فن آوری اطلاعات سلامت

مقدمه: عدم یکپارچگی اطلاعات موجب رویکرد بخش بهداشت به کاربری تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات شده است. زیرساخت ملی اطلاعات سلامت، اطلاعات بالینی و بهداشتی را یکپارچه کرده و باعث کاهش خطاها، هزینه ی درمان و افزایش امنیت بیمار می شود. هدف از این مطالعه، امکان سنجی پیاده سازی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت در ایران از دیدگاه مدیران و متخصصین تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در وزارت بهداشت و سایر سازمان های مرتبط با سلامت در سال 1388 بود. روش بررسی: تحقیق حاضر از نوع توصیفی- کاربردی و در سال 1388 انجام گرفت. پس از شناسایی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت، نظرسنجی انجام شد. حجم جامعه شامل مدیران و متخصصین تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات سازمان ها و حجم نمونه برابر با حجم جامعه بود. داده ها از طریق مصاحبه و به وسیله ی پرسش نامه جمع آوری شد. روایی پرسش نامه از طریق تعیین اعتبار محتوا و پایایی آن به روش آزمون مجدد (84/0 = r) سنجیده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی تحلیل گردید. یافته ها: با وجود ارتباط وزارت بهداشت با سایر سازمان ها، تنها 28/14 درصد سایر سازمان ها دارای سیستم اطلاعات به طور کامل مکانیزه و آماده ی شبکه سازی کامپیوتری با وزارت بهداشت بودند. مشکلات فرهنگی، اقتصادی و نامناسب بودن زیرساخت ها به میزان 30/92 درصد و نبود استانداردها و مشکلات قانونی به میزان 61/84 درصد مهم ترین موانع فراروی پیاده سازی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت در ایران است. نتیجه گیری: به علت فقدان زیرساخت های لازم، پیاده سازی زیرساخت ملی اطلاعات سلامت در ایران ممکن نیست. باید فرهنگ سازی، تدوین قوانین حریم شخصی و حوزه ی تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و نظارت دولت بر زیرساخت ها انجام شود.

مقدمه: سرمایه های فکری در یک سازمان دارایی هایی هستند که ارزش آن ها با به اشتراک گذاشتن با دیگران و گذشت زمان افزایش می یابند. بیمارستان ها مهم ترین مراکز ارایه ی خدمات سلامت محسوب می شوند که مدیریت دارایی های ناملموس در آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. برای جلوگیری از بین رفتن تلاش ها و هزینه ها می بایست نخست میزان اهمیت هر یک از ابعاد سرمایه های فکری بیمارستان ها شناسایی شده سپس در جهت رشد و مدیریت آن ها اقدام نمود. تحقیق حاضر با هدف تعیین میزان اهمیت هر یک از ابعاد سرمایه های فکری در بیمارستان های منتخب شهر اصفهان و همچنین، تعیین فاکتورهای مؤثر در هر بعد از سرمایه های فکری بر اساس مدل Hung انجام گرفت. روش بررسی: این تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی بود و در سال 1390 در سه بیمارستان شهر اصفهان (شریعتی، امام موسی کاظم (ع) و امین) انجام شد. جامعه ی آماری این پژوهش 3000 نفر از پزشکان و پرستاران بودند که از بین سه بیمارستان، 200 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش گردآوری مباحث نظری آن، کتابخانه ای بود و داده های آن از طریق پرسش نامه ی محقق ساخته به دست آمد. روایی پرسش نامه با نظر صاحبنظران در زمینه ی مدیریت تأیید شد و و پایایی آن به کمک alpha Cronbach's برابر با 89/0 به دست آمد. داده ها از طریق نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون Student-t تک متغیره و نمودار تارعنکبوتی تحلیل شد. یافته ها: مقایسه ی شاخص های سرمایه ی فکری با میانگین فرضی 3 نشان داد که میزان اهمیت شاخص های سرمایه ی انسانی، بیماران، سرمایه ی فرایند، بیشتر از متوسط و شاخص نوآوری، دارای اهمیت متوسط و شاخص های مالی و فن آوری اطلاعات دارای اهمیت کمتر از سطح متوسط بوده است. نتیجه گیری: ابعاد سرمایه های فکری در بیمارستان ها از اهمیت و ارزش یکسانی برخوردار نیستند، بنابراین مدیران بیمارستان ها باید زمینه ی استفاده و بهره برداری از تمامی سرمایه های ناملوس را فراهم کنند و به این طریق باعث تولید علم، ثروت و نوآوری شوند.

مقدمه: ارزشیابی فرایندی نظامدار برای جمع آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات به منظور بررسی میزان عملی شدن هدف ها است. در نظام آموزشی دانشگاهی منظور از آموزش، ایجاد تغییرات مناسب و روزافزون، در حاصل این سیستم یعنی دانشجویان می باشد و هدف از ارزشیابی، ارتقای کیفیت در آموزش، پژوهش، بهداشت و درمان است. این پژوهش به تدوین و شناسایی شاخص های ارزشیابی دوره ی کارشناسی ارشد فن آوری اطلاعات سلامت براساس الگوی سیپ، در پنج دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، اصفهان، شیراز و کاشان در سال 1391 پرداخت. روش بررسی: پژوهش از نوع کاربردی و توصیفی بود و جامعه ی آماری آن را مدیران گروه، اساتید، مسؤولان کتابخانه و دانشجویان دوره ی کارشناسی ارشد فن آوری اطلاعات سلامت پنج دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، اصفهان، شیراز و کاشان در سال 1391 (مجموعاً 130 نفر) تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده ها چهار پرسشنامه براساس مقیاس رتبه بندی لیکرت بود که روایی آن به وسیله ی مشاوره با صاحب نظران و متخصصان رشته تایید و پایایی پرسشنامه های مدیران گروه، اساتید، دانشجویان و مسؤولان کتابخانه از طریق ضریب آلفای کرونباخ (Cronbach's Alpha) به ترتیب 74/0، 93/0، 98/0 و 80/0 برآورد شد. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و نرم افزار SPSS صورت گرفت. یافته ها: در مجموع 139 شاخص براساس سه عامل زمینه، درونداد، و فرایند در حیطه های نیروی انسانی متخصص، خدمات علمی- تخصصی مورد نیاز جامعه، دانشجویان، مدیران گروه، اعضای هیأت علمی، برنامه ی درسی، بودجه، امکانات و تجهیزات، فعالیت های تدریس و یادگیری و علمی- پژوهشی دانشجویان و اساتید و فعالیت های کتابخانه تعیین و مورد بررسی واقع شد. نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده ی وضعیت نسبتاً مطلوب دوره ی کارشناسی ارشد فن آوری اطلاعات سلامت بود، اما تلاش برای اصلاح و بهبود آن و ادامه ی فرایند ارزشیابی ضروری است. برای رسیدن به سطح ایده آل، نیاز به تجدید نظر و تغییرات لازم جهت ارتقای کیفیت وجود دارد.

مقدمه: پرونده ی الکترونیک سلامت شامل طیف گسترده ای از سیستم های اطلاعات است که تمامی اطلاعات مربوط به طرح مراقبت پرستاری، تجویز دارو، ارزیابی فیزیکی و ایمن سازی را براساس استانداردهای شناخته شده ممکن می سازد و با توجه به پیچیدگی پرونده ی الکترونیک سلامت (Electronic Health Record) قابلیت استفاده از این سیستم توسط کاربران آن امری حیاتی است. بنابراین پژوهشی با هدف تعیین فاکتورهای مورد انتظار پزشکان از پیاده سازی پروژه ی پرونده ی الکترونیک سلامت در دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در سال 1391صورت گرفت. روش بررسی: این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی- تحلیلی بود که در سال 1391 در دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان انجام شد. جامعه ی آماری شامل پزشکان عضو هیأت علمی و دستیاران تخصصی مشتمل بر 129 نفر بودند. پرسشنامه ای برگرفته از پایان نامه ی دکترای Morton در دانشگاه Drexel به عنوان ابزار پژوهش انتخاب گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصین و صاحب نظران در این زمینه و پایایی آن از طریق test-retest به میزان 78 درصد سنجیده شد. داده های گردآوری شده از پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ی 19 و بوسیله ی روش های آمار توصیفی (جداول توزیع و درصد فراوانی، شاخص های آماری میانگین و انحراف معیار) و آزمون های آماری ANOVA و T-TEST یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیشترین امتیاز کسب شده مربوط به فاکتور پشتیبانی مدیریت با میانگین 65/3 و کمترین امتیاز کسب شده مربوط به فاکتور آموزش مناسب و کافی با میانگین17/3 بود. در ارتباط با موانع اجرای پیاده سازی پرونده ی الکترونیک سلامت بیشترین درصد کسب شده مربوط به هزینه های اقتصادی با 84 درصد و کمترین امتیاز کسب شده مربوط به مقاومت پرسنل در برابر تکنولوژی جدید با 50 درصد بود و از دیدگاه پزشکان مهمترین مزایای پرونده ی الکترونیک سلامت افزایش کنترل بر فعالیت های کاری 9/82 درصد ارزیابی شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج کسب شده در دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، پزشکان عضو هیأت علمی و دستیاران با پیاده سازی پرونده ی الکترونیک سلامت در این دانشگاه موافق بودند و با توجه به نظرات ارائه شده توانایی و آمادگی لازم جهت پیاده سازی پرونده ی الکترونیک سلامت وجود داشت.

مقدمه: امروزه، با ظهور پرونده ی الکترونیکی بیمار، نیاز به تبادل اطلاعات افزایش یافته و در نتیجه امنیت و محرمانگی در سیستم های اطلاعاتی باید بیش تر مورد توجه قرار گیرد. در پژوهش حاضر، وضعیت امنیت اطلاعات از سه بعد مدیریتی، فنی و فیزیکی در سیستم های اطلاعات بیمارستانی بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: این پژوهش از نوع کاربردی بود که به روش تحلیلی در سال 1390 شمسی انجام شد. جامعه ی پژوهش، مسؤولان واحد فن آوری اطلاعات در بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی (36 نفر) و نمایندگان شرکت های نرم افزاری (شش نفر) بودند. داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه گردآوری گردید و روایی پرسش نامه از طریق روایی صوری و محتوا و پایایی آن نیز با استفاده از آزمون همبستگی درونی (75/0= α) تعیین شد. از آمار توصیفی و تحلیلی نظیر t-testبرای تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته ها: براساس یافته های پژوهش، از لحاظ آماری تفاوت معناداری در وضعیت امنیت اطلاعات در سیستم های اطلاعات بیمارستانی از بعد مدیریتی (843/0=Pvalue)، فنی (902/0=Pvalue) و فیزیکی (595/0=Pvalue) در مراکز آموزشی درمانی و غیرآموزشی وجود نداشت. اما از بعد فنی بین دیدگاه مسؤولان واحد کامپیوتر بیمارستان های مورد مطالعه و نمایندگان شرکت های نرم افزاری اختلاف معناداری وجود داشت (01/0=Pvalue). نتیجه گیری: در این مطالعه وضعیت امنیت اطلاعات در سیستم های اطلاعات بیمارستانی در سطح قابل قبولی ارزیابی گردید. با این حال برنامه ریزی جهت تدوین و اجرای جدیدترین سیاست ها و دستورالعمل های امنیتی در هر سه بعد مدیریتی، فنی و فیزیکی مطابق با نیازهای کاربران و پیشرفت های فن آوری ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: نفوذ فن آوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه ی سلامت و توانمندی های چشم گیر آن، در کنار امکان افزایش کارایی ارایه ی خدمات و کاهش هزینه ها، موجب توجه روزافزون به این فن آوری ها برای مقاصد مختلف شده است. بر این اساس تعیین تأثیر توسعه ی سلامت الکترونیک بر کاهش مخارج سلامت خانوارها هدفی است که مقاله ی فعلی به آن پرداخته است. روش بررسی: مطالعه ی توصیفی- کاربردی فعلی در دو مرحله در سال 1391 صورت گرفت که در مرحله ی اول با استفاده از روش کیفی مصاحبه با 93 خانوار از 8 استان کشور براساس چهار سطح شاخص توسعه ی انسانی، به شناسایی اجزای مختلف مخارج سلامت خانوارها پرداخته شد و در مرحله ی بعد با استفاده از پانل نخبگان و با تحلیل محتوایی اجزای شناسایی شده، تأثیر توسعه ی سلامت الکترونیک بر هر یک از اجزای مخارج سلامت خانوار بررسی و اجزا در سه دسته ی مستقیم، غیرمستقیم و بدون تأثیر دسته بندی شد. یافته ها: در مرحله ی اول مطالعه تعداد 73 نوع هزینه ی سلامت خانوار شناسایی شد که در مرحله بعد تعداد 27 نوع از این هزینه ها به عنوان مواردی تشخیص داده شد که توسعه ی سلامت الکترونیک، می تواند به صورت مستقیم آن ها را کاهش دهد. از بین این موارد سلامت الکترونیک، بیش ترین ظرفیت را برای کاهش هزینه های ایاب و ذهاب، اسکان، تغییر شغل و استرس ناشی از تلف شدن وقت دارد. نتیجه گیری: توسعه ی سلامت الکترونیک می تواند به عنوان یک راهبرد مناسب جهت کاهش سهم مردم از هزینه های سلامت در نظر گرفته شود، البته ایجاد زیرساخت های فن آوری اطلاعات و ارتباطات و همکاری بین بخشی برای بهره مندی از نتایج این راهبرد، ضروری به نظر می رسد.

مقدمه : ایجاد و به کارگیری پرونده الکترونیک سلامت با موانع متعددی مواجه است که می توان آن ها را در قالب موانع فنی، سازمانی، فردی، مالی و اخلاقی- قانونی دسته بندی کرد. هدف از این مطالعه مشخص کردن درجه اهمیت هر یک از این موانع در ایجاد و به کارگیری پرونده الکترونیک سلامت در ایران از دیدگاه صاحب نظران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. روش کار : این پژوهش به روش توصیفی در سال 1389 انجام شد. جامعه پژوهش در برگیرنده مدرسان و اعضاء هیأت علمی گروه های آموزشی فن آوری اطلاعات سلامت، مدیریت اطلاعات سلامت و انفورماتیک پزشکی و دست اندرکاران ایجاد و به کارگیری پرونده الک ترونیک سلامت در وزارت بهداشت بود که به دلیل محدود بودن تعداد افراد نمونه گیری انجام نشد. داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری و با استفاده از آمار توصیفی تحلیل گردیدند. روایی پرسشنامه از طریق سنجش اعتبار محتوا و روایی صوری و پایایی آن نیز از طریق محاسبه همبستگی درونی تعیین گردید . یافته ها : از کل جامعه پژوهش، 32 نفر (51.6 درصد) اقدام به تکمیل پرسشنامه نمودند. از نظر پاسخ دهندگان درجه اهمیت موانع فنی در ایجاد و به کارگیری پرونده الکترونیک سلامت از همه موانع بیشتر بود (میانگین=71.00). موانع مالی و موانع اخلاقی – قانونی به ترتیب با میانگین (70.05) و (68.16) در درجه دوم و سوم اهمیت و موانع فردی و سازمانی به ترتیب با میانگین (64.84) و (62.67) در رتبه های چهارم و پنجم قرار گرفتند. نتیجه گیری: به نظر می رسد به کار گیری افراد باتجربه و متخصص در هر یک از زمینه های فوق الذکر، ارائه آموزش های لازم و بستر سازی فنی جهت پیاده سازی پرونده الکترونیک سلامت، همراه با اختصاص منابع مورد نیاز، راه را برای به کار گیری این سیستم هموار سازد.