گروه مرجع

درک و شناخت گروه های مرجع بویژه گروه مرجع جوانان و دانشجویان از مهمترین و ضروری ترین داده های اجتماعی و فرهنگی برای سیاست گذاری و مدیریت برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی مراکز آموزش و دانشگاهی بوده و مورد توجه و اهتمام پژوهش های علوم اجتماعی و انسانی است.هدف این مقاله بررسی میزان مرجعیت فرهنگی اساتید و میزان اعتماد دانشجویان به استاد برای کنشگری فرهنگی و اجتماعی در میدان فرهنگی دانشگاه است.چارچوب نظری این پژوهش مبتنی بر نظریه گروه مرجع مرتن و مظفر شریف است. این پژوهش در سال۱۳۹۸ در دانشگاه اصفهان با جامعه آماری 14500نفر و با نمونه آماری۵۵۰ نفری انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در میدان فرهنگی دانشگاه، اساتید به عنوان مهمترین گروه مرجع توسط دانشجویان انتخاب شدند و ۶۴ درصد دانشجویان اظهار داشته ترجیح می دهند که در امور مختلف شخصی و اجتماعی و فرهنگی و ازدواج با استادان مشورت نموده و نظر آنها را به عنوان معیار و مهم می دانند. همچنین ۷۳ درصد دانشجویان ترجیح می دهند در محیط دانشگاه در امور مختلف فرهنگی و اجتماعی و شخصی که توسط استادان مورد تذکر قرار بگیرند.روابط صمیمانه و تعاملات فرهنگی و اجتماعی دارای پیامدهای فرهنگی مثبتی بوده و بر رضایتمندی دانشجویان از جنبه های مختلف دانشگاه تاثیر مثبت و مستقیم دارد.

اگر اعضای یک جامعه از سطح پایینی از وفاداری سیاسی برخوردار باشند مشروعیت و بقای نظام سیاسی تهدید می گردد. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناخت تغییرات بین نسلی در گروه های مرجع سیاسی و تأثیر آن بر وفاداری سیاسی صورت گرفته است. این پژوهش از نوع هدف توصیفی، در بعد زمان مقطعی و در بعد روش اجرا پیمایشی است. جامعه آماری شهروندان 18 تا 60 سال شهر کرمانشاه هستند که با استفاده از نرم افزار SPSS حجم نمونه برابر با 353 نفر برای مطالعه انتخاب شدند. روش نمونه گیری، احتمالی از نوع خوشه ای است. نتایج ضریب کرونباخ و تحلیل عامل تائیدی، صلاحیت پرسشنامه را تائید می کند. نتایج پژوهش نشان می دهد ریشه اختلاف گروه های مرجع با تغییرات نسلی در مورد نهاد خانواده بر نسل اول و دوم، نهاد دین نسل اول و دوم با نسل سوم، رسانه های جمعی نسل اول و سوم است. در زمینه وفاداری سیاسی ریشه اختلاف میانگین بین نسلی به نسل های اول و سوم مربوط است به گونه ای که نسل اول وفاداری سیاسی بیشتری دارند. مقادیر رگرسیونی نشان می دهد که رسانه های جمعی با مقدار 426٪ بیشترین تأثیر را بر وفاداری سیاسی داشته اند. متغیر آگاهی سیاسی و تمایل به جهانی شدن بر وفاداری سیاسی تأثیر معکوس و چهار بعد شاخص جامعه پذیری سیاسی با وفاداری سیاسی همبستگی مثبت دارد.

نقش تعیین کننده نگرش سیاسی در رفتار سیاسی و اهمیت شناسایی تفاوت های جنسیتی برای پژوهشگران حوزه مطالعات زنان، ضرورت پژوهش در این زمینه را آشکار می کند. بر اساس این ضرورت علمی، مطالعه حاضر به بررسی نقش گروه های مرجع دانشگاهی در تغییر نگرش سیاسی دانشجویان دختر و پسر به تفکیک جنسیت می پردازد. این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل همه دانشجویان دانشگاه تهران در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری است که از میان آن ها 400 نفر (174 دختر و 226 پسر) به شیوه نمونه در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند. فرضیه اصلی پژوهش وجود تفاوت های جنسیتی در رابطه بین میزان تعامل با گروه مرجع، (شامل: استادان، تشکل های دانشجویی، و دوستان دانشگاهی) و میزان تغییر نگرش سیاسی (در سه بعد شناختی، عاطفی، و کنشی) دانشجویان است. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که در هر سه بعد نگرش سیاسی، تفاوت های جنسیتی وجود داشته است. بر اساس یافته های پژوهش، دوستان و هم دوره ای های دانشگاهی و سپس استادان بیشترین نقش را در تغییر نگرش سیاسی دانشجویان داشته اند.

اعتماد مردم به مسئولان و حکومت و نیز اقناع مردم از سوی مسئولان دارای پشتوانه های متعدد اجتماعی و فرهنگی هستند. در این بین، ترمیم شکاف های ایجاد شده در مراجع و منابع جامعه پذیری و نیز احساس مسئولیت همگان در قبال تغییرات در گروه های مرجع متعلق به نسل جدید از عوامل مهم محسوب می شوند. این عوامل در دنیای اجتماعیِ جدید دائماً از رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی تأثیر می پذیرند. در چنین شرایطی، تحلیل فتنه ها و ناآرامی های اجتماعی-سیاسی مستلزم توجه به جنبه ها و لایه های پیچیده و متکثری است. این مقاله تلاش می کند تا با استفاده از روش تحلیل راهبردی PESTEL (دارای ابعاد سیاسی-مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، فناورانه، محیطی، حقوقی-قانونی)، زمینه های فرهنگی و ارتباطاتی فتنه 1401 را ریشه یابی، شناسایی و تفسیر کند. به این منظور، تأکید اصلی بر روابط میان مفاهیم جامعه پذیری، گروه های مرجع(نقش سلبریتی ها) و شبکه های اجتماعی قرار داده شده است. یافته های پژوهش در 11 محور صورت بندی شده اند و به نقاط ضعف و کاستی های موجود در کنار ضرورت ها و قوت ها پرداخته شده است. در ارائه راهکارها، به موضوعات «جنگ شناختی» و «جهاد تبیین» توجه شده است.

انگیزه ی تحرک اجتماعی از مباحث مهم علوم اجتماعی است که اثرات فراوانی در سطح خرد و کلان بر زندگی افراد دارد. هرچه امکان تحرک اجتماعی در جامعه ای بالاتر باشد آن جامعه می تواند توسعه یافتگی بیشتری را تجربه کند. در پژوهش حاضر نقش دو متغیر اثرگذار بر انگیزه ی تحرک اجتماعی شامل گروه های مرجع و سرمایه ی فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است. برای نیل به این هدف از تکنیک پژوهشی پیمایش استفاده شد و از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، ۳۸۱ نفر با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شد. به علت در دسترس نبودن ابزار سنجش معتبر برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده شد. روایی و پایایی پرسشنامه های طراحی شده مورد بررسی قرار گرفته و تائید شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان داد که متغیر گروه های مرجع شامل خودی و غیرخودی توانست ۲۱ درصد و متغیر سرمایه ی فرهنگی شامل سرمایه ی تجسم یافته، عینیت یافته و نهادینه شده ۳۰ درصد از واریانس انگیزه ی تحرک اجتماعی را پیش بینی کنند. عضویت در یک گروه می تواند به رفتارهای جدیدی منتج شود و فرد را به سمت تحرک اجتماعی رهنمون سازد. وقتی فرد سرمایه ی فرهنگی بالاتری دارد می تواند آن را به سرمایه های دیگر تبدیل کند. بنابراین سرمایه ی فرهنگی از عوامل تأثیرگذار بر تحرک اجتماعی است.