نظریه کنشگر شبکه

فناوری اطلاعات با تاروپود زندگی اجتماعی درآمیخته است. در این میان تعداد کردارهای دینی ای که فناوری اطلاعات در آن ها وساطت می کند رو به افزایش است. «ذکرگفتن» یکی از کردارهایی است که از طریق برنامه های تلفن های هوشمند و تحت وب نیز ممکن شده است. با این حال وساطت فناوری اطلاعات در ذکرگفتن بدون تغییر جوانب تجربی-کرداری ذکرگفتن ممکن نیست. صلوات شمارهای هوشمند در کاربر، کردار و تجربه دینی ذکر، و نیز نوع نگاه به «ذکر»، وساطت می کنند و آن ها را تغییر می دهد. چگونه وساطت فناوری اطلاعات امر دینی، یعنی سویه های تجربی-کرداری کنشی چون ذکرگفتن، را تغییر می دهد؟ این مقاله می کوشد ازچشم انداز پساپدیدارشناسی و نظریه کنشگرشبکه، به این پرسش پاسخ دهد.

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی برنامه درسی علوم تجربی بر مبنای نظریه کنشگر شبکه در محیط یادگیری شبکه انجام شده است. برای رسیدن به این هدف از رویکردهای فراترکیب و نظریه داده بنیاد استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیئت علمی، آشنا به حوزه های مطالعات برنامه درسی، تکنولوژی آموزشی و کلیه مقاله ها و پایان نامه های مرتبط با موضوع در پایگاه های اطلاعاتی معتبر در بازه زمانی سال های 2005 تا 2020 است. به منظور انجام دادن نمونه گیری، در بخش کیفی پژوهش، از روش نمونه گیری نظری (غیر احتمالی) و هدفمند به روش گلوله برفی استفاده شده است. همچنین در این پژوهش از روش کد گذاری باز، محوری و انتخابی برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شده است. به منظور سنجش پایایی و کنترل کیفیت از روش کاپا استفاده شده است. ضریب کاپای محاسبه شده برابر با 94/0 و در سطح توافق عالی قرار گرفته است. طبق یافته های تحقیق، اصول حاکم بر برنامه درسی کنشگر شبکه شامل تقارن تعمیم یافته، ناهمگونی و چندگانگی، تحلیل آزاد، همبستگی، شبکه ای بودن و فرایند محوری است. برنامه درسی بر مبنای نظریه کنشگر شبکه، حساس به بافت و زمینه، مبتنی بر تفاوت ها، میان ذهنی و چند رگه توزیع شده است. اهداف این برنامه درسی چند وجهی، میان رشته ای، اقلیمی و متکثر است. محتوای این برنامه درسی پویا، سیال و تعمیم پذیر است. راهبرد آن یاددهی و یادگیری مبتنی بر ساختار شکنی، پرورش مهارت باز آفرینی، چند شبکه ای، مبتنی بر مذاکره و خلق دانش است. نقش معلم در این برنامه درسی به مثابه انسان شناس، روشنفکر و تحول آفرین است. محیط یادگیری باید مشارکتی باشد و فضایی را برای جست وجوی دانش بایگانی شده فراهم کند. همچنین محیط یادگیری باید چند حسی، دارای ارزشیابی واگرا، حساس به تفاوت های فردی، مسئله محور و پاسخ گو محور باشد.