمی شود. اثبات فرضیة ارتباط معنادار بین خطاهای تلفظی و خطاهای نگارشی به این نتیجه رهنمون می شود که املا و تلفظ، دو روی یک سکه هستند. با این نتیجه و با بهره گیری از رویکرد ارتباطی، پیشنهاد می کنیم در آموزش و نگارش کتاب های درسی زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، تدریس همزمان تلفظ و نگارش، مورد نظر قرار گرفته و به این دو حوزه به مثابه آیینة یکدیگر توجه شود.

تلفظ یکی از بخش های مهم، در یادگیری هر زبانی محسوب می شود. قطعاً بدون توانایی کافی در تلفظ، حتی در صورت داشتن دانش واژگانی، دستوری و دیگر مهارت های زبانی، امکان ارتباط و تفهیم و تفاهم حاصل نخواهد شد. کیفیت تلفظ حروف و جملات می تواند نقش مهمی در درک شنیداری طرفین داشته باشد. عدم توانایی تلفظ، خصوصاً در بزرگسالان، با تداخل قوانین آوایی زبان اول به صورت لهجه زبان مادری، آشکار می گردد. این مسأله، نشان دهنده مشکل اصلی و توانایی پایین فرد را نشان می دهد. مسأله اصلی اینکه، آموزش تلفظ در یادگیری زبان بعنوان یک مهارت محسوب می شود. مهارت تلفظ و مهارت های زبانی مکمل یکدیگرند. در واقع هدف پژوهش این است که اهمیت آموزش تلفظ را در یادگیری زبان نشان دهد. روش جمع آوری اطلاعات، به صورت اسنادی و استفاده از منابع کتابخانه ای بر پایه تحلیل کیفی انجام شده است. یافته ها نشان می دهد، به علت پیچیدگی ماهیت تلفظ، بسیاری از معلمان به راحتی از کنار آموزش تلفظ می گذرند؛ یا کمتر به آن می پردازند. نپرداختن به آموزش درست تلفظ و آواهای زبان برای زبان آموزان خارجی و حتی دانش آموزان بومی، با گذشت زمان، واژه ها بصورت غلط در ذهن شان تثبیت می گردد. آموزش درست تلفظ در فهم و درک تعامل افراد، نقش اساسی دارد. کسب مهارت تلفظ، به همراه کتاب های آموزشی مهارت های زبانی، امکانپذیر است. آموزش مهارت های شنیدن، گفتگو کردن، خواندن و نوشتن، از راهکارهای آموزش تلفظ محسوب می شود. در این خصوص با تحلیل کیفی و زبان شناختی نظریه های آموزش زبان، یافته هایی که بیشتر کاربردی تر هستند برای آموزش تلفظ، پیشنهاد گردیده است.

مطالعه ی حاضر به بررسی رویکرد معلمان و زبان آموزان زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی نسبت به آموزش ضمنی و صریح تلفظ پرداخته است. به همین منظور، ۷۱ معلم و ۸۸ زبان آموز، نسخه ی تعدیل شده از پرسشنامه ی "گرایش و انگیزه های زبان آموزان نسبت به تلفظ" که توسط ساردینیا، لی و کاسی (۲۰۱۴)و پرسشنامه ی دیگری را که توسط لی (۲۰۰۰) طراحی شده بود را کامل کردند. نتایج نشان داد که زبان آموزان نسبت به معلمان گرایش و نگرش مثبت تری در خصوص آموزش تلفظ داشتند. در مقایسه با فراگیران مبتدی و پیشرفته، زبان آموزان با سطح متوسط نگرش مثبت تری نسبت به آموزش تلفظ داشتند. به علاوه، هم معلمان و هم زبان آموزان، تمایل بیشتری به آموزش ضمنی تلفظ از خود نشان دادند. در نتیجه، مواد آموزشی باید به گونه ای طراحی شوند که زبان آموزان به سوی روش های ضمنی آموزش تلفظ ترغیب شوند. ضمنا معلمان نیز باید زمینه ی لازم برای فراگیری ضمنی تلفظ توسط زبان آموزان در محیط کلاس را فراهم کنند.

در مطالعه حاضر به بررسی تأثیر یک شیوه آموزش تعاملی تلفظ به نام بن فرانکلین بر لهجه زبان آموزان انگلیسی ایرانی (فارسی زبان) پرداخته می شود. این روش فراگیران زبان را ملزم می سازد تا از (ویژ گی های آوایی) آنچه می شنوند (نسخه های صوتی معتبر معرفی شده در این مطالعه) یادداشت بردارند و بکوشند آن متن را بر اساس یادداشت های خود خوانده و صدایشان را ضبط کنند. سی و چهار (34) زبان آموز در سه سطح زبانی از دو کلاسِ کامل در این مطالعه شرکت کردند و [فرایندِ بررسی] چهار ماه به طول انجامید.. برای تعیین تأثیر این شیوه آموزش تلفظ، «پیش و پس از آزمون» اجرا شد. دو معلم زبان انگلیسی بومی و دو معلم زبان انگلیسی غیربومی (ایرانی) صداهای ضبط شده زبان آموزان را در مقیاس 9 گونه ای «داشتن لهجه خارجی» ارزیابی کردند. مصاحبه نیمه-ساختارمندی نیز با هشت زبان آموز به انجام رسید تا نگرش آنها را در خصوصِ روش آموزشی جویا شویم. مقایسه نتایج از بهبود در ارزیابی لهجه زبان آموزان و همچنین وجود رابطه به نسبت قوی بین مهارتِ زبان انگلیسی و میزان «لهجه داری» زبان آموزان حکایت می کرد.

پژوهش کنونی با الهام از نظریه توجه اشمیت (1990) به بررسی تأثیر افزایش آگاهی زبان آموزان نسبت به ویژگی های عروضی بر روی مهارت شنیداری آنان می پردازد. به همین منظور، تعدا 70 زبان آموز با سطح متوسط ، به عنوان افراد شرکت کننده در این پژوهش و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس هدفمند انتخاب شدند. آن ها به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند در گروه ازمایش در هر جلسه ویژگی های عروضی زبان انگلیسی با زبان اموزان تمرین می شددر حالی که در گروه کنترل زبان اموزان فقط به متنهایی گوش داده و سوالات تعقیبی را پاسخ می دادند . جمع آوری داده های پژوهش به وسیله آزمون تعیین سطح آکسفورد (OPT) و پیش آزمون و پس آزمون مهارت شنیداری انجام شدند. تحلیل توصیفی و استنباطی داده ها نشان داد که گروه آزمایش با اتکا به افزایش آگاهی ایجاد شده نسبت به ویژگی های عروضی در تلفظ توانست عملکرد معناداری نسبت به گروه کنترل در بهبود مهارت شنیداری داشته باشد.یافته های پژوهش می تواند در خدمت معلمان قرار بگیرد تا آن ها با آگاهی از نحوه پیاده سازی صحیح آموزش مهارت شنیداری به واسطه ویژگی های عروضی، مهارت شنیداری زبان آموزان و در نهایت کیفیت یادگیری آنان را فزایش دهند.

در مجموعه مطالعات زبان فارسی، توجه به فرهنگ های لغت اهمیتی به سزا دارد؛ زیرا مراجعه به فرهنگ ها و آشنایی با شیوه ارائه اطلاعاتی که این فرهنگ ها به خواننده می دهند، بویژه برای کسانی که فارسی، زبان دوم آن هاست، کار بهره گیری از زبان را آسان می کند. در ارزیابی فرهنگ های لغت، به عوامل بسیاری اشاره می شود که کارآمدی هر یک از آنها نقش بسیار مهمی در ارتقای فرهنگ و فرهنگ نویسی دارد. یکی از این عوامل که از گذشته تا به امروز جزء مشکلات فرهنگ نویسی به شمار می آید، «شیوه تلفّظِ واژگان» است. در این مقاله به بررسی این معیار در برخی از مهم ترین فرهنگ های زبان فارسی پرداخته ایم. با بررسی تطبیقی و تاریخی این عامل بنیادین، دریافتیم که فرهنگ نویسان به دلیل پی بردن به عیوب و روش های تلفّظ واژگانیِ «اعراب گذاری» و «هم وزنی» تلاش می کردند تا ضمن یافتن راه حلی برای رفع نواقص روش های مرسوم در شیوه تلفظ واژگانی، روشی را ابداع کنند که بتواند هرچه بهتر و دقیق تر، تلفّظ واژه ها را آشکار سازد. بنابر همین مهم، آنها یا هم زمان از دو روش اعراب گذاری و هم وزنی استفاده کرده اند، یا در مواردی اندک دست به نوآوری زده اند. با این وجود، چندان نتوانسته اند همه عیوب شیوه تلفّظِ واژگان را رفع کنند. نویسندگان این مقاله، با نگاهی به این نهضت بزرگ فرهنگ نویسی، توانستند با استفاده از روش های موجود در تلفّظ واژگانیِ فرهنگ های زبان فارسی کهن، شیوه تلفّظی جدیدی را استخراج کنند که علاوه بر جامع بودن، بتواند جایگزینی مناسب بر شیوه «فونِتیک» باشد و فرهنگ نویسان زبان فارسی را از روش های بیگانه بی نیاز گرداند.

زبان عطّار سرشار است از ویژگی های تمایزبخش صرفی، نحوی و آوایی. این ویژگی ها با انتشار ویراست شفیعی کدکنی از منطق الطیر و دیگر مثنوی های عطّار بیشتر پیش چشم آمد؛ امّا در این میان توجّه بایسته ای به مختارنامه نشد. مختارنامه مجموعه رباعی های عطّار است که در پنجاه فصل فراهم آمده است. با توجّه به کهنگی اثر، بررسی زبان آن اهمّیت خاصّی دارد و بر پایه آن می توان به برخی از مسائل زبانی شعر عطّار پاسخ هایی مبتنی بر داده های آوایی داد و نیز پاره ای از اشکالات متن را برطرف کرد. داده های برآمده از مقاله حاضر را می توان با داده های حاصل از بررسی دیگر سروده های عطّار مقایسه کرد و تصوّر موجود را از ویژگی های سبکی و زبانی این شاعر دقیق تر ساخت. از دست آوردهای این پژوهش تشخیص لغت نگاهی با یای معروف و نیز تمایز آوایی تو به معنای تا و لایه از تو به معنای ضمیر دوم شخص مفرد است که با دقّت در قافیه بندی های مختارنامه میسّر شده است. با توجّه به وزن رباعی های عطّار نیز مشخّص شد که بر خلاف برخی از واژه ها که به صورت مخفّف نیز به کار می رفته اند، برخی از واژه ها تنها به صورت کامل کاربرد داشته اند، مانند صورت امری گشای که در متن به صورت گشا آمده است و باید اصلاح شود.

تعیین تلفظ لغات بر اساس وزن عروضی و قافیه، از دیرباز در میان ادبا و لغت نویسان فارسی، مطرح و محل بحث بوده است، و در دوره معاصر نیز مصححانِ آثار کهن فارسی به این مقوله توجه نشان داده اند. اخیراً وحید عیدگاه طرقبه ای (1399)، پژوهشی جامع در این باب، با عنوان تلفّظ در شعر کهن فارسی، به طبع رسانده که در آن، یافته های فراوانی در زمینه تلفظ های شاذ و گویشی، به همراه برخی پیشنهادهای تلفظی ارائه شده است. در مقاله حاضر برخی حدس های مؤلف کتاب، بر مبنای ملاحظاتی لغوی، رد شده و مورد نقد قرار گرفته است. از آنجا که این ملاحظات، ناظر به تلفظ لغات است، فرای نقد کتاب و در چشم اندازی کلی، می تواند در سایر پژوهش های مشابهِ آتی مورد استفاده قرار گیرد. مرور این شواهد، گویای چند خطا و ضعف روش شناختی در این اثر است: نخست، غفلتِ مؤلف است از پاره ای واژه های زبان های ایرانی میانه و نو. دوم، گرایش وی به نظام سازی، به قیمت چشم بستن بر پاره ای استثناها؛ اشکالی که با ادعای «استقرای تام» و نقد «نگاه یک سان ساز و تعمیم گر» در پژوهش ایشان، در تضاد است. سرانجام، باید به مهم ترین مورد اشاره کرد که غلبه نوعی درک تجویزی از مسائل آواییِ گویشی است.

در زمینه یادگیری زبان انگلیسی، تلفظ به عنوان یکی از مهارت های اساسی شناخته می شود که تأثیر زیادی بر ارتقاء توانایی ارتباطی و اثربخشی در مکالمات دارد. با توجه به اهمیت این مهارت، تحقیق حاضر به بررسی اثربخشی سه روش آموزشی مختلف بر توانایی تلفظ زبان آموزان درون گرا و برون گرا در سطح متوسط می پردازد. در این راستا، 60 زبان آموز انگلیسی از شهر اصفهان انتخاب شدند. این نمونه سپس به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شد: گروه رو در رو، گروه معکوس، و گروه ترکیبی. هر گروه شامل 20 نفر بود. پس از توزیع پرسشنامه شخصیت آیزنک، زبان آموزان به دو دسته درون گرا و برون گرا تقسیم شدند. سپس، یک پیش آزمون تلفظ به هر گروه داده شد. در مرحله بعدی، زبان آموزان گروه معکوس سه روز قبل از شروع کلاس تلفظ، فیلمهای آموزشی را از طریق کلاسهای اسکای روم دریافت کردند و سپس در کلاس آنلاین فراگیران به انجام فعالیت ها و تمرین های مختلف در رابطه با محتوا پرداختند. گروه رو در رو به صورت حضوری آموزش دیدند و گروه ترکیبی، شرکت کنندگان هم در کلاس آنلاین اسکای روم شرکت کردندو هم در جلسات حضوری،. پس از اتمام دوره آموزشی، یک پس آزمون تلفظ بر روی سه گروه انجام شد. سپس، با استفاده از تحلیل واریانس دو متغیره و تحلیل واریانس یک طرفه، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان دادند که سه روش آموزشی به طور مثبتی توانایی تلفظ زبان آموزان برون گرا را بهبود می بخشند، با این حال، گروه ترکیبی پیشرفت بیشتری نسبت به سایر گروه ها داشتند.

این مطالعه به بررسی اثربخشی بازخورد بصری به عنوان ابزاری برای افزایش زمان آغاز واکداری فراگیران ایرانی زبان انگلیسی پرداخته است. در حیطه ی آموزش تلفظ، بازخورد بصری به عنوان یک رویکرد جدید به رسمیت شناخته می شود. پژوهش حاضر شامل یک گروه آزمایشی، تجزیه و تحلیل آماری، همراه با بررسی داده های بصری بود که عملکرد ثابتی را درطول سه مرحله مطالعه نشان داد. در کمال تعجب، الگوی باز خورد بصری به تغییرات قابل توجهی در زمان آغاز واکداری منجر نشد. با این حال، تغییراتی در بین شرکت کنندگان در مورد میانگین عملکردی آنها در رابطه با زمان آغاز واکداری وجود داشت. برخی از شرکت کنندگان بهبود در زمان آغاز واکداری زبان انگلیسی برای واج های /p/، /t/، و /k/ نشان دادند، در حالی که این موضوع برای سایر شرکت کنندگان این گونه صدق نکرد. در آزمون ابتدایی، اکثر شرکت کنندگان زمان آغاز واکداری هایی شبیه به انگلیسی بومی را به نمایش گذاشتند که نشان دهنده یک اثر بالقوه است. عواملی مانند قرار گرفتن در معرض زبان مقصد و برجسته بودن زبان انگلیسی به عنوان یک زبان خارجی احتمالاً بر نمرات زمان آغاز واکداری شرکت کنندگان قبل از مطالعه تأثیر گذاشته است. بر اساس نتایج مطالعه حاضربازخورد بصری می تواند یک روش آموزشی جایگزین برای آموزش تلفظ در کلاس درس ارائه دهد که بیشترفراگیر محور بوده و به آنها اجازه می دهد تا تجزیه و تحلیل بازنمایی های بصری تولیدات خود را بیاموزند. با این حال، انجام تحقیقات با تعداد بیشتری از شرکت کنندگان برای نتیجه گیری قوی تر در این حوزه ضروری است.