فناوری اطلاعات سلامت

شادکامی یکی از مفاهیم مهم در زندگی روزمره افراد است. پژوهش حاضر به منظور تعیین وضعیت شادکامی در دانشجویان رشته های مدارک پزشکی و فناوری اطلاعات سلامت در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز طراحی و اجرا گردید. روش بررسی: این مطالعه توصیفی مقایسه ای به روش نمونه گیری غیراحتمالی آسان به صورت مقطعی در نیمه دوم سال 1390 خورشیدی انجام شد. جامعه پژوهش را 91 نفر از دانشجویان رشته های مدارک پزشکی و فناوری اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تشکیل می دهند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ی استاندارد شادکامی آکسفورد بود که روایی و پایایی آن توسط سایر مطالعات تأیید شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. یافته ها: بین شادکامی و عواملی مانند رشته ی تحصیلی، جنس، سن، وضعیت تأهل، دوره و ترم تحصیلی رابطه ی معناداری به لحاظ آماری مشاهده نشد (P> 0.05)، اما به لحاظ توصیفی، دانشجویان پسر شادتر از دخترها، دانشجویان متأهل شادتر از مجردها و دانشجویان جوان تر شادتر از دانشجویان با سن بالاتر بودند. همچنین با افزایش ترم تحصیلی، میزان شادکامی در دانشجویان کاهش پیدا می کرد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد، دانشجویان متأهل شادکامی بیشتری نسبت به دانشجویان مجرد دارند. در تبیین این یافته می توان گفت بین احساس تعلق افراد و شادکامی ارتباط وجود دارد. هم چنین میزان شادکامی در دانشجویان ترم های پایین تر، به دلیل قبولی در دانشگاه و ورودشان به محیط جدید،بیشتر است.

مقدمه : پزشکان همانند سایر افراد زمانی که در تعامل با فناوری جدید قرار می گیرند به دلیل عدم تطابق فناوری اطلاعات با نیازهای اطلاعاتی آنها، نگران می شوند و این می تواند دلیلی برای بی میلی آنها نسبت به فناوری اطلاعات باشد. این مطالعه به منظور بررسی عوامل بازدارنده وتسهیل کننده در پذیرش پزشکان نسبت به فناوری اطلاعات در حوزه سلامت انجام شد. روش بررسی: این مطالعه توصیفی – کاربردی روی پزشکان شهر سمنان در سال 1391 شمسی انجام شد. این مطالعه به صورت سرشماری بود و تمامی جامعه آماری ( 200 نفر) مورد بررسی قرار گرفتتد. جمع آوری داده ها، بوسیله پرسشنامه ای پژوهشگر ساخته انجام شد که روا یی آن بر مبنای بررسی متون عملی و نقطه نظرات صاحب نظران و پایایی آن بر اساس روش آزمون و باز آزمون انجام پذیرفت. داده ها با آمار توصیفی و بوسیله نرم افزار SPSS 16 آنالیز شدند. یافته ها: 43 نفر (5/35 درصد) سازمان یافتگی داده ها ، 31 نفر (8/38 درصد) سرعت در بدست آوردن اطلاعات و 18 نفر (29 درصد) کاهش خطا را به ترتیب به عنوان علل تمایل خود نسبت به استفاده از سیستم اطلاعات بالینی در اولویت های اول تا سوم انتخاب کردند. 59 نفر (4/50 درصد) عدم جامعیت سیستم اطلاعات بالینی در مسائل پزشکی را به عنوان مانع اصلی استفاده از کامپیوتر در حیطه بالین گزارش کردند. 69 نفر (6/55 درصد) افزایش سطح آگاهی نسبت به سیستم اطلاعات بالینی را اولین راهکار در جهت افزایش تمایل پزشکان نسبت به سیستم اطلاعات بالینی انتخاب کردند. نتیجه گیری: به نظر می رسد رفع عوامل بازدارنده و تقویت عوامل تسهیل کننده از طریق فرهنگ سازی باعث می شود تا پذیرش پزشکان نسبت به فناوری اطلاعات در حیطه سلامت افزایش یافته وآن منجر به تغییر در فرهنگ و رفتار سازمانی پزشکان گردد و این امر باعث کاهش مقاومت فرهنگی این افراد نسبت به فناوری اطلاعات خواهد گردید.

مقدمه: نفوذ روزافزون پروژه ها به عنوان یک راه برای سازمان دهی کارها در بسیاری از سازمان ها مستلزم مدیریت موثر پروژه های متعدد است. با توجه به پیچیدگی های اجرای پروژه های فناوری اطلاعات در سازمان ها و با توجه به محدودیت منابع سازمان ها به خصوص در صورت داشتن پروژه های متعدد، لزوم توجه و بکارگیری مدیریت پورتفولیوی(سبد سرمایه گذاری) پروژه در دستیابی به اهداف پروژه ها در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است .در این پژوهش سطح مدیریت پورتفولیوی پروژه های فناوری اطلاعات در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان را بر اساس مدل سه مرحله ای Bert De Reyck (1- فهرست موجودی پورتفولیو 2- بهینه سازی پورتفولیو 3- اداره پورتفولیو )تعیین شد. روش بررسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و با توجه به روش گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی ازشاخه میدانی- است.ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بوده که روایی پرسشنامه توسط عده ای از متخصصان و استادان تایید شده است و پایایی آن با استفاده از ضریب Alpha Cronbach برابر 82 درصد محاسبه گردیده است. در این پژوهش نمونه گیری انجام نشده و جامعه آماری شامل،کلیه ی کارکنان فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1392 شمسی بوده است و برای تحلیل نتایج علاوه بر آمار توصیفی - میانگین و انحراف معیار و ...- از آزمون های T تک متغیره و سطح معناداری 05/0 به کمک نرم افزار 18 SPSS استفاده شده است. یافته ها: تحلیل توصیفی مولفه های مدیریت پورتفولیوی پروژه بر اساس سه مرحله ی سازماندهی شده ی مدل Bert De Reyck نشان داد که مرحله ی اول دارای میانگین 81/0±45/2، مرحله دوم دارای میانگین 69/0±02/2 و مرحله سوم دارای میانگین 74/0±87/1 می باشند. بررسی تاثیر مدیریت پورتفولیو بر سطح اثربخشی نشان داد که؛ میانگین سطح اثربخشی پروژه های سازمان در هر یک از شاخص های خود ، تحت مدیریت پورتفولیو، در حد مطلوب بوده و میانگین آن ها بیش از 75/2 بوده است(05/0P-Value<) و لذا اثربخشی در رابطه ی مثبت با مدیریت پورتفولیو بوده است.بررسی میانگین سطح مشکلات پروژه های سازمان در هر یک از شاخص های خود تحت مدیریت پورتفولیو نشان داد که میانگین بیش از 75/2 بوده(05/0P-Value<) و لذا سطح مشکلات در رابطه ی منفی با مدیریت پورتفولیو بوده است. نتیجه گیری: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از نظر سطح مدیریت پروژه های فناوری اطلاعات در مرحله ی دوم مدل Bert De Reyck قرار دارد. همچنین تحت یک مدیریت پورتفولیوی مناسب می توان بر سطح اثربخشی پروژه ها افزود و نهایتاَ بررسی سطح مشکلات پروژه های سازمان تحت مدیریت پورتفولیو نشان داد که هر چه سطح مدیریت پورتفولیو ضعیف تر باشد بر مشکلات پروژه های سازمانی افزوده می شود .

اهداف: رضایت از رشته تحصیلی یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در امر آموزش و موفقیت دانشجویان می باشد. یکی از عوامل تأثیرگذار در رضایت دانشجویان، محتوای آموزشی می باشد. رشته فناوری اطلاعات سلامت و رشته مدارک پزشکی شباهت هایی از لحاظ محتوای آموزشی با یکدیگر دارند. لذا این مطالعه با هدف تعیین رضایت مندی دانشجویان این دو رشته از رشته تحصیلی خود طراحی و اجرا شد. روش ها: در این پژوهش مقطعی، جامعه مورد مطالعه، کلیه دانشجویان مدارک پزشکی و فناوری اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1392 بودند. ابزار جمع آوری اطلاعات، یک پرسشنامه با 20 سوال بود که روایی آن با نظر متخصصین و پایایی آن با آزمون باز آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (95.7٪) وسطح معنی داری 0.01 مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی در نرم افزار SPSS 20 انجام گرفت. یافته ها: میانگین نمره رضایتمندی دانشجویان به رشته تحصیلی در دانشجویان مدارک پزشکی4.23 و در بین دانشجویان فناوری اطلاعات سلامت 4.08 به دست آمد که کمتر از حد قابل قبول بود. نتایج مطالعه نشان داد که بین جنس و وضعیت اشتغال دانشجویان، و آگاهی نسبت به رشته تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: اکثریت دانشجویان دو رشته نگرش و رضایت قابل قبولی در مورد رشته تحصیلی خود نداشتند. دانشجویان رشته های مدارک پزشکی و فناوری اطلاعات سلامت آگاهی چندانی در زمان انتخاب رشته از محتوای رشته نداشتند و اکثرا بدون شناخت، رشته خود را انتخاب کرده بودند.

توسعه پکس، فرصتی نو برای تحول در نظام سلامت است. پکس از جمله فناوری های نوظهور است که دسترسی به تصویربرداری بیمارستانی از طریق شبکه را امکان پذیر می سازد. پرونده سلامت بیمار با جزئیات تصویری و فیلم در همه جا و هر زمان و با کمترین هزینه، قابل دسترس خواهد بود. هم اکنون پکس در ایران متولی خاصی ندارد و مسئولین به دنبال راه اندازی مرکزی برای توسعه پکس هستند. دراین شرایط شناخت عوامل موثر بر پذیرش این فناوری بسیار ضروری و مفید خواهد بود هدف اصلی این پژوهش ارائه مدلی برای پذیرش فناوری نوظهور پکس در مراکز درمانی کشور در جهت تهسیل در بکارگیری این فناوری است .این مطالعه، از نوع توصیفی- همبستگی است که به صورت مقطعی و در سال 1393 انجام شده است. در این تحقیق برای پذیرش فناوری از مدل TAM استفاده شده است. مولفه های موثر بر فناوری از ادبیات موضوع استخراج شده و با روش دلفی و نظر خبرگان اولویت بندی شده اند. سه اولویت اول آن به عنوان ورودی مدل TAM استفاده شده است. سپس برای هریک از مولفه ها متناسب با هدف اصلی پژوهش ، فرضیه هایی تبیین شدکه به منظور آزمون فرضیه های تحقیق و بررسی روابط بین مولفه ها از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای مشتمل بر 16 گویه بود که از پرسشنامه های این حوزه استخراج و برای پکس بومی سازی شد. جامعه هدف 130 نفر متخصصین حوزه بودند. نتایج حاصله از این مطالعه در سطح مراکز درمانی استفاد کننده از پکس، اثر هزینه های مالی ادراک شده بر قصد رفتاری استفاده از پکس(t-value=12/31)، اثر سازگاری بر سودمندی درک شده توسط کاربران(t-value=8/74)، اثر تصویر ذهنی بر سودمندی درک شده کاربران(t-value=5/69)، اثر تصویر ذهنی بر درک از آسانی استفاده(t-value=12/74)، را تایید کرد. تحلیل مسیر نشان داد هزینه های مالی بالاترین اولویت را در پذیرش پکس دارند. با توجه به یافته های این مطالعه، عوامل موثر بر پذیرش پکس از منظر رفتار کاربران شناسایی شدند. نتایج این تحقیق می تواند در برنامه ریزی نظام سلامت برای استفاده عادلانه از خدمات درمانی و توسعه و تجهیز مراکز درمانی به سیستمهای روز مفید و موثر باشد.

مقدمه: مجموعه ادراکات افراد نسبت به محیط کار، سازمان و شغل تصویر ذهنی سازمانی نامیده می شود. در این مطالعه رابطه میزان تصویر ذهنی سازمانی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مورد بررسی قرار گرفته است. روش کار: جامعه مورد مطالعه در این پژوهش دانشجویان فناوری اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان بود. نمونه گیری بر اساس روش تمام شماری (73 نفر) انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، یک پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظر اساتید و صاحب نظران مورد بررسی قرار گرفت و پایاییان با استفاده از آزمون آلفا کرونباخ 76/0 به دست آمد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 با بکار گیری آزمونهای پیرسون، ANOVA و آزمون تعقیبی LSD مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نرخ بازگشت پرسشنامه 78% (64 نفر بود). میانگین سنی افراد تحت مطالعه 68/20 و میانگین معدل دانشجویان 99/15 بود. بعد شغلی بیشترین امتیاز (47/2) و بعد سازمانی کم ترین (08/2) امتیاز را کسب کردند. تصویر ذهنی سازمانی با پیشرفت تحصیلی رابطه مستقیم و معنا داری داشت (002/0 > P ). نتیجه گیری: نتایج این مطالعه مشخص کرد که تصویر ذهنی سازمانی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه مستقیم و معنا داری دارد. لذا مسئولین و مدیران دانشگاهی باید راهکارهای را جهت ارتقا تصویر ذهنی دانشجویان در نظر گرفته و اقدامات مرتبط را انجام دهند.

با توجه به اهمیت فناوری اطلاعات در بخش سلامت برنامه ریزی و مشخص نمودن چشم انداز و نقشه راه آینده برای آن حائز اهمیت است. بدین منظور به کارگیری رویکردی نظام مند جهت مطالعه آینده فناوری اطلاعات سلامت ضروری است. یکی از رویکردهای آینده پژوهی روش فناوری های کلیدی است که از طریق مصاحبه با خبرگان انجام می شود. هدف از این پژوهش شناسایی فناوری های اطلاعات سلامت مهم با استفاده از رویکرد فناوری های کلیدی برای ایران 1404 بود. این پژوهش کیفی در دو مرحله انجام شد. مرحله اول پژوهش به ترسیم نقشه ذهنی فناوری اطلاعات سلامت اختصاص داشت که بر اساس مرور متون و هم اندیشی خبرگان انجام گرفت. در مرحله دوم به منظور تعیین نظرات خبرگان در ارتباط با فناوری های اطلاعات سلامت کلیدی برای ایران 1404، مصاحبه نیمه ساختار یافته با 13 نفر انجام شد. روش تحلیل داده ها در مرحله اول، تحلیل محتوا و در مرحله دوم، تحلیل چارچوبی بود. درون مایه های اصلی حاصل از تحلیل داده ها عبارت بودند از دسترسی سریع، ارزان، پایدار و امن به حداکثر سوابق سلامت کلیه افراد جامعه؛ دسترسی عادلانه به منابع و خدمات پیش خوان سلامت؛ توسعه مدیریت دانش علوم پزشکی و بهداشتی در راستای ارتقای سلامت و حفظ ایمنی افراد جامعه با استفاده از فناوری اطلاعات؛ توسعه خدمات الکترونیکی حاکمیتی (پشتیبان) در نظام سلامت؛ توسعه سلامت همراه؛ حاکمیت فناوری اطلاعات سلامت و ارتقاء زیرساخت فناوری اطلاعات سلامت در سطح ملی بود. در کل 19 فناوری اطلاعات سلامت کلیدی توسط خبرگان معرفی شدند. توسعه پرونده الکترونیک سلامت، توسعه شبکه گسترده سلامت، تبادل و اشتراک داده، توسعه سلامت همراه، پرونده سلامت شخصی بیمار، زیرساخت های فناوری اطلاعات سلامت و توسعه سیستم های پشتیبان تصمیم بالینی از جمله مهمترین فناوری های مورد نیاز ایران تا سال 1404 بودند. به نظر می رسد با تعیین فناوری های اطلاعات سلامت کلیدی تدوین برنامه های راهبردی و عملیاتی در این حوزه تسهیل گردد و تخصیص منابع واقع بینانه تر صورت گیرد.

مقدمه: با وجود تاکید در اسناد بالادستی و سیاست های کلی تامین اجتماعی، هنوز هم فرآیند پیاده سازی پرونده الکترونیک سلامت (EHR) در نظام سلامت ایران به صورت کامل اجرا نشده است. هدف از این مطالعه، شناسایی و تبیین موانع و راهکارهای عملیاتی برای پیاده سازی EHR در نظام سلامت ایران است. روش: این پژوهش از نوع مروری حیطه ای (Scoping Review) بود که با استفاده از چارچوب Arkesy و O’Malley در 6 گام شامل شناسایی سؤال تحقیق، شناسایی مطالعات مرتبط، انتخاب/غربالگری مطالعات، حیطه بندی/تقسیم بندی داده ها، جمع بندی، خلاصه سازی و گزارش نتایج و ارائه راهنمایی و توصیه های عملی انجام شد. پایگاه های اطلاعاتی داخلی SID، Magiran، Irandoc، و پایگاه های انگلیسی زبان PubMed, Scopus, Web of Science, ProQuest, Google scholar, جستجو شدند. مقالات انتخاب شده، با روش تحلیل محتوا با استفاده از نسخه 10 نرم افزار MAXQDA تحلیل شدند. یافته ها: پس از انجام غربالگر ی ها، 32 مقاله معیارهای ورود به این مطالعه را داشتند. موانع و راهکارهای عملیاتی در سه سطح ماکرو (سیاستگذاری و مدیریت سلامت)، مزو (مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت) و میک رو (ارائه دهندگان خدمات سلامت) طبقه بندی شدند. مدیریت و رهبری مطلوب، تهیه استانداردهای لازم، فرهنگ سازی در جامعه، آماده کردن فرآیندها، آموزش کارکنان قبل از اجرای طرح، مشارکت کارکنان در اجرای طرح و حمایت مالی دولت از مهمترین راهکارهای عملیاتی برای اجرای EHR در ایران بود. نتیجه گیری: پیاده سازی EHR در نظام سلامت ایران با موانعی روبرو است که باید اقداماتی به طور هماهنگ و همزمان در سطوح سیاستگذاری و مدیریت سلامت، مراکز ارائه دهنده و ارائه کنندگان خدمات سلامت انجام شود تا کارایی و اثربخشی ارتقاء پیدا کند.

مقدمه: پرونده الکترونیک سلامت از فناوری های بنیادین در نظام سلامت هر کشور محسوب می شود. این فناوری داده هایی را فراهم می کند که در سطح فردی (بیمار) مبنایی برای ارائه خدمات سلامت و در سطح سازمانی و فراسازمانی مبنایی برای تصمیم گیری های کلان، سیاست گذاری و مدیریت خدمات سلامت محسوب می شود. هدف از مطالعه حاضر، بررسی میزان دستیابی سامانه پرونده الکترونیک سلامت (سپاس) در ایران به اهداف پیش بینی شده وزارت بهداشت و بررسی محیط کاری کنونی این پرونده از دیدگاه کاربران نهایی است. روش ها: مطالعه حاضر از نوع مقطعی بود که در سال 1400 انجام شد. شرکت کنندگان شامل 70 نفر از کاربران سپاس در 28 بیمارستان استان آذربایجان غربی بودند. داده ها با پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و با کمک آمار توصیفی و تحلیلی بررسی شد. یافته ها: براساس یافته های پژوهش، از نظر کاربران اهداف پیش بینی شده وزارت بهداشت در حیطه رضایت مندی (4/1 ± 3/3) بیشتر از سایر حیطه ها حاصل شده است. همچنین، این سامانه در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده در حیطه مدیریت اطلاعات (2/1 ± 6/2) به اندازه سایر موارد موفق نبوده است. از سوی دیگر، از نظر شرایط فعلی محیط کاری سپاس، حیطه اقتصادی (3/1 ± 6/3) بالاترین امتیاز را از کاربران سپاس دریافت کرده است. نتیجه گیری: سپاس از لحاظ دستیابی به اهداف پیش بینی شده در حیطه های مورد بررسی در سطح متوسط قرار دارد. برنامه ریزی و سیاست گذاری برای ارتقاء سپاس بر اساس شرایط فعلی محیط کاری باید در اولویت توسعه دهندگان این سامانه و وزارت بهداشت قرار گیرد.

مقدمه: لاگ بوک وسیله ثبت فراگیر-محور است که چهارچوبی برای سازماندهی و ثبت فعالیت های آموزشی مختلف فراگیران فراهم می آورد تا بوسیله آن تجربیات یادگیری خود را مستند کنند. این مطالعه با هدف تعیین مجموعه داده های ضروری در طراحی لاگ بوک الکترونیکی برای کارآموزی دانشجویان رشته فناوری اطلاعات سلامت انجام شد. روش ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی، کاربردی است که به روش مقطعی در سال ۱۴۰۱ انجام گرفته است. جامعه پژوهش اعضای هیات علمی گروه فناوری اطلاعات سلامت و انفورماتیک پزشکی در سراسر کشور هستند. گام اول بررسی متون، مقایسه لاگ بوک های طراحی شده و مشاهده سیستم های رصد عملکرد دوره کارآموزی در رشته های مختلف، به منظور تهیه پیش نویس اولیه مجموعه داده های ضروری لاگ بوک الکترونیکی بود. در گام دوم با هدف تائید و اولویت بندی عناصر داده ای از تکنیک تصمیم گیری دلفی استفاده شد. یافته ها: چهار چوب پیشنهادی این پژوهش، برای تعیین عناصر داده ای ضروری در لاگ بوک الکترونیکی دانشجویان فناوری اطلاعات سلامت در دوره کارآموزی، به 4 بخش شامل عناصر داده ای مدیریتی با 2 محور (مکان، سطوح دسترسی)، عناصر داده ای کاربران با 3 محور (دانشجو، مربی کارآموزی، مدیر گروه)، عناصر داده ای عملکردی با 6 محور (دروس ارائه شده، برگزارکنندگان، مکان برگزاری، ثبت تجربیات، ثبت گزارشات، ارزیابی) و عناصر داده ای خروجی ها با 2 محور (نمودارهای مقایسه ای، گزارشات آماری) تقسیم بندی شد. نتیجه گیری: در پژوهش حاضر عناصر داده ای ضروری در طراحی لاگ بوک الکترونیکی دانشجویان فناوری اطلاعات سلامت با استفاده از تکنیک تصمیم گیری دلفی و نظرسنجی از متخصصان و دست اندکاران دوره کارآموزی تعیین شد بنابراین در صورت استفاده مناسب می تواند در ارتقای یادگیری دانشجویان و هدفمند کردن دوره کارآموزی موثر باشد.