کنش پژوهی

در این مقاله نویسنده در پی نشان دادن کنش پژوهی به عنوان فعالیت حرفه ای معلمان محقق برای توسعه بینش ها، کنش ها و تغییر تربیتی است؛ این که برای عاملان تربیت چه جایگاهی در حل مسائل تربیتی باید داشته باشد، و چگونه موجب خودکاوی شخص و بهسازی تربیت می شود. کنش پژوهی مستلزم آن است که عاملان نخست حوزه کنش را شناسایی کنند، فعالیتی برای بهبود طراحی و بعد عمل کنند، این فرایند را همواره مشاهده و بر آن تأمل کنند، اگر لازم است در طرح ها و کنش ها تجدیدنظر کنند و این چرخه را توالی ببخشند تا شواهدی دال بر تغییر و بهبود ظاهر شود. در این مقاله تعاریف و انواع کنش پژوهی از دید صاحب نظران، سیر تحول کنش پژوهی، چگونگی اجرا، سبک های کنش پژوهی، و تأثیر کنش پژوهی بر مدارس بررسی شده است. مهمترین دعوی مقاله این است که کنش پژوهی ابزاری قدرتمند و موفق برای تغییر تربیتی در مدارس است.

       هدف از این جستار بررسی برنامه کارورزی در دانشگاه فرهنگیان ایران است. در واقع این جستار به برنامه کارورزی دانشگاه فرهنگیان از منظر عناصر برنامه درسی (هدف، محتوا، ارائه و ارزشیابی) پرداخته شده است. روش این جستار توصیفی تحلیلی و در واقع تجزیه و تحلیل شیوه ارائه برنامه کارورزی در دانشگاه فرهنگیان است. نتایج این جستار نشانگر آن است که  این درس در دانشگاه فرهنگیان در طول چهار ترم و در قالب چهار درس دو واحدی ارائه می گردد. میزان ساعت ارائه این دروس 512 ساعت است که بخش زیادی از آن شامل حضور دانشجویان در مدرسه و کسب تجارب عملی می گردد. این برنامه با تأکید بر مشاهده تأملی، روایت نگاری و واکاوی تجربیات به عنوان عناصر سازنده/ شکل دهنده عمل فکورانه و با بهره گیری از ابزارهای سه گانه کنش پژوهی فردی، درس پژوهی و خودکاوی روایتی به عنوان روش های مورد تأکید در برنامه تربیت معلم فکور اجرا می گردد. بهره گیری از مبانی نظری/ تکنیک ها و فنون در برنامه کارورزی به منظور دست یابی دانشجو معلم به یک نگاه همه جانبه و غنا بخشیدن به تصمیمات اتخاذ شده در ابعاد برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی برای حمایت از یادگیری دانش آموزان در برنامه کارورزی پیش بینی شده است و در طول برنامه کارورزی دانشجو معلم فرصت کسب تجربه برای درک عمل اثربخش، تأمل بر روی آن به منظور پذیرش مسئولیت حرفه ای را کسب می نماید.

   پژوهش حاضر باهدف بررسی ارتباط چندگانه بین تسهیم دانش، اعتماد سازمانی با خلاقیت کارشناسان پردیس فنی دانشگاه تهران انجام گرفته است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از منظر گردآوری داده ها توصیفی – همبستگی به روش مدل معادلات ساختاری بوده است. جامعه آماری کلیه کارشناسان دانشکده فنی دانشگاه تهران بودند که تعداد 100 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسش نامه تسهیم دانش دیکسون (2007)، پرسش نامه اعتماد سازمانی الونن و همکاران (2008) و پرسش نامه خلاقیت رند سیپ (1979) استفاده شده است. داده های پژوهش پس از جمع آوری پرسش نامه ها و بر اساس سؤالات تحقیق و با استفاده از آزمون هایی نظیر t تک نمونه، ضریب رگرسیون و مدل معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار AMOS مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که: 1-از بین مؤلّفه های تسهیم دانش، تسهیم ترتیبی و آشکار؛ از بین مؤلّفه های اعتماد سازمانی، اعتماد به همکاران و سازمان و خلاقیت کارشناسان از وضعیت مطلوبی برخوردار است، 2-از نظر کارشناسان پردیس فنی دانشگاه تهران از بین مؤلّفه های تسهیم دانش، مؤلّفه های تسهیم دانش پنهان و از بین مؤلّفه های اعتماد سازمانی، اعتماد به مدیر، از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ و در نهایت 3- اعتماد سازمانی به طور مستقیم، بر تسهیم دانش اثرگذار بوده امّا بر خلاقیّت کارشناسان تأثیری ندارد؛ درحالی که تسهیم دانش بر خلاقیّت کارشناسان اثر مستقیمی دارد.

این پژوهش با هدف مطالعه ی تاثیرات اسکان عشایر در تغییر قشربندی روستاها در دوره ی رضاشاه پهلوی انجام شد. استراتژی پژوهش استفهامی یا کنش پژوهی بود و از اسناد موجود استفاده شده است. برای تامین اعتبار پژوهش، مثلث بندی یا تکنیک چندبعدی سازی در منابع گردآوری داده ها با رجوع به اسناد و نامه های دولتی، کتاب خاطرات رضاشاه و روایت های مورخان صورت گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که حکومت، استراتژی اسکان و خلع سلاح عشایر با زور و خشونت، متحدالشکل کردن لباس عشایر، هم راه کردن روشن فکران در سیاست های کنترل عشایر، پرداخت مزایا به عشایر برای اسکان، معافیت عشایر از مالیات اغنام و احشام، معافیت عشایر اسکان یافته از مالیات مزروعی، ارائه ی تسهیلات به عشایر برای تکثیر اغنام و احشام و آموزش اصول کشاورزی به عشایر اسکان یافته را در نظر گرفت که منجر به افزایش جمعیت روستانشین، تنوع یافتن اقشار روستایی و گسترش مالکان نیمه فئودال شد. اما عشایر که پیش از اسکان تحت حمایت نظامی و سیاسی از ایلات توسط آلمان، روسیه و بریتانیا بودند و از ثروت و قدرت زیادی برخوردار بودند، در مقابل خلع سلاح ایستادگی کردند و تبدیل به نیروهای بالقوه فعالی شدند که در مواقع لزوم می توانستند به نیروهایی ضد حکومت تبدیل شوند.    

هدف پژوهش کیفی حاضر، که با رویکرد مشارکتی انجام شده، کارکرد کنش پژوهی د توسعه حرفه ای دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان است . که دانشجو معلم در طول یک ترم (۶ ماه) با تامل در رفتارهای خود و با مراجعه حضوری به مدارس به عنوان کارورز داده های لازم را به شیوه مشاهده، مصاحبه ،گردآوری نموده است تا حدی که به اشباع نظری برسد. بدین گونه که ابتدا با نگارش بیانیه من، تحلیل موقعیت های پنجگانه ( فیزیکی، عاطفی، آموزشی، سازمانی-اداری ، اموزش مجازی)، ترسیم نقشه ذهنی، طرح درسی آماده و اجرا شد که به تایید گروه پژوهش رسید و توسط کدگذاری های متعارف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . تعداد ۱۷۲کد باز، ۲۰ کد محوری و ۵ کد انتخابی از نقد تدریس و تاملات استخراج شد. از جمله کد های محوری پژوهش حاضر که می تواند در ارتقای توسعه حرفه معلمی اثر گذار باشد می توان به خود شناسی معلم، مدیریت فضای آموزشی، داشتن طرح درس،ویژگی های اخلاقی معلم، رفتار معلم، علاقمندی معلم به آموزش، ارتباطه اولیه معلم، برنامه ریزی و آمادگی، مرور دانسته ها، مشارکت دادن دانش آموزان، دانش محتوایی معلم، مهارت کلامی معلم، فنون سوال کردن، بهره گیری از امکانات آموزشی ، استفاده از فناوری، برقراری نظم در کلاس، مدیریت زمان، جمع بندی پایانی، سنجش و ارزشیابی و ارائه تکلیف عملکردی اشاره کرد که کد های گزینشی در یک مدل تحلیلی – استباطی ارائه شده است تحت عنوان وظایف معلم، مهارت عاطفی معلم، مهارت ارتباطی معلم ، مهارت تدریس و مهارت سنجش و ارزیابی معلم می باشند .