سقوط هواپیما

یکی از موضوعات مهم در زمینه ی حقوق هوایی، سوانح هوایی می باشد که دارای سابقه ای طولانی است. این حادثه منجر به خسارت مادی و معنوی بسیاری می شود. برخلاف مسئولیت کیفری و اداری که از مصادیق اعمال حاکمیت دولت ها می باشد و در مقررات بین المللی کمتر به نوع و میزان آن پرداخته می شود مسئولیت مدنی ناشی از سوانح هوایی در مقررات و کنوانسیون های بین المللی بطور جدی مورد توجه قرار گرفته است و نوعی مسئولیت قراردادی بین المللی را برای کشورها واشخاص مرتبط با فعالیت های هواپیمایی ایجادکرده است. یکی ازمشکلات مطرح درمباحث حقوقی حمل ونقل هوایی وجودقواعدمتعدد،پراکنده ودرمواردی ناهماهنگ است. این وضعیتِ آشفته،افرادرادریافتن راه حلهای مناسب دچارسردرگمی می نماید.پیرامون مسئله جبران خسارت ناشی از سقوط هواپیمای مسافربری نیز قواعد متعددی در حقوق داخلی و بین المللی وجود دارد.

یکی از مشکلات مطرح در مباحث حقوقی حمل و نقل هوایی وجود قواعد متعدد، پراکنده و در مواردی ناهمانگ است. این وضعیتِ آشفته، افراد را در یافتن راه حل های مناسب دچار سردرگمی می نماید. پیرامون مسئله جبران خسارت در این زمینه سه منبع کلی موجود است: اولین منبع قوانین عام است که جبران خسارت، مجازات و سایر مسئولیت ها را در خود پیش بینی نموده است. مثل قانون مدنی، قانون مسئولیت مدنی، قانون جزا و.... منبع دوم کنوانسیون ورشو می باشد. این کنوانسیون به منظور یکسان کردن مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی در ۱۲ اکتبر ۱۹۲۹ به وجود آمده و علاوه بر متن اصلی، دارای ملحقاتی نیز می باشد: پروتکل ۲۸ سپتامبر ۱۹۵۵ لاهه ناظر به اصلاح کنوانسیون ورشو، کنوانسیون ۱۸سپتامبر ۱۹۶۱ گوادالاخارا و پروتکل ۸ مارس ۱۹۷۱ گواتمالا. بنابر ماده واحده ۱۳۶۴ تحت عنوان «قانون تعیین حدود مسؤولیت شرکتهای هواپیمایی ایران در پروازهای داخلی کشور» باید کنوانسیون ورشو و اصلاحیه لاهه در ایران نیز اجرا شود. مهم ترین منبع در رسیدگی به خسارات ناشی از سوانح هوایی در قبال «مسافرین» این منبع قانونی است. منبع مرتبط سوم در این زمینه کنوانسیون مونترال است. این کنوانسیون اگر چه سند موخر بین المللی در این زمینه است اما به دلیل آن که ایران بدان نپیوسته است در ایران لازم التباع نیست. در این مقاله به این موضوع مهم پرداخته ایم که در صورت بروز سانحه هوایی مسئول کیست و وظایف و تکالیف مسئول در مقابل حادثه دیدگان یا بازماندگان آنان چیست؟

سوانح هوایی همیشه برای رسانه ها و افکارعمومی مهم اند، اما طی مناقشات سیاسی بین المللی اهمیت این رویدادها بیشتر می شود. سقوط هواپیمای پی اس 752 در 18 دی 98، به دلیل ارتباط با تنش مابین ایران و آمریکا، بدل به تیتر اول رسانه های دنیا شد. حتی، با گذشت بیش از دوسال، رسانه ها با تولید محتوا درباره این رویداد و قربانیان آن، انعکاس واکنش کشورهای دخیل و قدرت های جهانی و پیوند آن با سایر مباحث مربوط به ایران، نظیر پرونده اتمی، حقوق بشر و اعتراضات داخلی، افکارعمومی را به سمت وسوی مدنظر خود هدایت می کنند. از این رو، برای درک افکارعمومی داخلی و بین المللی و پیش بینی خط سیر تحولات مربوط به سانحه، مطالعه پوشش خبری رویداد در رسانه های شاخص جهان، ازجمله تلویزیون های خبری 24 ساعته که منبع خبری مخاطبان عام اند، مناسب است. مقاله حاضر، به روش تحلیل چهارچوب بررسی می کند که این رسانه ها، در مراحل مختلف، چه تصویری از رویداد سقوط پی اس 752 به مخاطبان دادند. بدین منظور، پژوهشگران تمام اخبار سقوط پی اس 752 را که از 18 تا 28 دی 1398 در وب سایت های بی بی سی فارسی، بی بی سی جهانی، شبکه خبر ایران، ایران اینترنشنال، راشاتودی، سی ان ان، فاکس نیوز و یورونیوز منتشر شده بود گردآوردند. تعداد داده ها 663 و شامل تمام تیترها و لیدها بود. این پژوهش، با استفاده از چارچوب های ازپیش موجود و جدید، نشان می دهد که هریک از رسانه های مذکور کدام وجوه از رویداد را برجسته تر کردند و براساس این داده ها به مقایسه این رسانه ها و سیاست های آن ها می پردازد. نتایج این تحلیل در دو محور خلاصه می شود: 1. افزایش سطح توجه اغلب این شبکه ها پس از اعلام اصابت موشک و درعین حال تفاوت الگوی توجه آن ها؛ و 2. شناسایی سه رویکرد مبتنی بر برجسته سازی، محافظه کاری و حاشیه رانی در چارچوب بندی اخبار مذکور در شبکه های موردبررسی.