تحلیل چارچوب

در این مطالعه، موضوع تعامل میان رهبری جنبش ها با بدنة اجتماعی آن ها با توجه به حوادث پس از انتخابات در سال 1388 در ایران بررسی شده است. برای این کار، از رویکرد تحلیل چارچوب استفاده شده که در سال های اخیر در بررسی جنبش های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این رویکرد به اهمیت چارچوب های تفسیری در قابل فهم کردن وضعیت موجود برای مخاطبان جنبش و تأثیر آن بر توان بسیج گری رهبری جنبش می پردازد. نتایج تحقیق از تحلیل محتوای کیفی متن سخنرانی ها و بیانیه ها در یک دورة دو ساله به دست آمده است. نگارندگان در این مقاله، چارچوب بندی رهبری جنبش قبل و بعد از انتخابات را به سه دورة مجزا تقسیم و ویژگی های هر مرحله را بیان کرده و بر این اساس، نتیجه گرفته اند که پویش های درونی جنبش در طی رخدادهای اجتماعی، رهبران را نیز دچار تغییر می کند و چارچوب بندی آن ها را از وضعیت موجود تحت تأثیر قرار می دهد.

هدف از انجام این پژوهش، استخراج مضامین راهبردی و الگوی حاکم بر سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران ابلاغی مقام معظم رهبری است. در این سیاست پژوهی 37 عنوان از سیاست های کلی نظام انتخاب و تحلیل و برای تحلیل مضامین راهبردی، نخست یک کتابچه کد اولیه بر اساس ادبیات مدیریت راهبردی و اهداف پژوهش تدوین شد. سپس متن سیاست های کلی چندین بار بازخوانی و مضامین راهبردی موردتوجه در سیاست ها با استفاده از روش تحلیل مضمون مبتنی بر مکتب کتابچه کد احصا شد. با استفاده از رویکرد چارچوب مضمون، سیاست های کلی نظام در قالب سه چارچوب مضمونی شامل ماهیت راهبردی، موضوع اصلی و رویکرد حاکم تحلیل شدند. در مجموع 1413 کد سیاستی استخراج شد که به لحاظ ماهیت راهبردی در قالب هدف، راهبرد، تاکتیک و قانون دسته بندی شدند. نتایج تحلیل سیاست ها با استفاده از نرم افزار تحلیل کیفی NVivo 12  نشان می دهد، ماهیت حدود 60 درصد از سیاست ها، هدف و راهبرد و ماهیت حدود 40 درصد از آنها تاکتیک و قانون است. در حدود 75 درصد از سیاست ها به موضوعات اقتصادی و در 60 درصد از سیاست ها به علم و فنّاوری پرداخته شده است. همچنین حدود 40 درصد کل محتوای سیاست ها را موضوعات اقتصادی و حدود 30 درصد آنها را موضوعات عمومی، فرهنگی و اجتماعی به نسبت مساوی تشکیل می دهد. رویکرد غالب حدود 40 درصد از سیاست ها، شناسایی و حل مساله و رویکرد حدود 40 درصد دیگر از آنها بهره گیری از فرصت هاست. رویکرد حدود 20 درصد از سیاست های کلی نیز پیشگیری و حل بحران است. در پایان پیشنهادات و رهنمودهایی برای بازنگری در سیاست های کلی ارائه شده است.

سوانح هوایی همیشه برای رسانه ها و افکارعمومی مهم اند، اما طی مناقشات سیاسی بین المللی اهمیت این رویدادها بیشتر می شود. سقوط هواپیمای پی اس 752 در 18 دی 98، به دلیل ارتباط با تنش مابین ایران و آمریکا، بدل به تیتر اول رسانه های دنیا شد. حتی، با گذشت بیش از دوسال، رسانه ها با تولید محتوا درباره این رویداد و قربانیان آن، انعکاس واکنش کشورهای دخیل و قدرت های جهانی و پیوند آن با سایر مباحث مربوط به ایران، نظیر پرونده اتمی، حقوق بشر و اعتراضات داخلی، افکارعمومی را به سمت وسوی مدنظر خود هدایت می کنند. از این رو، برای درک افکارعمومی داخلی و بین المللی و پیش بینی خط سیر تحولات مربوط به سانحه، مطالعه پوشش خبری رویداد در رسانه های شاخص جهان، ازجمله تلویزیون های خبری 24 ساعته که منبع خبری مخاطبان عام اند، مناسب است. مقاله حاضر، به روش تحلیل چهارچوب بررسی می کند که این رسانه ها، در مراحل مختلف، چه تصویری از رویداد سقوط پی اس 752 به مخاطبان دادند. بدین منظور، پژوهشگران تمام اخبار سقوط پی اس 752 را که از 18 تا 28 دی 1398 در وب سایت های بی بی سی فارسی، بی بی سی جهانی، شبکه خبر ایران، ایران اینترنشنال، راشاتودی، سی ان ان، فاکس نیوز و یورونیوز منتشر شده بود گردآوردند. تعداد داده ها 663 و شامل تمام تیترها و لیدها بود. این پژوهش، با استفاده از چارچوب های ازپیش موجود و جدید، نشان می دهد که هریک از رسانه های مذکور کدام وجوه از رویداد را برجسته تر کردند و براساس این داده ها به مقایسه این رسانه ها و سیاست های آن ها می پردازد. نتایج این تحلیل در دو محور خلاصه می شود: 1. افزایش سطح توجه اغلب این شبکه ها پس از اعلام اصابت موشک و درعین حال تفاوت الگوی توجه آن ها؛ و 2. شناسایی سه رویکرد مبتنی بر برجسته سازی، محافظه کاری و حاشیه رانی در چارچوب بندی اخبار مذکور در شبکه های موردبررسی.

اگر اطلاعات ارائه شده در زمان بحران در چارچوب و با بلاغت درستی تدوین و عرضه شوند، می توانند ضمن برآوردن نیازهای اطلاعاتی مخاطبان به اصلاح و ترمیم وجهه مسئولان نیز کمک کنند. یکی از تناقض های مطرح در مورد چگونگی اطلاعات، متحدالشکل بودن یا نبودن آن هاست؛ یعنی سخنگوی اصلی و سایرین ازجمله رسانه ها با صدای واحدی درباره بحران سخن بگویند یا اینکه صداهای مختلفی مطرح شوند. رعایت این اصول، اهمیت توجه به اصول راهبردی ارتباطات بحران را نشان می دهد. مقاله حاضر، راهبرد تک صدایی یا چندصدایی در شرایط بحران را با استفاده از دو نظریه ارتباطات بحران وضعیتی و نظریه عرصه بلاغی بررسی می کند و وضعیت خبرگزاری های ایرانی به عنوان درگاه های اصلی خبر و سازنده افکار عمومی را از این منظر تحلیل می کند. برای این منظور، طی هفت ماه نخست همه گیری کووید 19 تعداد 794 خبر درباره ویروس کرونا در چهار خبرگزاری نمونه این پژوهش با روش تحلیل چارچوب انتمن، تحلیل شده اند. یافته ها در وهله اول نشان دهنده غلبه راهبرد تک صدایی هستند و نشان می دهند که سه خبرگزاری فارس، مهر و ایرنا، اخبار را در دو چارچوب «حل مشکلات اقتصادی با اقدامات حمایتی» و «کرونای تهدیدآمیز اما مهارپذیر از راه پیشگیری/تدبیر دولت» پوشش داده اند. خبرگزاری ایلنا تنها از چارچوب اول استفاده کرده است. این نتایج حاکی از غلبه رویکرد تک صدایی در ارتباطات بحران خبرگزاری های مورد مطالعه هستند. ولی با بازگشت به مباحث نظری، مقاله حاضر نتیجه می گیرد که برای تشخیص راهبرد تک صدایی/چندصدایی باید به تفاوت های اجزاء چارچوب دقت کرد. این تحلیل آشکار می سازد که وابستگی سیاسی خبرگزاری ها موجب چندصدایی در معرفی عوامل حل مسئله شده اند و هیچ کدام از آن ها، عرصه بلاغی برای بلند کردن و شنیده شدن صدای شهروندان فراهم نساخته اند.