مطالعه چندموردی

بحران ویروس کوید-19 تاکنون به کسب وکارهای بسیاری در سراسر جهان آسیب زده، با وجود این برخی شرکت ها با اتخاذ راهبردهای مناسب، در مسیر رشد و توسعه قرار گرفته اند. دولت ها نیز با توجه به نیازهای خود کوشیده اند با حمایت های گوناگون به این شرکت ها کمک کنند. با توجه به اهمیت راهبردی شرکت های دانش بنیان برای ایران، در این مقاله چگونگی تأثیرگذاری حمایت های دولتی در شکل گیری راهبردهای فرصت جویانه ده شرکت دانش بنیان در مواجهه با پیامدهای شیوع کرونا را با رویکردی کیفی و روش مطالعه چندموردی بررسی کرده ایم. داده های این مطالعه از راه مصاحبه های نیمه ساختاریافته با مدیران این ده شرکت جمع آوری شده اند و برای اعتباربخشی به این داده ها از روش مثلثی سازی منابع استفاده شده است که مصاحبه با مدیران، مستندات معاونت علمی ریاست جمهوری و مستندات صندوق نوآوری و شکوفایی سه ضلع آن را تشکیل می دهند. تحلیل محتوای کیفی اسناد تولید و جمع آوری شده در فرایند پژوهش نشان می دهد که محرک اصلی راهبردهای فرصت جویانه متعدد شرکت ها در بحران شیوع کرونا، افزایش تقاضا در حوزه کسب وکار شرکت است و شرکت ها با توجه به قابلیت ها و ظرفیت های خود و با اتکا به حمایت های دریافت شده، از این فرصت ها استفاده کرده اند. همچنین شواهد نشان می دهند که دولت با طیف وسیعی از ابزارهای حمایتی مالی و غیرمالی به این شرکت ها کمک کرده است. با وجود این نمی توان حمایت دولتی را جایگزین فرصت های بازار در شکل گیری راهبردهای فرصت جویانه شرکت ها دانست؛ هرچند اغلب این شرکت ها بدون حمایت های دولتی نمی توانستند راهبردهای خود را پیاده سازی کنند. درنتیجه باید حمایت های دولتی را در کنار فرصت های بازار، مکملی حیاتی برای شکل گیری راهبردهای فرصت جویانه شرکت های دانش بنیان در دوران شیوع بیماری کوید-19 دانست.

با ظهور اینترنت و انقلاب فناوری اطلاعات در دهه های اخیر، نوآفرین ها (استارتاپ ها) می توانند حول ایده های نوآورانه، فرصت های جدید کسب و کار خلق کنند. از آنجائیکه نوآفرین ها با حوزه ی فناوری گره خورده اند، به یک موتور پیشران در اقتصاد کشورها تبدیل شده اند. اما نرخ بالای شکست آنها نشان می دهد که شکست بخشی از اکوسیستم نوآفرینی و اجتناب ناپذیر است و به دلیل منابع و زمان محدود نوآفرین ها، یک پروژه شکست خورده می تواند آنها را از کسب و کار خارج نماید. بر اساس پژوهش های اخیر، عمده نوآفرین ها در مراحل اولیه چرخه حیات خود آسیب پذیرتر هستند و بررسی عوامل موثر بر تاب آوری نوآفرین ها در طول چرخه حیات نوآفرینی می تواند نرخ شکست آنها را کاهش دهد. با اجرای یک مطالعه چندموردی در شرکت های پی پینگ، آچاره، اوبار و کشمون که چرخه حیات نوآفرینی را با موفقیت طی کرده اند و به اصطلاح تاب آورده اند و انجام تحلیل مضمون با نرم افزار اطلس تی، مدل تاب آوری نوآفرین در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران استخراج شد. یافته ها نشان می دهد مدل تاب آوری نوآفرین دارای سه بعد چالش (با مولفه های چالش محصول، بازار، تیم، مالی و قانونی)، اقدام (با مولفه های چرخش، ارزش پیشنهادی، مشتری سازی ناب، ساخت پلتفرم، اقدام درونی و اقدام محیطی) و پیشرانه گذر (با مولفه های قابلیت های کلیدی تیم و زیست بوم استارتاپ) است.

در این تحقیق سعی شده است مدل زمینه های سازمانی تداوم گرایش کارآفرینانه طراحی و تبیین شود. تحقیقات  نشان داده اند شرکت هایی که سطوح بالایی از گرایش کارآفرینانه دارند، عملکرد بهتری نیز از خود به جای می گذارند. بنابراین، در پژوهش حاضر به دنبال شناسایی زمینه های سازمانی ایجاد و تداوم گرایش کارآفرینانه هستیم. پس از بررسی مطالعات قبلی در خصوص زمینه های گرایش کارآفرینانه، مطالعه موردی چندگانه شامل چهار شرکت ایرانی برای کشف زمینه های سازمانی تداوم گرایش کارآفرینانه مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از تحلیل محتوا ابعاد اصلی شناسایی و با بهره گیری از معادلات ساختاری تفسیری روابط میان ابعاد مشخص و مدل اولیه تحقیق حاصل گردید. در نهایت با آزمون کمی مدل اولیه تحقیق با استفاده از روش معادلات ساختاری مدل پژوهش آزمون و به تایید رسید. یافته ها نشان می دهد که زمینه های سازمانی تداوم گرایش کارآفرینانه عبارتند از مربیگری ، جانشین پروری، یادگیری سازمانی، مدیرعامل، کارمندان حرفه ای، همسویی استراتژیک و منابع و قابلیت های کلیدی. تمامی روابط فرض شده در مدل اولیه تحقیق پس از آزمون کمی مدل مورد تایید رسید و تنها یک مورد رابطه جانشین پروری و مدیرعامل تایید نشد. یافته های پژوهش برای محققان و مدیران فعال در کسب و کارها قابل بهره برداری خواهد بود.

شیوع بیماری کرونا و پیامدهای اقتصادی آن به بسیاری از شرکت های دانش بنیان ایران که از مهم ترین ابزارهای دستیابی به تاب آوری اقتصادی در دوران تحریم هستند، آسیب رسانده است. از این رو در این مقاله عوامل موثر بر شکل گیری راهبردهای شرکت های دانش بنیان آسیب دیده در بحران کرونا را با استفاده از روش مطالعه چندموردی بررسی کرده ایم. داده های کیفی این مطالعه از طریق انجام مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته با مدیران عامل شش شرکت دانش بنیان آسیب دیده جمع آوری شده اند. شواهد نشان می دهند که در این بحران شرکت های کوچک تر، پتانسیل پایین تری برای اتخاذ راهبردهای تدافعی جهت کاهش هزینه های خود داشته اند و ترجیح داده اند که با امید به پایان قریب الوقوع بحران، با اتخاذ راهبردهای واکنشی مناسب به فعالیت خود ادامه دهند. از طرفی متنوع بودن توانمندی ها و قابلیت های شرکت ها به یافتن راهکارهای بدیل مناسب جهت کسب درآمد در دوران بحران کمک زیادی کرده است. همچنین با وجود اینکه شرکت های آسیب دیده بلافاصله پس از شروع بحران از حمایت های مالی دولت برخوردار شده اند، اما این حمایت ها نتوانسته مانع اتخاذ راهبردهای تدافعی توسط شرکت ها شود و تنها بخشی از پیامدهای مالی بحران همه گیری کرونا را جبران کرده است.

هدف: رقابت همکارانه که از تلفیق دو استراتژی رقابت و همکاری منتج می شود، نوع جدیدی از روابط بین سازمانی است که می تواند به وضعیتی برد برد منتهی شود. در مقاله حاضر سعی شده است تا از طریق روش مطالعه چندموردی و بهره مندی از نظر خبرگان بخش ارتباطات ثابت و سیار ایران، مدل مفهومی از استراتژی رقابت همکارانه در این صنعت ارائه شود. روش: پس از طراحی پروتکل مطالعه موردی، دو نمونه برای رقابت همکارانه در صنعت ارتباطات ثابت و سیار انتخاب شد و با جمع آوری اطلاعات و شواهد از نمونه های پژوهش و تحلیل درون موردی و بین موردی، مدلی مفهومی برای استراتژی رقابت همکارانه در بخش ارتباطات ثابت و سیار به دست آمد. یافته   ها: بر اساس یافته های به دست آمده، محرک های درونی شرکت ها، رفتار ذی نفعان و ویژگی های صنعت، به عنوان متغیرهای اصلی گرایش به استراتژی رقابت همکارانه شناخته شدند. ضمن آنکه بر نقش قابلیت رقابت همکارانه به عنوان متغیر کلیدی در موفقیت این استراتژی تأکید شده است. تنش های این رابطه و راهکارهای مدیریت آنها و پیامدهای مالی و غیر مالی این استراتژی برای شرکت ها نیز بررسی شد. نتیجه   گیری: افزون بر انگیزه های مالی، نقش دولت و سازمان های تنظیم مقررات در شکل گیری فضای مساعد برای استراتژی رقابت همکارانه، انکارناپذیر است. برای موفقیت در استراتژی رقابت همکارانه، به چند عامل و قابلیت خاص نیاز است. برخی از این عوامل با ذهنیت و شرایط خاص مدیران آن شرکت و برخی دیگر با توانمندی ها، منابع و ویژگی های سازمانی مرتبط است که می تواند موجب متعادل سازی تنش ها و جلوگیری از بروز پیامدهای منفی این استراتژی شود.

در دنیای امروز که سهم خدمات در اقتصاد کشورها همواره در حال افزایش است، نوآوری در خدمات و توسعه خدمت جدید (NSD)، برای بنگاه های خدماتی بسیار مهم و حیاتی شده است. اما علی رغم این اهمیت، مطالعات کافی در مورد الگوهای توسعه خدمت جدید در برخی از صنایع خدماتی (مانند اپراتوری تلفن همراه) در کشورمان انجام نشده است. پژوهش حاضر با هدف پرکردن این شکاف تحقیقاتی و با رویکردی کیفی مبتنی بر مطالعه موردی (از نوع چندموردی) به بررسی الگوی توسعه خدمت جدید در اپراتوری تلفن همراه ایران پرداخته است. در گام اول این پژوهش، الگوهای توسعه خدمت جدید در ادبیات موضوع بررسی و تحلیل شده و الگوی مفهومی توسعه خدمت جدید استخراج شد. در گام بعدی، از آنجا که الگوی توسعه خدمت جدید در هر بخش و یا کشوری تحت شرایط خاص آن بخش و کشور مورد مطالعه تفاوت می کند، مطالعه چندموردی انجام شده و الگوی اولیه توسعه خدمت جدید با تحلیل بین موردیِ مطالعات انجام شده ارائه شد. در پایان نیز الگوی پیشنهادی توسعه خدمت جدید در اپراتوری تلفن همراه ایران با مقایسه و تحلیل الگوهای مفهومی و اولیه ارائه شده است.

در دو دهه ی اخیر، بازارهای پلتفرم پایه دیجیتال چشم انداز تجارت الکترونیک را در سطح جهان تغییر داده اند و در ایران نیز سرمایه گذاری سرمایه گذاران خطرپذیر بین المللی و داخلی منجر به شکل گیری این بازارهای نوظهور شده است. هدف تحقیق حاضر پاسخ به نیاز پلتفرم های جدیدی است که هنوز وارد بازار نشده اند، تا با ارائه ی مدلی بومی از انتخاب ها و عوامل استراتژیک برگرفته از مطالعات میدانی در سطح کشور برای برخورد با چالش ها و تعمیق دانش در این حوزه برای آنها راهگشا باشد. در تحقیق حاضر با بررسی دو نمونه ی موفق که یک مورد(اسنپ) آن با سرمایه گذاری خارجی و مورد دیگر (تپسی) با سرمایه گذاری داخلی شکل گرفته است و یک پلتفرم شکست خورده (کارپینو) که با سرمایه گذاری داخلی شکل گرفته است، در حوزه ی تاکسیرانی آنلاین، ابتدا با استراتژی مطالعه چندموردی و ابزارهای مصاحبه با مدیران ارشد و میانی و جمع آوری گزارشات آرشیوی مرتبط، داده ها گردآوری شدند و با تحلیل مضمون، تحلیل شدند. سپس با گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه از میان خبرگان فعال در این حوزه و سپس با بهره گیری از روش مدل سازی ساختاری تفسیری، مدلی از روابط علّی و معلولی بین این عوامل استراتژیک ارائه شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که 8 مقوله به عنوان انتخاب های استراتژیک در ورود به بازارهای پلتفرمی مطرح هستند که شامل استراتژی های توسعه ی پلتفرم جدید، زمانبندی ورود، ترتیب ورود، نرم افزار، کسب وکار، حل مسئله مرغ و تخم مرغ ، جذب سرمایه گذار و قیمت گذاری است.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی فرایند و عوامل مؤثر بر ایجاد برند در استارتاپ هاست. با توجه به محدود بودن مطالعات و پژوهش های صورت گرفته در حوزه برندسازی استارتاپ ها، در این مطالعه اهمیت برندسازی از نظر استارتاپ ها و استراتژی های آن ها در این زمینه بررسی می شود. روش: این پژوهش با استفاده از رویکرد مطالعه چندموردی و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ مدیران، به بررسی موضوع برندسازی ده استارتاپ ایرانی در صنایع مختلف می پردازد. داده های کسب شده از مصاحبه و مستندات سازمان و یادداشت های گردآوری شده در جلسه ها، به کمک نرم افزار مکس کیودا تجزیه وتحلیل می شود. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، الگوهای مشترکی در فرایند برندسازی در قالب سه تم، گرایش به برند، طرح برند و فعالیت های برندسازی مشاهده شد. فرایند برندسازی عناصر مختلفی دارد که برای ارتقای ارزش ویژه برند، هیچ یک از این عناصر نباید نادیده گرفته شود. یافت ها نشان می دهد که هیچ گروه استارتاپی وجود ندارد که برای آن ها برندسازی بی ارزش باشد و اقدامی برای برندسازی انجام ندهد. یافته های این پژوهش در زمینه فعالیت های برندنیگ نیز با ادبیات موجود تفاوت دارد، فعالیت هایی مثل روابط عمومی و اسپانسر شدن، استفاده از رسانه های اجتماعی و شراکت با دیگر شرکت ها در این پژوهش مشاهده شد که در پژوهش های قبلی به آن ها اشاره ای نشده است. نتیجه گیری: برجسته ترین ویژگی های شرکت های استارتاپ، کمبود زمان، دانش، سرمایه و نیروی انسانی است. بنابراین به نظر می رسد که برندسازی برای رشد استارتاپ عامل مهمی باشد. در این مطالعه تأکید شد که ابعاد بصری برند، بر برند اثرگذار است. نقش روابط عمومی و رسانه های اجتماعی، شرکت در رویدادها و شراکت با سایر شرکت ها، از جمله فعالیت های برندسازی شناسایی شدند. افزون بر این، اهمیت افراد و برند شخصی آن ها در شرکت نیز، به عنوان فعالیت های برندسازی شناسایی شد.

در این عصرِ به سرعت در حال تغییر، دانش آموزان برای زیست عزت مند باید به شایستگی هایی خاص مجهز شوند. تا کنون در ایران پژوهشی به منظور شناسایی این شایستگی ها انجام نشده است. این پژوهش به شناسایی و مقایسه برنامه درسی چهار کشور می پردازد تا با شناسایی شایستگی هایی موجود در برنامه درسی آنان، بخشی از پشتوانه لازم برای سیاستگذاران برنامه درسی فراهم شود. پژوهش با استفاده از رویکرد کیفی و به روش مطالعه چندموردی انجام شد. برنامه های درسی مکتوب کشورهای نیوزلند، هنگ کنگ، ایرلند شمالی و فنلاند مطالعه و گزاره های مرتبط با شایستگی های مشترک استخراج و به صورت توصیفی ارائه شدند. یافته ها نشان داد در این برنامه های درسی، پنج شایستگی تفکر، برقراری ارتباط با دیگران، خودمدیریتی، کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات و همکاری به عنوان شایستگی مشترک در نظر گرفته شده اند. در تمام این برنامه ها به تفکر انتقادی و خلاق، توجه شده است. خودمدیریتی در تمام این کشورها دربرگیرنده تدوین اهداف شخصی و برنامه ریزی برای تحقق آن بود.