سیستم پشتیبان تصمیم گیری

تسطیح و تخصیص منابع از وظایف اصلی مدیریت پروژه می‌باشد. در صورتیکه محدودیتی در میزان منابع قابل دسترس وجود نداشته باشد، مسئله تسطیح منابع مطرح می‌شود و لازم است تا نوسانات بکارگیری منابع بدون افزایش زمان اجرای پروژه کاهش یابد. در این مقاله برای سیستم پشتیبان تصمیم گیری در مدیریت جهت حل مسئله تسطیح منابع- وسائط حمل و نقل بویژه در زمانی که از تابع هدف چندگانه که از نوع مسایل NP-hard محسوب می‌شوند، در کارخانه اندود بتن لوله (Coating) شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران، از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. این روش که الهام گرفته از طبیعت است، مسئله مورد نظر را به خوبی حل نموده و جواب‌های مطلوب ارائه می‌دهد. نتایج حاصل از اجرای برنامه که در ادامه ذکر خواهد شد، این مطلب را تائید می‌کند. ‌روش تحقیق در این مقاله از نوع میدانی و پیمایشی بوده که در پاسخ به پرسش مطرح شده برآمده که آیا می‌توان با استفاده از یک مدل GA، تسطیح منابع را طوری طراحی کرد که با یک DSS به مدیران یاری نماید؟ ‌نتایج تحقیق حاکی از این امر است که الگوریتم GA قادر است جواب‌های بسیار خوب را در زمان قابل قبولی ارائه دهد.

پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که آیا می توان با استفاده از مدل الگوریتم ژنتیک برای طراحی یک سیستم پشتیبانی از تصمیم به مدیران کتابخانه مرکزی یک دانشگاه برای تخصیص بهینه منابع خود یاری رساند؟ جامعه پژوهش، دانشجویان، کارکنان و اساتید دانشگاه تربیت مدرس در سال 1390 به ترتیب 2437 ،1105 و 555 نفر می باشند. نمونه آماری، دانشجویان درمقاطع ارشد و دکتری به ترتیب 92 و 83 نفر و اساتید و کارکنان به ترتیب 82 و 88 نفر می باشند. ابزار اصلی این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته است. داده های تخصیص کتابخانه مرکزی یک دانشگاه به عنوان هسته اصلی DSS یعنی هزینه و زمان دسترسی به خدمات اطلاعاتی، زمان صرف شده برای آماده سازی سیستمی و فیزیکی آنها در بخشهای مختلف کتابخانه است که از پرسشنامه ها حاصل شده و به همراه داده های الگوریتم ژنتیک در نرم افزار matlab وارد می شوند. نتایج پرسشنامه ها نشانگر وضع موجود تخصیص خدمات کتابخانه و نتایج بهینه سازی نرم افزار، نشانگر وضع مطلوب ارائه این خدمات است. مقایسه فاصله نتایج پرسشنامه ها و نتایج بهینه سازی، می تواند ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف، به مدیران این مراکز در تخصیص بهینه خدمات پژوهشی خود کمک موثری کند.

تشخیص افتراقی بیماری گروه اریتماتواسکوآموس مسئله بسیار مهمی در درماتولوژی است. بیماری هایی این گروه شامل درماتیت سبوره، لیکن پلان، پیتیریازیس روزه، التهاب پوستی مزمن و پیتیریازیس روبرا پیلاریس است. تشخیص افتراقی پسوریازیس نیاز به صرف هزینه و زمان زیادی دارد و تشخیص نادرست و یا با تأخیر پیامدهای مخاطره آمیزی برای بیمار به همراه خواهد داشت. در این راستا سیستم خبره فازی به منظور تشخیص بیماری پسوریازیس در هر زمان و در هر مکان ایجاد شد. این پژوهش، یک سیستم خبره به منظور تشخیص بیماری پسوریازیس بر اساس منطق فازی و پایگاه دانش مبتنی بر قوانین با استفاده از نرم افزار متلب ایجاد شده است. همچنین برای آزمون سیستم از داده های 190 بیمار مبتلا به پسوریازیس استفاده شد که ازاین بین 126 نفر مبتلا به بیماری پسوریازیس بودند. صحت، حساسیت و دقت سیستم به ترتیب معادل 96%، 97% و 95% به دست آمد. سطح زیر منحنی ROC معادل 97/0 و آزمون کاپا میزان 92/0. (001/0>p ) به دست آمد. با توجه به اهمیت تشخیص به موقع بیماری پسوریازیس، به کارگیری سیستم پشتیبان تصمیم گیری و سیستم خبره مذکور می تواند در جلوگیری از پیشرفت بیماری، کاهش دردهای شدید و کاهش هزینه ها نقش مهمی ایفا نماید.

با توجه به فصلی بودن آبراهه ها در مناطق خشک و نیمه خشک و انتقال آب سطحی به زیر سطح زمین استفاده از سازه هایی که کنترل و ذخیره کننده جریان برای فصول کم باران سال باشد ضروری است. به دلیل پرهزینه و زمانبر بودن مکانیابی سد زیرزمینی، استفاده از تکنیک های سیستم های اطلاعات جغرافیایی همراه با فرایندهای تصمیم گیری به عنوان یکی از ابزارهای کاربردی در این مطالعات محسوب می گردد. سدهای زیرزمینی سازه هایی هستند که در مسیر جریان آب زیرزمینی ساخته شده و باعث بالا آمدن و ذخیره آب در مخزن خود می شوند. منطقه مورد مطالعه بخشی از حوضه آبخیز دشت کویر است که در شمال غرب استان سمنان واقع شده است. هدف از این مطالعه تعیین محل مناسب احداث سد زیرزمینی با استفاده از تلفیق و امتیازدهی به لایه ها در محیط نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی به منظور تغذیه و کنترل آب های زیرزمینی در بخشی از حوضه آبخیز دشت کویر برای حفظ منابع آب در فصول کم باران می باشد. در این تحقیق به منظور اولویت بندی مکان های مناسب جهت احداث سدهای زیرزمینی، از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید که با در نظر گرفتن معیارهای ارزیابی، شش مکان مناسب جهت احداث سد زیرزمینی در مرحله دوم مکانیابی مشخص شد. در مرحله پایانی به علت نظرات و عقاید مختلف کارشناسان و برای تأمین نظرات و خواسته های تمامی گروه های دخیل در این امر 5 سناریو برای وزندهی و ارزش گذاری معیارهای اصلی تعریف شد که طی این پنج سناریو وزن نهایی برای هر یک از 6 محور محاسبه شد. نتایج بدست آمده، نشان داد که مناطق جنوبی دشت دارای پتانسیل خوبی برای احداث سدهای زیرزمینی می باشد.

تجارت خارجی آمیخته با ریسک های گوناگونی است. اگرچه برخی از آنها به دلیل تأثیر شرایط کلان اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از حیطه کنترل خارج هستند، آگاهی از نقش و اهمیت هریک بر روند تجارت، آمادگی برای مقابله و کاهش اثرات ناخواسته بسیاری از آنها را فراهم می سازد. در این میان، تحریم های گسترده اعمال شده بر کشور، تنوع و تأثیر ریسک ها بر تجارت خارجی و به ویژه بخش واردات کالا را به طور بی سابقه ای افزایش داده است؛ به همین دلیل ارائه شیوه های مؤثر برای کاهش اثرات آن ضروری است. در این پژوهش برای نخستین بار سیستم پشتیبان تصمیمِ مبتنی بر مدل های کمّی تصمیم گیری فازی برای ارزیابی و اولویت بندی ریسک های واردات کالا ارائه می شود. نتایج حاصل از به کارگیری این سیستم برای واردات اقلام دارویی در شرکت داروسازی فارابی (با استفاده از نرم افزاری که برمبنای این سیستم تهیه شده است) نشان می دهد از میان ده ریسک شناخته شده، ریسک های مرتبط با پرداخت نکردن به موقع ارز به شرکت های تأمین کننده خارجی، مسیرهای نامطمئن انتقال ارز و حمل و نقل اهمیت بیشتری دارند. در نهایت، استراتژی های مواجهه با ریسک های شناسایی شده برمبنای تجارب کسب شده قبلی در حوزه تحریم ارائه می شوند.

امروزه یکی از معضلات عمده شهرهای بزرگ؛ کمبود جای پارک خودروها و به تبع آن ایجاد ترافیک سنگین در بیشتر مناطق شهر است. با توجه به اهمیت و نقش محوری پارکینگ های طبقاتی در کاهش بار ترافیکی و روان شدن آن، این پژوهش با هدف ارائه یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری برای مکان یابی ساخت پارکینگ های طبقاتی از دو نوع پارکینگ مکانیزه و ساختمانی در شهر تهران با استفاده از روش دنپ فازی به انجام رسید. داده های موردنیاز برای تشکیل لایه های GIS متناظر با هر زیرمعیار به منظور یافتن مکان های بهینه احداث پارکینگ طبقاتی در شش منطقه منتخب شهر؛ از شهرداری تهران و اساتید خبره GIS اخذ گردید. مناطق منتخب شهر تهران شامل مناطق 3، 6، 7، 10، 11 و 17 هستند که طبق نظر شهرداران این مناطق پیرامون نیاز مبرم آنها به ساخت پارکینگ طبقاتی انتخاب شدند. وزن های هر زیرمعیار به لایه ها اعمال شد و در نهایت مجموعه مکان های بهینه برای ساخت پارکینگ ساختمانی و مکانیزه به طور مجزا در مناطق منتخب به دست آمد. این مکان ها به صورت نقشه و موقعیت تخمینی به وسیله یک رابط کاربری نمایش داده شدند که مجموعه این مراحل به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری درنظر گرفته شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که احداث پارکینگ های مکانیزه در مناطق 7، 6 و 3 مناسب تر است. برای ساخت پارکینگ های ساختمانی، در تمامی مناطق مکان های مناسب و بهینه به دست آمدند که نشان از مناسب بودن این مناطق برای ساخت پارکینگ ساختمانی دارند.

جدول زمانبندی درسی، مسئله تخصیص هفتگی یک مجموعه درس و استاد به مکان و زمان بنا بر یکسری محدودیت های سخت و نرم در دانشگاه می باشد. در هر نیمسال، مدیران گروه های آموزشی برای تولید جدول زمانبندی درسی از جدول های نیمسال های گذشته و روش سعی و خطا استفاده می کنند؛ هر چند تغییر سریع نیازمندی های دانشگاه در هر نیمسال، محدودیتها و قوانین حاکم سبب گردیده این روش راه حل مناسبی به شمار نمی آید. در این پژوهش به طراحی و توسعه مدل ریاضی دو هدفه با در نظر گرفتن ترجیحات دانشجویان و اساتید پرداختیم، از آنجایی که مدل به دلیل پیچیدگی از روش های مرسوم مسائل غیرخطی قابل حل نبود از الگوریتم متاهیوریستک تبریدشبیه سازی شده برای حل مدل ریاضی در دو مرحله، بهره برده ایم. در مرحله اول ، سیستم به صورت خودکار جواب هایی را تولید می کند که در آن کلیه محدودیت های سخت برآورده می شود. سپس، این جواب ها در مرحله دوم با لحاظ کردن ساختارهای همسایگی مختلف بهبود می یابند، این مجموعه در بسته نرم افزار کامپیوتری با محیط کاربری توسط زبان برنامه نویسی C# و بکارگیری پایگاه دادهSQL پیاده سازی شده است. این سیستم، توسط داده هایی که از دانشگاه آزاد گرد آمده است، امتحان گردیده و نتایج حاکی از پیشرفت چشمگیری است که نسبت به فرآیند دستی وجود دارد. در کل سیستم انعطاف پذیر و آسان برای امتحان سناریوهای مختلف زمانبندی است.

پیچیدگی مسائل مرتبط با شهر، برنامه ریزان و مدیران شهری را ناگزیر به تصمیم گیری در شرایط عدم قطعیت می نماید. سیستم های پشتیبان تصمیم گیری [i]از جمله ابزارها و فنون پیشرفته ای هستند که به عنوان ابزاری کارآمد  جهت تسهیل و هدایت فرایند اتخاذ تصمیمات بهینه در خدمت برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گرفته اند و عمدتاً درتصمیم گیری های پیچیده و چندمعیاری[ii]   و یا تصمیم گیری در شرایط عدم قطعیت به کار گرفته می شوند. سیستم های پشتیبان تصمیم گیری از طریق فراهم آوردن امکان بررسی تأثیرات متقابل مؤلفه های مختلف مؤثر  بر مسئله با استفاده از ابزارها و فنّاوری های نوین و نیز با بهره گیری از امکانات مدلسازی،   به سیاست گذاران در اتخاذ تصمیمات بهینه در خصوص مسائل نیمه ساختار یافته[iii]یاری می رسانند. در پژوهش حاضر تلاش شده است  تا پس از معرفی اجمالی سیستم های پشتیبان تصمیم گیری،  انواع و مؤلفه های سازنده آنها به بررسی نمونه هایی از کاربرد این سیستم ها در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های مرتبط با شهر پرداخته شود.

استان سمنان به دلیل شرایط اقلیمی متنوع، هم مرز بودن با استان مازندران و برخورداری از چشم انداز های اکولوژیک و جاذبه های تاریخی و توریستی راه های روستایی پرترددی دارد که از نظر معضل تصادفات جاده ای دارای شرایط حساسی هستند؛ بنابراین لزوم تحقیق و سرمایه گذاری در زیرساخت های روستایی استان سمنان برای بهبود ایمنی این راه های ضروری است. این تحقیق با بهره گیری از نظریه مجموعه راف به محققان این امکان را می دهد تا تصادفات را در ابعاد چندگانه آنالیز کنند و وقوع حادثه را، با ترکیب عوامل دخیل در آن، قاعده مند سازند. هدف از این پژوهش تشخیص الگوهای حادثه ساز و به کارگیری این الگوها در مدیریت عوامل مربوط است تا حذف و یا کاهش علل سانحه را در برنامه های عملیاتی خود مد نظر قرار دهند. با بهره گیری از مدل پیشنهادی، این امکان فراهم خواهد شد تا بروز سوانح در ابعاد چندگانه آنالیز شود و در نهایت، وقوع یک سانحه با ترکیب عوامل دخیل در آن قاعده مند گردد. برای این منظور، طیف جامعی از عوامل مبتنی بر ادبیات موضوع و نظرات خبرگان مرتبط با خودرو، راننده و محیط مدنظر قرار خواهد گرفت. سپس، داده های جمع آوری شده از کیفیت سوانح راه های روستایی استان سمنان مورد بررسی انجام خواهند شد. کلمات کلیدی: شناسایی الگو، نظریه مجموعه های راف، سیستم پشتیبان تصمیم گیری، راه روستایی.

هدف: ازآنجایی که مکان یابی انبارهای توزیع به راحتی قابل انجام نیستند، استفاده از سیستم پشتیبان تصمیم گیری کمک مناسبی به بالا بردن اثربخشی تصمیمات در این زمینه خواهد نمود. بر این اساس در این پژوهش، هدف به کارگیری مدلی است علاوه بر معرفی مناسب ترین مکان برای احداث انبار مرکزی، میزان مطلوبیت مکان موردنظر را با استفاده از برنامه ریزی خطی چند هدفه پیشنهادی محاسبه می کند تا مشخص کند مکان های بالقوه و پیشنهادی تا چه اندازه می توانند مکانی مناسب برای احداث انبار مرکزی باشند. روش پژوهش: روش های بهینه برای تصمیم گیری همواره موردتوجه بوده و از آن در بسیاری از مسائل مهم صنعتی استفاده می شود. در پژوهش حاضر، از مطلوبیت تجمعی ستاره که یکی از مهم ترین روش ها برای محاسبه و استخراج توابع مطلوبیت می باشد، استفاده شده است. نتایج: نتایج حاکی از این است که مکان انبار  حائز رتبه اول دارای مطلوبیت 84 درصدی به عنوان مطلوب ترین مکان انبار مرکزی شرکت فولاد دامغان می باشد. همچنین نکته حائز اهمیت نتایج به دست آمده این است که هیچ یک از گزینه های پیشنهادی ، نمی توانند در آینده به عنوان مطلوب ترین مکان برای دیگر بخش ها باشند. 

کاهش اثرات و خسارات ناشی از سوانح طبیعی، نیازمند داشتن برنامه منسجم و تبیین استراتژی های مناسب به منظور ارزیابی آسیب پذیری و مدیریت خطر حوادث و سوانح است و این مدیریت پیچیده نیازمند اطلاعات به منظور حمایت از تصمیم گیری است. کشور ما نیز طی دهه های گذشته آسیب های اجتماعی و اقتصادی فراوانی را از حوزه سوانح طبیعی متحمل شده و با توجه به عدم امکان جلوگیری از وقوع خطر، تشکیل بانک اطلاعاتی تخصصی مدیریت بحران و دسترسی به نظام جامع مدیریت اطلاعات، علاوه بر کاهش هزینه، زمان و خطا در تصمیم گیری های مرتبط با مدیریت خطر حوادث و سوانح، می تواند در مستند سازی، علت یابی، تهیه استانداردها و دستورالعمل های مورد نیاز به منظور کاهش آسیب های ناشی از مخاطرات موثر باشد. به همین منظور در این نوشتار ابتدا روند اجرای طرح ملی شناسایی، اولویت بندی و نحوه اقدام در روستاهای درمعرض خطر سوانح طبیعی، بازدید میدانی 1418 روستای درمعرض خطر در سراسر کشور در فاز اول این طرح و ارزیابی وضعیت موجود و ارائه راهکارهای پیشنهادی درخصوص ایمن سازی این روستاها تشریح گردید. سپس طراحی و استقرار سامانه اطلاعات مکانی پایش و ارزیابی سکونتگاه های روستایی و شهری درمعرض خطر با هدف جمع آوری و ثبت اطلاعات موجود و برداشت شده در مقیاس روستا، تجزیه و تحلیل، به روز رسانی اطلاعات و افزایش سرعت و دقت در تصمیم گیری های مدیریتی قبل، حین و پس از بحران ارائه گردید. همچنین به منظور تطبیق اطلاعات سامانه با نتایج مطالعات تخصصی، خروجی مطالعات سیلاب خرداد 1402 در روستای مجیدلو واقع در شهرستان گرمی استان اردبیل، با نتایج بازدید میدانی این روستا در طرح شناسایی روستاهای درمعرض خطر که در سامانه بارگذاری گردیده بود تطبیق داده شد و در پایان با توجه به نقش این سامانه به عنوان سیستم پشتیبان تصمیم در حوزه مدیریت بحران، پیشنهادات مرتبط با توسعه آن ارائه گردیده است.