مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
شاه آرمانی
حوزه های تخصصی:
در آموزه های اخلاقی و دینی ایران باستان مشروعیت سیاسی شاه زمانی محرز است که بایستگی های مورد نظر این آموزه ها را واجد باشد. احراز این بایستگی ها البته پاره ای ذاتی و پاره ای اکتسابی است. رواج آموزه های اخلاقی و دینی در جامعه ایران باستان و بازتاب آن در ذهنیت فرهنگی جامعه از حاکم سیاسی انتظاراتی را طلب می کند که فراتر از حاکم معمولی است به طوری که این انتظارات می تواند در «شاه آرمانی» تجلی پیدا کند. بایستگی های شاه آرمانی را متون دینی و اسطوره های قومی بازتاب داده اند. بنیان مقاله پیش رو بر شناسایی، اهمیت و توصیف و تحلیل آن بایستگی ها گذاشته شده است.
پژوهشی در پادشاهی ایران از نوذر تا کیقباد بر اساس شاهنامه
حوزه های تخصصی:
بازشناسی گفتمانی هویت شاهی در ایران باستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
جستار این مقاله بازشناسی هویت شاهی در اندیشه سیاسی ایران باستان با استفاده از رهیافت
تحلیل گفتمان است. شالوده اندیشه سیاسی ایران باستان بر قائده نظم آسمانی و الگوی سامان
سیاسی استوار است که تمشیت امور مردم بر این اساس به عهده شاه آرمانی ب ه عنوان عامل
اجرای نیات آرمانی است. شاه در ایران باستان کام لترین مردم و نماینده خدایان در زمین،
قوانین آسمانی را اجرا م ینماید. این مقاله به این سؤال م یپردازد که ساز ه های هویت شاهی
آرمانی در ایران باستان چگونه باید باشد تا آرما ن شهر ایرانی را طوری رهبری نماید که
جامع های قابل زیست و نمونه اعلای بهشت فرجامین باشد؟ فرضیه مقاله این است که این هویت
از طریق نشان ههایی چون: فره، نژاد، عدالت و راستی، دی نداری و پرهیزکاری، خوی ش کاری،
خرد و عقلانیت، اقتدار و شجاعت، تعلیم و تربیت و آراستگی مفص لبندی شده و حول محور
دال مرکزی، یعنی شاه ب هعنوان نماینده خدایان در روی زمین تثبیت شد هاند
فیلسوف شاه افلاطونی و شاه آرمانی در ایران باستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شواهد بسیاری است که افلاطون و ارسطو و حتی سقراط از اندیشه شرق و بویژه ایران تأثیر پذیرفته اند. این مهم متأثر از دو رویداد بود. ابتدا، اوضاع آن زمانه یونان، مراوده یونانیان و ملل شرق خصوصاً ایرانیان، تردد مغ ها به آسیای صغیر و سفر متفکران یونانی به کشورهای شرق زمینه این آشنایی را مهیا کرد. دوم، ویژگی های والای شاه آرمانی ایران که همواره مبنای اندیشگی دینی و سیاسی دولت ایرانی محسوب می شد. شاهی خوب، باآیین و دادگر مقامی بوده است که فضیلت های بایسته آن به کمالات الهی شباهت و نزدیکی تام داشته؛ شاه راستین و شایسته، که برگزیده خدا و نزدیک ترین کس به او شناخته شده است، باید مظهر صفات خداوند و نماینده اراده او روی زمین باشد.
این مقاله می کوشد با روش تطبیقی به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که فیلسوف شاه در مدینه آرمانی افلاطونی چه نسبیتی با شاه آرمانی در اندیشه ایرانشهری دارد.
مبانی فکری سیاست نامه نویسی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیستم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷۸
37 - 64
حوزه های تخصصی:
این مقاله با فرض گرفتن جریانی به نام «سیاست نامه نویسی» در تاریخ اندیشه سیاسی سده های میانه ایران، به دنبال آن است تا مبانی فکری این جریان اندیشه را بازخوانی کند. ازاین رو، با برشمردن پنج مؤلفه بنیادین، بر آن است تا وجوه مفهومی و معنایی آنها را در متون موسوم به خدای نامه ها و سیاست نامه ها مشخص نماید. این پنج مؤلفه عبارت اند از: فرّ ایزدی، عدالت، توأمانی دین و سیاست، اَشَه، و شاه آرمانی. در این راستا، مقاله کوشیده است تا نه تنها این مفاهیم را برای کشف سازه های استدلالی شان درون کاوی کند، بلکه می خواهد چگونگی وابستگی و پیوستگی این مفاهیم را به یکدیگر نشان دهد. فرضیه این مقاله آن است که مجموعه این مفاهیم مؤلفه هایی جدا از یکدیگر نیستند، بلکه خوشه ای مفهومی اند که در ارتباطی نظام مند با همدیگر قرار دارند؛ به نحوی که در هر مفهوم هاله ای از معانی دیگر مفهوم ها حضوری نامحسوس، ولی درعین حال قابل شناسایی دارد.
شاه آرمانی وآرمان شهری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اینکه شاه آرمانی و آرمان شهری در اندیشه ایرانیان باستان چه مفهومی دارد در این تحقیق بدان پرداخته شد،از اینرو متن های باستانی و کتب مرتبط با موضوع واکاوی شد، سپس مطالب تدوین و تبیین گردید.نتیجه اینکه آرمان شهر اندیشه آرمانی است که می خواهد بهشت از دست رفته را بازآرایی کند،این اندیشه بر ذهنیّت و تخیّل تکیه دارد و در عالم مثال رخ می دهد،شکل گیری آرمان شهر در سرزمین مقدّس است بدین جهت ویژگی های آنرا در خود دارد،آرمان شهر با وجود شاه معنا می یابد چون انسان های اَشَون می توانند اهداف آرمانی را محقق کنند.هر دو مقوله این مفهوم را دنبال می کنند:ایجاد آرامش زیستی انسان ها در دنیایی بدور از نیروهای اهریمنی.موضوع مقاله در این سه مقوله :شاه آرمانی ،آرمان شهری و سرزمین مقدّس، دسته بندی شد و ارتباط سه موضوع با یکدیگر بررسی گردید.
ریاست معنوی در فلسفه سیاسی ایرانی از منظر هانری کربن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست دوره ۵۰ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱
85 - 109
حوزه های تخصصی:
برجستگی روح معنویت گرایی در ذهن و ضمیر انسان ایرانی و البته انعکاس آن در هستی شناسی، انسان شناسی و فرجام شناسی اندیشه ایرانی، در پرداختن به امر سیاسی نیز پیامدهای خود را آشکار خواهد ساخت. در این پژوهش بر آنیم تا از این منظر به بررسی جایگاه، چیستی و تداوم ریاست و سیاست باطنی و روحانی و به طور خاص شاه آرمانی و ولایت معنوی در فلسفه ایرانی بپردازیم. در این زمینه، اندیشه های هانری کربن، به عنوان فیلسوفی که در جای جای آثار خود به این استعداد ایرانی اشاره دارد، و درک و دریافت وی از مضامین بالا، هدایتگر مسیر و مقصود ما بوده است. در پاسخ به این پرسش که مبانی شاه آرمانی و ولایت معنوی در فلسفه سیاسیِ ایرانی چیست؟ مستلزم آن بوده ایم تا از ساحت «علم سیاست» به «فلسفه سیاسی» با مختصاتی که در ادامه بدان اشاره شده است، گذر نماییم. به اختصار، درکی که از شاه آرمانی و ولایت معنوی و به طور کلی سیاست باطنی در اینجا توصیف می شود، در ساحتی کلی، ژرف اندیشانه، فراتاریخی و مبنایی است که قابل فهم می باشد و این امری متمایز با سطح جزئی، تاریخی و عینی سیاست بوده و قابل فروکاست یا مقایسه صوری با مقتضیات و واقعیات موجود آن نیست. به باور ما، کربن بر آن است تا ضمن تأکید و برجسته سازی بُعد معنویِ نبوّت و امامت، تمایزی بین ولایت، ریاست و هدایت روحانی با شکل ظاهری و دنیوی آن ایجاد نموده و بی آنکه مجبور باشد تا از آرمان به واقعیت سقوط کند، با اصالتی که به عالم و ساحتی مینوی و باطنی و تاریخ و زمانی لطیف و درونی در جهان بینی فلسفه ایرانی دریافته و بهره گیری از تأکیدی که در آنجا به آرمان شهر، شاه آرمانی و فرشگرد و منجی گرایی وجود دارد، از مفهومی چون ولایت و ریاست معنوی سخن بگوید.
بازتاب فرّ در عتبه الکتبه و تاریخ جهانگشا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزه های تخصصی:
هدف مقاله ی حاضر، تحلیل و تبیین جلوه های فرّ در دو کتاب عتبه الکتبه و تاریخ جهانگشای جوینی است. این دوکتاب، از جمله آثار مهم و ارزشمند زبان فارسی می باشند که علاوه بر فواید تاریخی، از باب اطلاعات فراوان ادبی و اجتماعی در شمار معتبرترین و سودمندترین کتاب های فارسی به شمار می روند. اسطوره ی فرّ یا فرّه، از مهم ترین ارکان اندیشه ی سیاسی ایران باستان و یکی از مؤلّفه های اصلی مفهوم شاه آرمانی است. فرّ، نشان تأیید الهی است و فروغی است که بر دل هرکس بتابد از همگنان برتری می یابد. به سبب تابش این فروغ است که شخص می تواند به پادشاهی برسد و شایسته ی تاج و تخت گردد. اسطوره فرّ از دوران باستان به بعد، دچار تغییرات و دگرگونی هایی در کیفیّت و کارکرد خود شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد، فرّه باوری در دو کتاب مورد نظر، در جریان رویدادهای کلان مربوط به شاهان و بعضی خصوصیّات و رفتارهای آنان، جلوه می کند. در این تحقیق، پژوهشگر جلوه های فرّ را در چهار زمینه ی استعمال صریح واژه ی فرّ، نمودهای بصری فرّ، خویشکاری فرّ و نمود فرّ به شکل تأیید الهی به شیوه ی تحلیل محتوایی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نشان داده است.
ویژگی ها و عملکرد فرمانروای آرمانی در اندیشه فارابی و فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جستارهای ادبی پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۱۰
1-23
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین مسأله ها در بررسی اندیشه سیاسی در متون فلسفی و ادبی این است که چه کسی با چه ویژگی هایی و چگونه باید حکومت کند. پاسخ به این پرسش بخش مهمّی از آثار فلسفی و ادبی قدیم را که در حوزه اندیشه سیاسی مهم اند، در بر می گیرد. در این مقاله نیز ابتدا به بررسی ویژگی ها و عملکرد رئیس اوّل در مدینه فاضله فارابی پرداخته ایم و سپس ویژگی ها و عملکرد شاه آرمانی در شاهنامه فردوسی را بررسی کرده ایم و در نهایت تفاوت ها و شباهت های این دو را نشان داده ایم. فارابی و فردوسی هر دو با درک بحران های سیاسی زمانه خویش، فرمانروایی آرمانی مدّ نظر خود را، یکی به زبان فلسفه سیاسی و دیگری در قالب حماسه ملّی ایران، توصیف کرده اند که توصیف های آن ها در بیشتر موارد مشترک و نشان دهنده آرمان شاهی ایرانی در قرن چهارم هجری است.
نقد جامعه شناختی سیمای محمود غزنوی در شعر عطّار(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۱۹ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹
247 - 270
حوزه های تخصصی:
سلطان محمود غزنوی که از پادشاهان مقتدر عهد غزنوی است، جایگاه ویژه ای در ادب پارسی دارد. وی، مانند هر پادشاه و حاکم دیگر، توأم با زمامداری خویش مورد مدح و ستایش قرار گرفته و بخشی از این فرآیند در قالب اشعار مدحی و همچنین در تواریخ تألیف شده در عهد غزنوی ثبت گردیده است. علاوه براین، تصویری خاص و منحصربه فرد نیز از وی در ادب پارسی قابل ملاحظه است که در مورد دیگر زمامداران ترسیم نگردیده است و آن معرّفی او به عنوان نماد راستین عشق ورزی است که در متون عرفانی با نگرشی متمایز و ممتاز بیان گردیده است. در شعر عطّار، محمود غزنوی با سیمایی منحصربه فرد معرّفی می شود. سیمای محمود، علاوه بر موارد مذکور، بیانگر شاهی آرمانی و متعالی است. شاه آرمانی، یکی از نظریه های مطرح و عام در ادب و اندیشه ایرانی است. قدمت این اندیشه فراتر از آن است که بتوان تاریخ مشخّصی را برای شکل گیری آن بیان کرد. در اندیشه عطّار، مسأله شاه آرمانی با شخصیّت تاریخی محمود غزنوی تلفیق گردیده است. این رویه، تحت تأثیر شرایط نابسامان اجتماعی و عدم کفایت شاهان زمانه صورت گرفته است که منجر به تحلیل رفتن علم، ادبیّات و فرهنگ شده است. این پژوهش به شیوه تحلیلی- توصیفی ، برمبنای نظریه جامعه شناسی ادبی است و با استقاده از روش کتابخانه ای- اسنادی صورت می پذیرد.
مبانی هستی شناسی فلسفه ایرانی و اقتضائات سیاسی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست دوره ۵۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳
447 - 425
حوزه های تخصصی:
هدف این پژوهش طرح مبانی هستی شناسی فلسفه ایرانی از منظری خاص، برای استنتاج اقتضائات سیاسی این نوع نگرش است. در تبیین هستی شناسی ایرانی، ناگزیر به مبانی معرفت شناسی، انسان شناسی و فرجام شناسی نیز پرداخته شد. به طور کلی، روح معنویت گرایی و توجه به عوالمی ورای عالم مادی و محسوس در تفکر ایرانی چنان برجسته است که در بررسی هریک از حوزه های بالا نیز خود را آشکار می سازد. از این حیث، باور به نظامی سلسله مراتبی از عوالم وجودی و درک تجلی گون هستی و ارتباطی که بین مرتبه هر فرد در ساحت های وجودی و میزان معرفت و آگاهی وی مطرح می شود، امکانی را برای در محوریت قرار گرفتن آدمی و ایده بازگشت به سرمنزل مینوی و بازیابی ازلیت به تأخیرافتاده، فراهم می آورد. از همین منظر و با توجه به اینکه هر آن کس که از معرفت بیشتری برخوردار بوده و در مرتبه والاتری از وجود قرار گرفته است، شایستگی و وظیفه هدایت دیگر انسان هایی را که در مرتبه پایین تری هستند، داراست، جایگاه و نقش شاه آرمانی یا امام و سایر ابعاد سیاسی این اندیشه برجسته و آشکار می شود. پرسش پژوهشی اصلی این است که مبانی و ویژگی های خاص تفکر ایرانی در حوزه هستی، معرفت، انسان و فرجام شناسی بیانگر چه اقتضائات سیاسی است؟ در فرضیه پژوهشی استدلال می شود که نوعی معنویت گرایی و توجه به ساحات ماورای عالم مادی و محسوس در بطن اندیشه ایرانی ملحوظ است که پیامدهای سیاسی روشنی نیز داشته است. با بررسی برخی از آثار برجسته در این حوزه، به ویژه نوشته های هانری کربن با استفاده از روش تحلیل مضمونی کیفی، و تأیید فرضیه به این نتیجه می رسیم که در این آثار مبانی بیان شده مضمونی معنوی از هدایت، ریاست و سیاست را پیش کشیده اند که متفاوت با ریاست ظاهری و قدرت دنیوی است.