منطقه خلیج فارس

«ترتیبات امنیتی منطق های 4 » عبارت است از سیستم امنیتی ایجادشده در یک منطقه با مشارکت و تلاش کشورهای همان منطقه. هر منطقه ژئوپلیتیکی ویژگی های خاص خود را دارد که به نحوی هویت آن منطقه را مشخص میک ند. مهم ترین ویژگی امروز منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس، در کنار هویت اسلامی مردم، وجود منابع و ذخایر عظیم نفت و گاز آن است که نظر کشورهای مختلف جهان از جمله کشورهای صنعتی و عمده مصر فکننده نفت و گاز را به خود جلب کرده است. این ویژگی انرژ کی منطقه سبب مداخله بازیگران متعدد منطقه ای و فرامنطقه ای در شک لگیری ترتیبات امنیتی خاصی شده است که همه کشورهای حوزه خلیج فارس را دربرنم یگیرد. این امر سبب تقابل کشورهای منطقه و تهدیدهای امنیتی شده است. بنابراین در این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سؤال هستیم که «ژئوپلیت کی انرژی در شک لگیری ترتیبات امنیتی منطقه ای چه تأثیری دارد و این تأثیرگذاری در منطقه انرژ کی خلیج فارس پس از دهه 1970 چگونه بوده است؟ » نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد تا زمانی که کشورهای فرامنطقه ای و نیازمند منابع انرژی منطقه در نوع همکاری های امنیتی منطقه ای دخالت میک نند، امکان برقراری سیستم یکپارچه امنیتی منطقه ای در خلیج فارس دس تنیافتنی است. روش تحقیق به کاررفته در این مقاله براساس موضوع و ماهیت آن تحلیل ی توصیفی است.

زمینه و هدف: دریابانی فراجا و بالأخص دریابانی شهرستان ماهشهر در حال حاضر در خصوص انجام مأموریت خود در منطقه خلیج فارس با چالش های ژئوپلیتیکی متعددی در حوزه اجرا مواجه هستند که این پژوهش درصدد است تا آن ها را شناسایی کند.روش: تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش و ماهیت به صورت آمیخته (کیفی - کمّی) است. جامعه آماری در این پژوهش هم در بخش کیفی و هم در بخش کمی تعداد 30 نفر از فرماندهان و خبرگان دریابانان و معاونت های شهرستان ماهشهر بودند که اطلاعات آنها در مرحله کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و در مرحله کمی با پرسشنامه گردآوری  شد. داده های حاصل از بخش کیفی با تحلیل محتوای تلخیصی و در مرحله کمی با آزمون های ضریب آلفای کرونباخ، کولموگروف– اسمیرنف، تی تک نمونه ای و پیرسون تحلیل شد.یافته ها: در مجموع هفت چالش ژئوپلیتیکی در اجرای مأموریت های دریابانی ماهشهر شناسایی شد که در این بین عوامل درون و برون سازمانی با وزن 115/0 بیشترین تأثیر را در اجرایی مأموریت های دریابانی ماهشهر در حوزه ژئوپلیتیک داشته اند.نتیجه گیری: مهم ترین چالش های اجرایی مأموریت های دریابانی، از نوع درون سازمانی از قبیل مستهلک و قدیمی بودن شناورها، کمبود نیروی آموزش دیده، تأمین و تخصیص نامناسب بودجه، موازی کاری سازمان های دولتی بوده است. نتایج نشان می دهد عوامل کلان مدیریتی در چالش های اجرایی مأموریت های دریابانی ماهشهر در حوزه ژئوپلیتیک بسیار تأثیرگذار است؛ بنابراین مسئولین مربوطه برای تسهیل در اجرای ماموریت ها باید بر روی این مقوله ها تمرکز بیشتری داشته باشند.

نقش چین به عنوان میانجیگر بین عربستان و ایران برای بسیاری از ناظران غافلگیرکننده بود؛ زیرا تا همین اواخر، پکن از دخالت در رویدادهای برجسته درصحنه جهانی اجتناب می کرد. چین ترجیح می داد تا مسئولیت کنترل تهدیدات علیه ثبات را بر عهده نگیرد و به سازمان ملل نقش ناظر در حوادث جهانی بدهد. میانجیگری چین شاهد جدید و واضحی بود که نشان می دهد، پکن از اصل دیپلماسی دنگ شیائوپینگ مبنی بر «در پس زمینه ماندن» به دیپلماسی فعال تر یک قدرت بزرگ روی آورده است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش چین در میانجیگری بین ایران و عربستان بر اساس نظریه تصمیم گیری مرتبط با مدیریت ریسک سایمون است. بر این اساس سؤال پژوهش حاضر این است که چرا ایران و عربستان چین را به عنوان میانجی مورد اعتماد و مؤثر انتخاب کردند؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که مزیت چین برای ایران و عربستان در پارادایم دیپلماتیک آن که شامل اجتناب از جانب داری؛ تلاش برای نزدیک کردن هر دو طرف به یکدیگر؛ توانایی استفاده از نفوذ فزاینده ژئواکونومیکی چین و خودداری این کشور در استفاده از زور در امور منطقه، نهفته است. هدف این رویکرد ارائه روش جدید برای مشارکت چین در امور صلح منطقه است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که موفقیت میانجیگری چین را می توان به رویکرد دیپلماتیک پکن در عدم تعهد و عدم مداخله نسبت داد که بر تصویر بی طرف چین در میان ایران و عربستان و انباشت طولانی مدت پیوندهای اقتصادی آن بنا شده است. این رویکرد چین به عنوان «توانایی عدم استفاده از قدرت» در نظر گرفته شده است. روش پژوهش، کیفی و روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی است.

جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی از قدرت های مهم منطقه خاورمیانه و خلیج فارس محسوب می شوند که دارای وسعت سرزمینی و منابع عظیم فسیلی و موقعیت ژئوپولیتیک هستند. به علت قرارگرفتن شهرهای مکه و مدینه در عربستان و ادعای آن کشور درخصوص رهبری جهان عرب و جهان اسلام و پیوندهای استراتژیک با غرب و به ویژه امریکا، به صورت طبیعی کشوری تاثیر گذار در تحولات منطقه ای محسوب می شود. پادشاه این کشور نیز به عنوان خادم الحرمین الشریفین و مجری اصلی برگزاری مناسک حج است. با توجه به نزدیکی جغرافیایی و اشتراک های تاریخی و فرهنگی متعدد بین ایران و عربستان و همچنین تاثیرگذاری این دو کشور در جهان اسلام، بررسی رقابت های ایران و عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس از 2001 تا 2020 و تاثیر آن بر امنیت منطقه از اهمیت ویژه ای برخودار است. با توجه به آنچه گفته شد این پژوهش درصدد پاسخ به این سوال است که رقابت های ایران و عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس از 2001 تا 2020 و تاثیر آن بر امنیت منطقه چگونه است؟

منطقه پرآشوب خلیج فارس و غرب آسیا و نیز شاخ آفریقا به دلیل تلاطم های سیاسی و اجتماعی و بعضاً جنگ های طولانی و فرسایشی همواره در برقراری امنیت دچار مخاطره بوده است؛ در حالی که در دنیای امروز، امنیت همچنان یکی از مهمترین کالایی هایی است که می توان به پشتوانه آن بهره مند از ثبات و پیشرفت شد. ایران و عربستان به دو عنوان دو قدرت اصلی حوزه خلیج فارس و قدرت های ذی نفوذ در شاخ آفریقا می توانند در زمینه ایجاد امنیت منطقه ای نقش محوری ایفا کنند. همکاری های امنیتی ایران و عربستان می تواند بر جنبه های مختلفی از حوزه کشتیرانی، انرژی و مبارزه با قاچاق کالا گرفته تا همکاری درباره مناطق نفوذ گسترش داشته باشد. با این اوصاف این پرسش اساسی مطرح می گردد که چالش ها و موانع همکاری امنیتی میان ایران و عربستان در خلیج فارس و شاخ آفریقا چیست؟ پاسخ موقت به این پرسش بدین شرح است: بازیگری ایالات متحده آمریکا در خلیج فارس، عدم فهم مشترک در خصوص مسائل امنیتی، اختلاف نظرهای ژئوپلتیکی و اختلاف های فرهنگی- مذهبی و عدم تفاهم بر سر منطقه نفوذ، چالش ها و موانع همکاری امنیتی ایران و عربستان در خلیج فارس و شاخ آفریقا هستند. روش پژوهش در این مقاله به صورت توصیفی – تحلیلی است و به منظور گردآوردی داده ها و اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، تهدیدزدایی از اسلام شیعی و مقابله با ایران هراسی، همکاری های فنی و اقتصادی و پیدا کردن چهارچوبی برای همکاری درباره مسائل مناطق پیرامونی می تواند به عنوان راهکارهایی به منظور تحقق همکاری امنیتی میان ایران و عربستان مدنظر قرار گیرد. منطقه پرآشوب خلیج فارس و غرب آسیا و نیز شاخ آفریقا به دلیل تلاطم های سیاسی و اجتماعی و بعضاً جنگ های طولانی و فرسایشی همواره در برقراری امنیت دچار مخاطره بوده است؛ در حالی که در دنیای امروز، امنیت همچنان یکی از مهمترین کالایی هایی است که می توان به پشتوانه آن بهره مند از ثبات و پیشرفت شد. ایران و عربستان به دو عنوان دو قدرت اصلی حوزه خلیج فارس و قدرت های ذی نفوذ در شاخ آفریقا می توانند در زمینه ایجاد امنیت منطقه ای نقش محوری ایفا کنند. همکاری های امنیتی ایران و عربستان می تواند بر جنبه های مختلفی از حوزه کشتیرانی، انرژی و مبارزه با قاچاق کالا گرفته تا همکاری درباره مناطق نفوذ گسترش داشته باشد. با این اوصاف این پرسش اساسی مطرح می گردد که چالش ها و موانع همکاری امنیتی میان ایران و عربستان در خلیج فارس و شاخ آفریقا چیست؟ پاسخ موقت به این پرسش بدین شرح است: بازیگری ایالات متحده آمریکا در خلیج فارس، عدم فهم مشترک در خصوص مسائل امنیتی، اختلاف نظرهای ژئوپلتیکی و اختلاف های فرهنگی- مذهبی و عدم تفاهم بر سر منطقه نفوذ، چالش ها و موانع همکاری امنیتی ایران و عربستان در خلیج فارس و شاخ آفریقا هستند. روش پژوهش در این مقاله به صورت توصیفی – تحلیلی است و به منظور گردآوردی داده ها و اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، تهدیدزدایی از اسلام شیعی و مقابله با ایران هراسی، همکاری های فنی و اقتصادی و پیدا کردن چهارچوبی برای همکاری درباره مسائل مناطق پیرامونی می تواند به عنوان راهکارهایی به منظور تحقق همکاری امنیتی میان ایران و عربستان مدنظر قرار گیرد.