مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱۸۱.
۱۸۲.
۱۸۳.
۱۸۴.
۱۸۵.
۱۸۶.
۱۸۷.
۱۸۸.
۱۸۹.
۱۹۰.
۱۹۱.
۱۹۲.
۱۹۳.
۱۹۴.
۱۹۵.
۱۹۶.
۱۹۷.
۱۹۸.
۱۹۹.
۲۰۰.
سنجش از دور
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۷۵
91 - 100
حوزه های تخصصی:
پدیده تبخیر - تعرق واقعی یکی از مولفه های اصلی تعیین بیلان آبی هر منطقه بوده و همچنین یکی از عوامل کلیدی برای برنامه ریزی درست و مناسب آبیاری برای بهبود راندمان آب مصرفی در منطقه می باشد.. این پژوهش با هدف تعیین تبخیر – تعرق واقعی گیاه مرجع در شهرستانهای شرق دریاچه ارومیه، از 4 تصویر ماهواره لندست 8 در طول فصول زراعی در تاریخهای 5 شهریور 1392، 23 مرداد، 14 شهریور 1395 و 31 مرداد 1396 به ترتیب مربوط به سالهای 2017، 2016، 2014 و 2013 استفاده کرده است. همچنین داده های هواشناسی مورد نیاز، بر اساس معادله بیلان انرژی سطح (سبال )به کارگرفته شده است. نتایج نشان داد، که مقدار تبخیر- تعرق واقعی محاسبه شده از مدل سبال برای گیاه مرجع در مرحله ابتدایی رشد، مرحله توسعه، مرحله میانی و پایانی رشد بترتیب حداکثر66/18، 99/23، 96/14 و30/16 میلیمتر در روز است. نتایج حاصل حاکی از آن بود که مدل سبال قادر است پاسخهای معتبری را با صحت و دقت کافی در زمان نسبتاً کوتاهی ارائه نماید و می تواند به عنوان روشی کارآمد و سودمند در سازماندهی منابع آب و بهینه سازی مصرف در تأمین نیاز آبی گیاهان از اهمیت ویژهای برخوردار باشد.
پایش اقلیمی- ماهواره ای شاخص سطح برگ در استان همدان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این پژوهش به منظور بررسی و پایش وضعیت شاخص سطح برگ در استان همدان از داده های ماهواره ی مودیس در یک بازه ی زمانی 15 ساله بهره گرفته شد. داده های شاخص سطح برگ پس از استخراج از تارنمای مودیس، با کدنویسی در نرم افزار مت لب مورد واکاوی قرار گرفتند و سپس نقشه های آن استخراج شدند. در نهایت، سری زمانی سالانه ی شاخص سطح برگ به دست آمد و ارتباط آن با میزان بارش ها و میانگین دما در طی این سال ها بررسی گردید. به منظور بررسی بهتر نقشه ها، یاخته های بالاتر از یک که نشان دهنده ی وضعیت بهتر و تراکم بیشتر سطح برگ هستند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این میان، سال های 1381، 1387، 1390 به ترتیب با(01/0 ، 03/0 و 03/0 درصد) پایین ترین یاخته های بالاتر از 1 و سال 1395 با 24/0 و سال های 1393، 1388 و 1389 با 07/0 یاخته ی بالاتر از 1، بالاترین تعداد یاخته را به خود اختصاص داده اند. وجه مشترک تمامی سال ها از نظر یاخته های بالاتر از یک نشان می دهد که باغات جنوب همدان در جنوب دره مرادبیک، کشتزارهای غرب نهاوند، باغات جنوب شرق ملایر، منطقه حفاظت شده لشگردر در جنوب شرق ملایر در تمام سال ها مشترک بوده اند. تنها تفاوتی که در سال های مختلف مشاهده می شود تعداد یاخته هاست. در نهایت سری زمانی داده ها نشان داد که سال 1389 دارای بالاترین و سال 1381 و 1387 دارای پایین ترین میزان سری زمانی سطح برگ هستند.
بررسی میزان تاثیر عوامل طبیعی در امنیت مرزهای شرقی ایران با استفاده از سنجش از دور (نمونه موردی منطقه مرزی خراسان رضوی-افغانستان)
منبع:
آمایش سیاسی فضا دوره دوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷
190-206
حوزه های تخصصی:
استقرار امنیت درمناطق مرزی به دلیل ویژگی ها و شاخص های این مناطق از اولویت بیشتری برخورداراست، از آن روی هرگونه ناامنی در مناطق مرزی می تواند امنیت را در داخل کشور در ابعاد مختلف مورد تهدید جدی قرار دهد. استقرار امنیت در مرز ومناطق مرزی در درجه اول مستلزم بررسی و شناخت ویژگی های طبیعی و انسانی مناطق مرزی می باشد. شناخت ویژگی های طبیعی و جغرافیایی مناطق مرزی به دلیل نقش مهم و بسترساز این گونه بنیادهای زیستی درحیات اجتماعی و توسعه مناطق مرزی از اهمیت زیادی برخوردار است، ضمن اینکه پدیده های طبیعی و عوارض جغرافیایی نقش مهمی در سیستم های پایش، مدیریت و کنترل مرزها دارند. بر این اساس این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که پدیده ها و عوارض طبیعی منطقه مرزی استان خراسان رضوی و افغانستان شامل رودمرزی، توپوگرافی، پوشش گیاهی درچه وضعیتی قرار دارند و چه تاثیری بر امنیت مرز و مناطق مرزی دارند؟ مواد و روش: جهت استخراج، بررسی و تحلیل اطلاعات مورد نیاز از تصاویر ماهواره لندست، سنجنده OLI در سال۲۰۱۸، نرم افزارهای ENVI۵.۳ و فنون RS& GIS استفاده شده است. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهد، کم آبی و عمق کم رودخانه مرزی هریرود در بیشتر ایام سال، موجب افزایش امکان تردد غیرمجاز و قاچاق کالا و مواد مخدر از مرز شده و بر امنیت مرز تاثیر منفی دارد. وضعیتی که در مورد دریاچه فصلی نمک زار در منطقه مرزی مشترک بین دوکشور نیز صدق می کند. در مورد عامل توپوگرافی هم با توجه به نقشه های موجود می توان گفت وجود ارتفاعات در جوار مرزهای دو کشور و علاوه بر این تداوم و پیوستگی برخی ارتفاعات در آن سوی مرز در کشور افغانستان در مجموع بر امنیت مرز تاثیر منفی داشته است .
شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف حوضه قره سو با مدل SRM(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷۶
87 - 97
حوزه های تخصصی:
تامین منابع آب توسط برف در حوضه های کوهستانی بعلت خاصیت تاخیر در ایجاد رواناب، ضروری است. بنابراین شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف و تغییرات فصلی پوشش آن در مدیریت منابع آب بسیار اهمیت دارد. در این مطالعه، به منظور برآورد رواناب حاصل از ذوب برف در حوضه قره سو از زیرحوضه های سیمره، نخست سطح پوشش برف برای سال های آبی 95 الی 97 با استفاده از تصاویر روزانه ماهواره ترا- مودیس با تفکیک مکانی 1 کیلومتر از طریق سامانه گوگل ارث انجین استخراج شد. سپس در محیط نرم افزارGIS ، مشخصات فیزیوگرافی حوضه به دست آمد. در مرحله بعد، با واردکردن داده های پوشش برف، متغیرهای هواشناختی و شاخص های لازم به مدلSRM ، رواناب ناشی از ذوب برف شبیه سازی شد. در این شبیه سازی سال 95-96 برای واسنجی و سال 96-97 جهت اعتبارسنجی مدل در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که، سهم جریان رودخانه از ذوب برف در ماه های اسفند و فروردین ماه چشمگیر است، ولی با افزایش درجه حرارت هوا در اردیبهشت ماه، سهم باران در جریان پررنگ تر می شود. همچنین نتایج شبیه سازی بیانگر دقت بالای این مدل می باشد، به طوری که ضریب تعیین (R2) برای سال های آبی 95-96 الی 96-97 به ترتیب معادل 93/0 و 9/0 و درصد خطای حجمی آن نیز به ترتیب (DV) 3/0 و 33/3 به دست آمد.
تحلیل تغییرات زمانی - مکانی شدت، تداوم، فراوانی و گستره خشکسالی با استفاده از داده های سنجش از دور(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
خشکسالی از مهم ترین بلایای طبیعی کشور است که اثرات مخرب زیست محیطی و اقتصادی فراوانی دارد. بیشتر مطالعات انجام شده به شدت خشکسالی پرداخته اند و معمولاً سایر ویژگی های آن بررسی نشده است. در این تحقیق، اولین بار، قابلیت شاخص های هواشناسی و داده های ماهواره ای با یکدیگر ادغام شده و از آن برای مطالعه تمامی ویژگی های خشکسالی، در دو حوزه داخلی و ساحلی کشور، استفاده شده است. بدین منظور، شاخص SPI با استفاده از تصاویر ماهواره ای بارش TRMM محاسبه شده و سپس مشخصه های خشکسالی مانند شدت، تداوم، بزرگی و گستره خشکسالی، به صورت مکانی، در سطح حوزه مطالعه شد. نتایج نشان دهنده همبستگی کلی 0.94 بین SPI محاسبه شده از تصویر و داده های ایستگاهی بوده است. حداکثر شدت خشکسالی در منطقه مورد مطالعه برابر با 4.19- بوده که در آذر سال 1389 اتفاق افتاده است. علاوه براین، فراوانی وقوع خشکسالی های فرین، در دو مقیاس زمانی شش و دوازده ماهه، در حوزه داخلی بیشتر از حوزه ساحلی بوده است. در بازه مورد مطالعه، در مقیاس زمانی شش ماهه، 60% از رویدادهای خشکسالی حوزه بزرگی خفیف تر از 18.3- داشته اند. نتایج نشان داد، با استفاده از تصاویر ماهواره ای، به خوبی می توان به مشخصه گستره خشکسالی دست یافت؛ درحالی که با استفاده از سایر روش ها قابل محاسبه نیست. علاوه براین، با به کارگیری تصاویر ماهواره ای، می توان مشخصه های خشکسالی را در سطح حوزه، به صورت مکانی، مطالعه کرد و چنین کاری با روش های سنتی امکان پذیر نیست. نتایج تحقیق مؤید مزیت به کارگیری داده های بارش ماهواره ای در مطالعه خشکسالی بوده است.
برآورد عملکرد محصولات کشاورزی با استفاده از تصاویر سری زمانی سنتینل 2 (مطالعه موردی: شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اساس برنامه ریزی و مدیریت صحیح داشتن آمار و اطلاعات دقیق و به هنگام است. یکی از مهم ترین آمار و اطلاعات بخش کشاورزی میزان تولید سالیانه هر محصول یا سطح زیرکشت است. یکی از ابزارهایی که در کمترین زمان و با هزینه پایین و دقت مناسب، می تواند سطح زیرکشت محصولات را محاسبه کند دانش و فنّاوری سنجش از دور است. در این تحقیق، از دو روش طبقه بندی شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان استفاده شده و سطح زیرکشت محصولات غالب منطقه، شامل هشت کلاس، از تصاویر سری زمانی سنتینل 2 برآورد شده است. براساس نتایج به دست آمده، صحت کلی هریک از روش های شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان به ترتیب برابر با 97.74 و 97.96%، با ضریب کاپای 0.97 برای برآورد سطح زیرکشت محصولات بوده است. بنابراین، نتایج این دو روش مورد قبول واقع شده است. با توجه به صحت کلی، می توان نتیجه گرفت که دو روش طبقه بندی نتایج تقریباً یکسانی در منطقه دارد. علاوه براین، طبق نتایج صحت کاربر، می توان بیان کرد درمورد چهار محصول یونجه، برنج، پیاز و خربزه، عملکرد روش ماشین بردار پشتیبان بهتر از روش شبکه عصبی است و درمورد گندم دیم و آبی، جارو و مرتع، روش شبکه عصبی بهتر از ماشین بردار پشتیبان در منطقه عمل می کند.
شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف حوضه گاماسیاب با مدل SRM(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تامین منابع آب توسط برف در حوضه های کوهستانی بعلت خاصیت تاخیر در ایجاد رواناب، ضروری است. بنابراین شبیه سازی رواناب ناشی از ذوب برف و تغییرات فصلی پوشش آن در مدیریت منابع آب بسیار اهمیت دارد. در این مطالعه، به منظور برآورد رواناب حاصل از ذوب برف در حوضه گاماسیاب، نخست سطح پوشش برف برای سال های آبی 95 الی 97 با استفاده از تصاویر روزانه ماهواره ترا - مودیس با تفکیک مکانی 1 کیلومتر از طریق سامانه گوگل ارث انجین استخراج شد. سپس در محیط نرم افزار GIS ، مشخصات فیزیوگرافی حوضه به دست آمد. در مرحله بعد، با واردکردن داده های پوشش برف، متغیرهای هواشناختی و شاخص های لازم به مدل SRM ، رواناب ناشی از ذوب برف شبیه سازی شد. در این شبیه سازی سال 95-96 برای واسنجی و سال 96-97 جهت اعتبارسنجی مدل در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که، سهم جریان رودخانه از ذوب برف در ماه های اسفند و فروردین ماه چشمگیر است، ولی با افزایش درجه حرارت هوا در اردیبهشت ماه، سهم باران در جریان پررنگ تر می شود. همچنین نتایج شبیه سازی بیانگر دقت بالای این مدل می باشد، به طوری که ضریب تعیین ( R 2 ) برای سال های آبی 95-96 الی 96-97 به ترتیب معادل 93/0 و 9/0 و درصد خطای حجمی آن نیز به ترتیب ( D V ) 3/0 و 33/3 به دست آمد.
پایش و پیش بینی تغییرات کاربری اراضی و گسترش فیزیکی شهر بابل در دوره زمانی 1419-1364 با استفاده از تصاویر چندزمانه لندست(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه تغییرات کاربری اراضی و گسترش بی رویه فیزیکی شهرها سبب مشکلات متعددی از جمله، در هم تنیدگی کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تغییرات کاربری اراضی و گسترش فیزیکی شهر بابل طی 30 سال گذشته و پیش بینی روند تغییرات کاربری اراضی برای آینده می باشد. برای این منظور از تصاویر چند زمانه لندست برای سال های 1364، 1371، 1379، 1387 و 1394 استفاده شده است. در پژوهش حاضر از الگوریتم بیشترین شباهت برای طبقه بندی کاربری اراضی ، از مدل کراس تب برای شناخت تغییرات کاربری اراضی و از شاخص آنتروپی شانون گسترش پراکنده شهر بررسی شد. در ادامه برای پیش بینی روند تغییرات کاربری اراضی و گسترش فیزیکی شهر بابل نیز از مدل پیش بینی سلول های خودکار-مارکوف استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش، بیانگر گسترش بی رویه شهر بابل در طی 30 سال گذشته است. به طوری که رشد 92 درصدی مساحت اراضی ساخته شده سبب تخریب بیش از حد اراضی زارعی و فضای سبز در حاشیه شهر شده است. بررسی ها نشان می دهد که با افزایش فاصله از اراضی ساخته شده میزان تغییرات کاربری اراضی کاهش چشمگیری داشته است. همچنین شاخص آنتروپی شانون طی سال های گذشته روند رو به رشدی داشته به طوری که از 73/0 در سال 1364 به 8/0 در سال 1394 رسیده است. نتایج تغییرات کاربری اراضی، رشد 33 درصدی اراضی ساخته شده و کاهش 704 هکتاری اراضی زراعی را برای سال 1419 نسبت به سال 1394 قابل پیش بینی است و این امر ضرورت توجه به موضوع گسترش شهری و پیامد های آن درشهر و پیرامون را نشان می دهد.
آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویرماهواره ای (مطالعه موردی: شهرستان شوش)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی توسعه کالبدی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹شماره ۳ (پیاپی ۱۹)
101 - 114
حوزه های تخصصی:
امروزه جهان در حال توسعه، رشد بی سابقه ای را تجربه کرده است که اثر قابل توجهی روی تشدید کاربری زمین دارد. بنابراین، مدل سازی و پیش بینی الگوهای رشد برای برنامه ریزان و طرفداران حفظ منابع طبیعی جهت تنظیم راهبرد توسعه پایدار، امری بسیار حیاتی است که هدف اصلی آن شناسایی عوامل و روند تغییرات در آینده براساس تغییرات گذشته است. پایش تغییرات واحدهای اراضی، مستلزم استفاده از روش های سریع و مناسب جهت جمع آوری اطلاعات و تلفیق لایه های اطلاعاتی با یکدیگر است. دراین تحقیق بر مبنای کیفیت تصاویر، روند و میزان تغییرات کاربری اراضی شهرستان شوش در سری زمانی 30 ساله (1987و2000 و2017) با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست و سنجنده های TM، OLI و MSS بررسی شده است. همچنین برای پردازش و تحلیل بخش های مختلف از نرم افزارهای Arc GIS، IDRISI و ENVI استفاده شده است. پس از کلاس بندی تصاویر به روش نظارت شده بیشترین شباهت، نقشه های کلاس بندی شده با دقت ضریب کاپای متوسط 1/96 درصد به دست آمد. نتایج آشکارسازی تغییرات نشان داد که بیشترین کاهش مساحت برای زمین های بدون پوشش و به میزان 49078 هکتار و بیشترین افزایش برای اراضی کشاورزی و به میزان 52691 هکتار بوده که نشان دهنده تغییرکاربری اراضی بدون پوشش به اراضی کشاورزی است.
تحلیل فضایی و سطح بندی مناطق پانزده گانه کلان شهر اصفهان برمبنای توزیع آلودگی هوا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
آلودگی هوا، مهم ترین آلودگی زیست محیطی در کلان شهرهای کشور، سلامت شهروندان را تهدید کرده است. از عمده ترین دلایل این معضل، بی توجهی به عوامل فضایی تأثیرگذار بر آلودگی هوا در نظام برنامه ریزی شهری است. این ضعف به موازات آشنایی ناکافی با روش های ارزیابی آثار اقدامات توسعه بر بروز آلودگی هوا، مانع از تصمیم گیری های درست و اقدامات لازم برای پیشگیری یا کاهش آثار آلودگی هوا شده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و سطح بندی مناطق پانزده گانه کلان شهر اصفهان براساس توزیع فضایی آلودگی هوا انجام شده است. در این زمینه از پارادایم پژوهش ترکیبی (کمی و کیفی) استفاده و اطلاعات مورد نیاز با روش های کتابخانه ای و میدانی گردآوری شد؛ ضمن اینکه برای تحلیل داده ها از روش های تحلیل فضایی (تحلیل تراکم و تحلیل فاصله اقلیدسی) و سنجش از دور، برای وزن دهی به معیارها و شاخص ها از روش سوارا ( SWARA ) و برای سطح بندی مناطق از روش شکست های طبیعی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش حاکی است توزیع فضایی آلودگی هوا در سطح مناطق پانزده گانه کلان شهر اصفهان نامتوازن است؛ به گونه ای که در مناطق 7، 8، 13 و 14 عمدتاً به واسطه تأثیرپذیری از فعالیت های ناسازگار از قبیل صنایع مجاور و درون شهر و پایانه ها، وجود معابر و تقاطع های پرتردد و رعایت نشدن حریم ساخت وساز برای آنها و تمرکز جمعیت، آلودگی هوا در وضعیت نامناسب تری نسبت به سایر مناطق است.
برآورد مراحل اصلی فنولوژی درخت پرتقال با استفاده از سنجش از دور نمونه پژوهش: باغ های جنوب شرق استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
فنولوژی، شاخصی کلیدی در رشد و نمو گیاهان است و نقشی مهم در نظارت بر پوشش گیاهی دارد. در این پژوهش، مراحل اصلی فنولوژی پرتقال شامل تشکیل جوانه برگ و میوه، شکفتن جوانه برگ و میوه، میوه دادن و برگ دادن، رشد میوه و برگ دادن، رسیدن میوه و سیکل خواب با استفاده از سنجش از دور بررسی شد. منطقه مطالعه شده، یک باغ پرتقال در کشور ایران در جنوب شرقی استان فارس و در فاصله 25کیلومتری شهر داراب در روستای فسارود است. بدین منظور داده های مشاهداتی شامل داده های فنولوژی و آب وهوایی در بازه زمانی ده ساله (1385 تا 1395) جمع آوری شد. نخست تصاویر سنجنده مودیس برای سال 1385 تا 1395 با توجه به داده های زمینی و نقشه های 1:25000 سازمان نقشه برداری زمین مرجع شدند. این تصاویر برای محاسبه شاخص های پوشش گیاهی سنجش از دوری شامل شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI)، شاخص وضعیت پوشش گیاهی (EVI) و شاخص شرایط دمایی (TCI) استفاده شد. درنهایت در ارزیابی عملکرد شاخص های سنجش از دوری در مدل سازی مراحل فنولوژی، ضریب همبستگی میان این شاخص ها و داده های زمینی محاسبه شد. بیشترین مقدار ضریب همبستگی بین TCI وحداکثر دما برابر با 953/0 و کمترین ضریب همبستگی بین NDVI و حداکثر رطوبت برابر با 04/0 به دست آمده است. نتایج ضریب همبستگی حاکی است شاخص های به دست آمده از روش سنجش از دور با استفاده از تصاویر ماهواره ای به خوبی تغییرات مراحل اصلی فنولوژیکی را نشان می دهد؛ از سوی دیگر برمبنای این شاخص ها می توان بدون برداشت زمینی و مشاهده فیزیکی از روند تغییرات فنولوژی گیاه آگاه شد.
بررسی دقت ارتفاعی مدل های رقومی ارتفاعی (DEMs) مبتنی بر سنجش از دور در کاربری های مختلف(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مدل های رقومی ارتفاعی ( DEMs ) از روش های متداول برای نمایش تغییرات توپوگرافی سطح زمین هستند، که با توجه به هزینه بالای تهیه نقشه های توپوگرافی زمینی، از کاربرد بسیار زیادی در زمینه های مختلف برخوردار می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارایی منابع ارتفاعی با توان تفکیک مکانی مختلف در کاربری های گوناگون دو استان قزوین و مازندران به انجام رسیده است. در این تحقیق برای ارزیابی منابع ارتفاعی 30 متری ASTER، SRTM و 90 متری SRTM از داده های GPS دو فرکانسه (داده مبنا) استفاده شد و بر اساس شاخص های آماری همچون STD،RMSE، MD و MAD دقت ارتفاعی این منابع در سطح هر دو استان و در کاربری های مختلف بررسی گردید. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که DEM 30متری SRTM از قابلیت به مراتب مناسب تری در تخمین رقوم ارتفاعی برخوردار می باشد. به طوری که شاخص RMSE این منبع در هردو بازه استان قزوین و مازندران به ترتیب برابر با 3.8 و 5.8 متر می باشد. همچنین ارزیابی دقت ارتفاعی منابع مختلف در کاربری های گوناگون حاکی از عملکرد قابل قبول منبع 30 متری SRTM در اکثر کاربری ها و پوشش ها به غیر از نواحی کوهستانی و جنگلی می باشد. علت اصلی این عملکردِ پائین به ویژه در اراضی با پوشش جنگلی، عدم نفوذ امواج راداری در سطوح دارای پوشش و همچنین تراکم کم داده های برداشت شده توسط سنجنده SRTM می باشد. منبع ارتفاعی 90 متری SRTM نیز علی رغم دارا بودن توان تفکیک پائین از عملکرد به مراتب بهتری نسبت به منبع 30 متری ASTER برخوردار می باشند. در یک جمع بندی کلی می توان چنین عنوان نمود که منبع ارتفاعی SRTM-30m می تواند در حوضه های فاقد آمار زمینیِ مناسب و یا با کمبود آمار بسیار راه گشا باشد. البته لازم به ذکر است که با توجه به تأثیر قابل توجه نوع پوشش گیاهی بر دقت ارتفاعی این منابع، توصیه می شود تا به منظور حصول نتایج قابل اطمینان تر، در ابتدا با توجه به نوع پوشش گیاهی موجود در محدوده مطالعاتی به انتخاب منبع ارتفاعی مناسب اقدام شده و سپس با استفاده از داده های زمینی (نقاط کنترل زمینی)، مقادیر ارتفاعی اصلاح شود.
شناسایی نیمه خودکار لندفرم ها با استفاده از پردازش فازی شیءگرای تصاویر ماهواره ای - مطالعه موردی:شهرستان ماکو(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۰ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱۸
77 - 91
حوزه های تخصصی:
زمین به عنوان یک سطح پیوسته می تواند به واحدهای دارای خصوصیات فیزیکی و مورفولوژیکی مشترک طبقه بندی شود که ممکن است به عنوان یک شرط مرزی برای طیف گسترده ای از حوزه های کاربردی باشد. این مطالعه روشی برای طبقه بندی فرم زمین ارائه می دهد که ژئومورفومتری عمومی چشم انداز را نشان می دهد. در پژوهش حاضر شهرستان ماکو در آذربایجان غربی بنا به شرایط خاص منطقه ازنظر مورفولوژی و محیط پیرامونی انتخاب و برای استخراج لندفرم ها از روش فازی شیءگرا استفاده شد. به منظور انجام پردازش، مشتقات لایه رقومی ارتفاع (شیب، بافت انحنای حداکثر، حداقل، مسطح و انحنای پروفیل) به همراه تصویر ماهواره سنتینل 2A مورد استفاده قرار گرفت. پس از انجام مراحل پیش پردازش، ابتدا مقیاس بهینه سگمنت سازی با استفاده از افزونه ESP پیش بینی گردید و سپس اشیاء تصویر برای انجام پردازش با مقیاس 9 و 17 و 27 ایجاد شد. به منظور استخراج لندفرم ها از تعداد 160 نمونه زمینی استفاده و درجه عضویت الگوریتم های مختلف محاسبه گردید و الگوریتم هایی که بیشترین درجه عضویت را داشتند برای طبقه بندی استفاده شدند. در این تحقیق تعداد 14 نوع لندفرم در منطقه مطالعه شناسایی و استخراج گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که روش فازی شیءگرا توانسته است با دقت کلی 87 درصد و شاخص کاپای 85 درصد لندفرم ها را طبقه بندی کند. مزیت روش های شیءگرا این است که خیلی سریع بوده و نتایج دارای دقت خوب و بالایی هستند.
پایش تغییرات سرعت باد و اثر آن بر جابه جایی و تغییرات تپه های ماسه ای در ریگ لوت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۰ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱۸
113 - 126
حوزه های تخصصی:
یکی از اصلی ترین عوامل مؤثر بر تغییرات مورفولوژی مناطق بیابانی، فراوانی وزش باد به دلیل توپوگرافی نسبتاً هموار و فقر پوشش گیاهی و کمبود رطوبت در این مناطق است. در این پژوهش به بررسی خصوصیات باد و تأثیرات آن بر مورفولوژی و جابه جایی تپه های ماسه ای بخشی از ریگ لوت پرداخته می شود. برای این امر ابتدا داده های ساعتی مربوط به سرعت و جهت باد در چهار ایستگاه اطراف این منطقه تهیه و با ترسیم نمودار گلباد و گلماسه در بازه های زمانی مختلف، روند تغییرات و خصوصیات باد از نظر جهت و سرعت مورد بررسی قرار گرفت و بدین وسیله بادهای مؤثر بر مورفولوژی تپه های ماسه ای ریگ لوت و همچنین پتانسیل راندگی، برآیند پتانسیل راندگی، بردار برآیند مسیر راندگی شناسایی شد. نتایج نشان می دهد بادهایی که از سمت ایستگاه های نهبندان و دهسلم و نصرت آباد جریان دارند در این شکل دهی اثر بیشتری دارند. از طرفی برای پایش تغییرات تپه های ماسه ای در این ناحیه و تعیین مقدار و نحوه ی تغییرات از تصاویر اپتیک Sentinel_2 و راداری Sentinel_1 در بازه ی زمانی 2016 تا 2019 استفاده شد. بررسی تصاویر اپتیک منطقه با استفاده از باندهای با قدرت تفکیک مکانی 10 متری بیانگر آن است که بیشترین میزان تغییرات و جابه جایی تپه های ماسه ای در سال های مختلف در نواحی مختلف ریگ اتفاق افتاده است و روند مشخص و ثابتی ندارد. همچنین بررسی تغییرات تپه های ماسه ای با استفاده از تصاویر راداری Sentinel_1 و روش سری زمانی SBAS [1] نیز در این ناحیه انجام شد و مقادیر تغییرات برای هر سال مشخص و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در پایان نتایج حاصل از آنالیز داده های مربوط به باد و دورسنجی با یکدیگر تلفیق و روند تغییرات کلی و جابه جایی تپه های ماسه ای و جهت غالب تغییرات آن ها تعیین و مشخص شد.
بازیابی پارامتر های شاخص سطح برگ، مقدار کلروفیل و سطح پوشیده شده با پوشش گیاهی با استفاده از رویکرد آماری-تجربی از تصاویر ابرطیفی ماهواره کریس-پروبا در منطقه باراکس اسپانیا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بازیابی پارامتر های بیوفیزیکی و بیوشیمیایی پوشش گیاهی که در طیف گسترده ای از برنامه ها مانند مطالعات اقلیمی، نرخ فتوسنتز، وضعیت تغذیه ای گیاهان و چرخه های ژئوشیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند، از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از این پارامتر ها دید مناسبی درباره سلامت گیاهان، وضعیت رشد آن ها و کیفیت پوشش گیاهی فراهم می آورد و امکان بررسی طولانی مدت پویایی پوشش گیاهی را میسر می سازد. به طورکلی، رویکرد های بازیابی پارامتر در دو گروه کلی رویکرد های آماری تجربی و رویکرد های مبتنی بر مدل های فیزیکی قرار می گیرند. در این مطالعه بازیابی پارامتر های شاخص سطح برگ (LAI)، مقدار کلروفیل و سطح پوشیده شده با پوشش گیاهی (FVC) با استفاده از رویکرد آماری تجربی از تصاویر ماهواره ای کریس پروبا در منطقه باراکس اسپانیا ارائه شده است. در این رویکرد برای بازیابی پارامترهای پوشش گیاهی، نیازمند داده های میدانی جمع آوری شده و یک تصویر ماهواره ای از منطقه مورد مطالعه بوده تا با فراهم کردن این داده ها و برقراری ارتباط بین آن ها، مدل کالیبره شده و با استفاده از روش های رگرسیون خطی و غیرخطی نسبت به بازیابی پارامتر های پوشش گیاهی اقدام کرد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان دادند که در بازیابی شاخص سطح برگ، مقدار کلروفیل و سطح پوشیده شده با پوشش گیاهی به ترتیب مدل های Exponential GPR (RMSE= 0.78, R2=0.77, MAE=0.49)، Rational Quadratic GPR (RMSE= 4.55, R2=0.36, MAE=3.61) و Squared Exponential GPR (RMSE=0.11, R2=0.71, MAE=0.09) بهترین برآورد و برازش با داده های میدانی را ارائه دادند. تجزیه و تحلیل نقشه های بازیابی شده شاخص های LAI، مقدار کلروفیل و FVC نشان دادند که مدل های فرایند گاوسی که از روش های رگرسیون غیرخطی هستند، در مقایسه با روش های رگرسیون خطی و روش های ماشین بردار پشتیبان، در بازیابی پارامتر های مذکور عملکرد بهتری داشته اند. نقشه های بازیابی شده نشان می دهند که مدل های مختلف گاوسی نه تنها در بازیابی شکل اراضی کشاورزی موفق عمل کرده، بلکه تغییرات شاخص های LAI، مقدار کلروفیل و FVC داخل اراضی کشاورزی را نیز با دقت مطلوبی بازیابی کرده اند.
تحلیل الگوهای رشد فضایی شهر خرم آباد با رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شهرها با سرعت بالایی درحال رشد و توسعه هستند و تحلیل روند شهرنشینی یکی از مهم ترین موضوعات پیشروی برنامه ریزان شهری است. در کنار سطح بالای نرخ رشد، تغییرات در استفاده از زمین و تبدیل زمین به کاربری های شهری نیز مسئله مهمی است. پژوهش حاضر تلاشی در جهت تبیین الگویی های فضایی شهر خرم آباد در 35 سال اخیر است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر داده های سنجش ازدور است. به گونه ای که ابتدا تصاویر سال های 1365،1375،1385،1395،1399 از ماهواره لندست 5و7و8 در سنجنده های TM و ETM وOLI اخذ گردید سپس با استفاده از نرم افزار NVEI و روش طبقه بندی نظارت شده به نقشه های کاربری اراضی در چهار کلاس شهری، کشاورزی، کوه و آب تبدیل شدند. سپس این نقشه با استفاده از نرم افزارARCGIS برای ورود به نرم افزار FRAGASTATS آماده سازی گردیدند و در مرحله بعدی برای تحلیل سیمای سرزمین به این نرم افزار فراخوانی شدند. در مرحله بعدی این نقشه ها با استفاده از متریک های فضایی (PALAN-PD-NP-LSI-LPI-PD-AWMFD) موردبررسی قرار گرفتند. در مرحله آخر با فراخوانی این متریک ها در مدل آنتروپی شانون شمای کلی از الگوی رشد فضایی شهر خرم آباد در 35 سال اخیر حاصل گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که شهر خرم آباد در 35 سال اخیر الگوهای رشد متفاوتی را طی کرده است این الگوها را می توان در 4 دوره دسته بندی کرد دوره اول (سال 1365 تا1375) به دلیل رشد شتابان شهرنشینی و عدم کفایت الگوهای برنامه ریزی شهری، شهر دوره ای از رشد پراکنده را در لکه های شهری مجزا سپری می کند. در سال(1385) شهر به دلیل کاهش مهاجرت ها و توسعه شهر در محدوده لکه های موجود دوره ای از الگوی فشرده را سپری می کند اما مجدداً در سال (1395) شهر خرم آباد به دوره ای از الگوی پراکندگی گام نهاده است به گونه ای که در تمامی متریک های سیمای سرزمین تمایل به الگوی فضایی شهر پراکنده مشاهده می شود.اما مجدداً در سال 1399 متریک های فضایی بیانگر الگوی رشد فشرده و تمایل به توسعه درونی شهر خرم آباد را گویا بوده اند.
مقایسه الگوریتم های بازتاب سطحی و بازتاب بالای جوّ در تصاویر چندسنجنده ای برای تهیه نقشه ی سری زمانی غلظت کلروفیل- آ در تالاب دهستان تیاب(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۰ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۱۹
47 - 58
حوزه های تخصصی:
تالاب ها جزء اکوسیستم های مابین خشکی و دریایی به شمار می آیند. شناسایی و نظارت بر آلودگی های ساحلی و دریایی برای به حداقل رساندن اثرات مخرب آن ها برای جامعه ی ساحلی امری ضروری و حیاتی است. پایش کلروفیل- آ که رنگدانه ی اصلی فیتوپلانکتون های آب های ساحلی است با استفاده از عملیات میدانی زمان بر و هزینه بر است اما فناوری نوین سنجش ازدور با بهره گیری از سنجنده های دارای توان تفکیک مکانی و طیفی بالا امکان پایش در مقیاس کلان را میسر ساخته است. در این پژوهش از داده های بازتاب سطحی و داده های بازتاب بالای جو ماهواره های سنتینل2 و لندست8 و الگوریتم OC2 به منظور تخمین سری زمانی غلظت کلروفیل- آ در تالاب دهستان تیاب استفاده شد. هدف از پژوهش حاضر مقایسه داده های ورودی به الگوریتم OC2 ، ارزیابی آن با داده های میدانی و درنهایت تخمین غلظت سری زمانی کلروفیل- آ در منطقه مطالعاتی است. نتایج پژوهش نشان داد که الگوریتم OC2 با داده های بازتاب سطحی زمین دارای همبستگی به مراتب بالاتری در ماهواره های لندست 8 و سنتینل 2 است که به موجب آن مقدار R 2 به ترتیب در داده های بازتاب سطحی زمین ماهواره ی لندست8 و سنتینل2 برابر با 0/91 و 0/64 برآورد گردید. این درحالی است که مقدار R 2 به ترتیب در داده های بازتاب بالای جو برابر با 0/12 و 0/54 است. نتایج پژوهش بیانگر این است که ورودی الگوریتم OC2 حتماً باید از نوع داده ی بازتاب سطحی زمین و تصحیح اتمسفری شده باشد.
ارزیابی کارایی توابع کرنل ماشین بردار پشتیبان و عملگرهای فازی شئ گرا در برآورد سطح پوشش برف با استفاده ازداده های ماهوارهSentinel – 2B - مطالعه موردی: کوه آلمابلاغ(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۰ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۱۹
175 - 187
حوزه های تخصصی:
برآورد دقیق سطح پوشش برف به عنوان یکی از عملیات محوری و اساسی در زمینه مدیریت منابع آب، به ویژه در مناطقی که بارش برف سهم زیادی در نزولات جوی دارد محسوب می شود. بنابراین پایش پیوسته سطوح پوشیده از برف، از نظر مطالعات اقلیمی، اکولوژیکی و هیدرولوژیکی اهمیت ویژه ای دارد. امروزه در روند مدیریت کارآمد منابع آبی، به کارگیری داده های سنجش از دور با هدف کسب اطّلاعات دقیق از پوشش برف به صورت عملیاتی اجرا می شود. پژوهش حاضر با هدف مقایسه عملکرد توابع کرنل ماشین بردار پشتیبان و عملگر های فازی شئ گرا در برآورد میزان سطح پوشش برف در کوه آلمابلاغ با استفاده از تصویر ماهواره Sentinel انجام گرفته است. در این راستا ابتدا عملیات پیش پردازش بر روی تصو یر ماهواره ای اعمال گردید، سپس با استفاده از توابع کرنل ماشین بردار پشتیبان شامل توابع خطی، چند جمله ای، پایه شعاعی و سیگموئید، فرآیند طبقه بندی پیکسل پایه انجام شد. همچنین پس از قطعه بندی، با استفاده از عملگر های فازی شئ گرا شامل AND ، OR ، MGE ، MAR ، MGWE و ALP فرآیند طبقه بندی شئ گرا نیز انجام شد و میزان دقّت هر کدام از نقشه های تولیدشده محاسبه گردید و در آخر براساس الگوریتمی که دارای بیشترین دقّت بود، میزان سطح پوشش برف منطقه مورد مطالعه برآورد شد. در این تحقیق عملگر فازی AND دارای بیشترین مقدار دقّت در نقشه های تولید شده در بین هر دو روش بود. لذا براساس نتایج تحقیق، روش های پردازش شئ گرای تصاویر ماهواره ای در طبقه بندی تصاویر رقومی ماهواره ای به دلیل اینکه علاوه بر اطّلاعات طیفی از اطّلاعات مربوط به بافت، شکل، موقعیت، محتوا و ویژگی های هندسی نیز در فرآیند طبقه بندی استفاده می کنند در مقایسه با توابع کرنل ماشین بردار پشتیبان، دست یابی به دقّت بالاتر را امکان پذیر می سازند.
ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهر اردبیل با استفاده از تلفیق داده های سنجش از دور و تحلیل های مکانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش و برنامه ریزی شهری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۶
24 - 36
حوزه های تخصصی:
کیفیت زندگی شهری به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف جهان محسوب می شود. این مهم به دلیل افزایش روز افزون کارآمدی مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های برنامه ریزی شهری و ایفای نقش آن به عنوان ابزاری حیاتی در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. از این رو هدف پژوهش حاضر ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهر اردبیل با استفاده از تلفیق داده های سنجش از دور و اطلاعات مکانی است. جهت دستیابی به شاخص نهایی کیفیت زندگی در شهر اردبیل، زیرمعیارهای مربوط به چهار معیار اصلی مخاطرات محیطی، اجتماعی، دسترسی و فیزیکی به صورت جداگانه براساس مرورو پیشینه تحقیق انتخاب شدند. فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) به منظور اختصاص اوزانی به این زیر معیارها و معیارها مورد استفاده قرار گرفت. سپس از نرم افزار Arc map جهت تولید نقشه کیفیت زندگی در هر یک از قلمروها به صورت جداگانه و دستیابی به شاخص نهایی کیفیت زندگی در شهر اردبیل استفاده شد. همچنین به منظور رتبه بندی مناطق مختلف شهر از نظر کیفیت زندگی مدل تاپسیس مورد استفاده قرار گرفت. توزیع مکانی شاخص کیفیت زندگی در شهر اردبیل بیانگر آن است که کیفیت زندگی در حد نسبتا متوسطی قرار دارد به طوری که، منطقه 1 و بخش هایی از مناطق 2 و 4 از نظر کیفیت زندگی نسبت به سایر بخش های شهر دارای امتیاز بالایی می باشند و منطقه 3 دارای امتیاز پایینی از این نظر است. همچنین یافته های پژوهش نشانگر آن است که از بین قلمروهای موثر در کیفیت زندگی شهری معیارهای اجتماعی، مخاطرات محیطی، دسترسی به خدمات عمومی و فیزیکی به ترتیب با اوزان 28/0، 27/0، 25/0 و 20/0 به عنوان مهم ترین عامل در تحلیل کیفیت زندگی شهری محسوب می شوند. نتایج پژوهش همچنین نشان دهنده قابلیت بالای تکنولوژی سنجش از دور در تلفیق با داده های مکانی به منظور ارزیابی کیفیت زندگی در مناطق شهری می باشد که می تواند یاری گر برنامه ریزان و مدیران شهری به منظور اداره هر چه بهتر شهر باشد.
پیش بینی عمق نوری آئروسل ماهواره ای با استفاده از داده کاوی پارامترهای اقلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیای طبیعی دوره ۵۳ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۷)
319 - 333
حوزه های تخصصی:
عمق نوری آئروسل ( AOD ) پارامتر سنجش از دور مهمی است که به عنوان نماینده ای از غلظت آئروسل اتمسفری برای نظارت بر طوفان های گردوغبار استفاده می شود. در مطالعات پیشین ارتباط بین پارامترهای اقلیمی و AOD گزارش شده است. از طریق تجزیه و تحلیل این ارتباط می توان الگوهای مکانی- زمانی AOD را پیش بینی کرد. در پژوهش حاضر برای اولین بار از الگوریتم داده کاوی M5P نظر به کاربرد آن در خصوص کشف اطلاعات ارزشمند از میان مجموعه داده های بزرگ برای استخراج مدل های پیش بینی کننده AOD استفاده شد. بدین منظور، سری زمانی روزانه داده های سنجش از دوری پارامترهای دمای هوا، بارش، رطوبت نسبی، و سرعت باد و AOD در یک بازه زمانی ده ساله (2005-2014) در محدوده شهرستان اهواز به عنوان ورودی های M5P تهیه و آماده سازی شد. از طریق تشکیل درخت های تصمیم مبتنی بر قوانین «اگر– آنگاه» و تجزیه و تحلیل رگرسیون چندمتغیره در چارچوب الگوریتم M5P ، چهار مدل پیش بینی کننده خطی به دست آمد. برای اعتبارسنجی مدل های خطی، از آماره های ضریب همبستگی پیرسون، MAE ، و RMSE بهره گرفته شد. مقادیر این آماره ها به ترتیب 69/0، 22/0، و 31/0 برآورد شد که حاکی از قابلیت اطمینان مدل ها در رابطه با پیش بینی AOD است. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد تکنیک داده کاوی در زمینه پیش بینی AOD کارآمد است.