الگوی فرآیندی

در سال های اخیر به دلیل شدت رقابت، سرعت منسوخ شدن فناوری ها و تغییر سریع خواسته های مشتریان، توسعه محصول جدید برای موفقیت صنایع تولیدی بسیار حائز اهمیت شده است. از این رو، شناسایی عوامل موثر بر موفقیت توسعه محصول جدید کانون توجه پژوهشگران زیادی شده است که هر یک از زاویه ای خاص و محدود به این موضوع نگریسته اند و از ارتباط عوامل مختلف غافل بوده اند. بر این اساس هدف این پژوهش طراحی الگوی جامع فرآیندی عوامل موثر بر توسعه محصول جدید است. به این منظور با مطالعه پژوهش های صورت گرفته در این زمینه با استفاده از روش فراترکیب عوامل مختلف شناسایی شده و الگوی فرآیندی بر اساس روش الگو سازی ساختاری تفسیری طراحی شده است. یافته های حاصل از فراترکیب پژوهش ها نشان می دهد 29 عامل بر توسعه محصول جدید تاثیرگذار است. همچنین الگوی فرآیندی روشن کننده آن است که عوامل مختلف در 12سطح جای دارند که در این میان عوامل محیطی، فرهنگی و مدیریتی به عنوان عوامل کلیدی و زیربنایی بسیار حائز اهمیت است.

در شرایطی که عدم اطمینان کسب وکارها را احاطه کرده و رویدادهای آینده با عدم قطعیت توأم است، دستیابی به راهبرد هایی که بتوانند با برقراری توازن لازم بین تعهد و تغییر، سازمان را به مزیت رقابتی برسانند، دشوارتر می شود. یکی از مسیرهای تحقق چنین توازنی، انعطاف پذیری راهبردی است. علی رغم اهمیت مفهوم انعطاف پذیری راهبردی و تعدد مطالعات در این زمینه، پیچیدگی و چندگانگی همچنان آن را احاطه کرده و همین امر استفاده نظری و عملیاتی مؤثر از آن را دشوار ساخته است. مقاله حاضر برای تسهیل درک چندجانبه مفهوم انعطاف پذیری راهبردی و کمک به طراحی ابزار سنجش آن، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی بر داده های متنی و داده های حاصل از مصاحبه و با بهره گیری از منطق تناسب راهبردی، الگوی فرآیندی انعطاف پذیری راهبردی را طراحی و تبیین کرده است. الگوی مزبور درصدد ترکیب و برقراری هم سازی و ارتباط بین تعریف ها و الگوهای انعطاف پذیری راهبردی و به خصوص چهار رویکرد عملیاتی سازی آن است و ضمن ارائه تعریف جدیدی از این مفهوم، پویایی های آن را نیز به تصویر می کشد.

ادبیات موجود درزمینه توسعه محصول جدید بسیار به محصولات فیزیکی توجه کرده است و این در حالی است که محصولات نرم افزاری ویژگی های منحصربه فردی دارند که باید به آن ها در فرآیند توسعه محصول توجه شود. هدف این مقاله شناسایی مراحل توسعه محصولات نرم افزاری و تحلیل تعاملات میان این مراحل، با استفاده از رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری است. با مرور ادبیات و تحلیل عاملی اکتشافی، هشت مرحله توسعه محصولات نرم افزاری، شامل تحلیل فرصت های بازار، ایده پردازی، ایجاد مفهوم، توسعه طراحی، مهندسی نمونه ای، بازبینی تولید، تولید انبوه و توسعه نسخه های اصلاحی شناسایی شدند. سپس این مراحل براساس قدرت وابستگی و قدرت نفوذ طبقه بندی شده است. مدل پیشنهادی این تحقیق به شناخت روابط و وابستگی مراحل توسعه محصول کمک می کند و نقشه راهی ارائه می دهد که می تواند احتمال موفقیت توسعه محصولات نرم افزاری را افزایش دهد.

به منظور کسب مزیت رقابتی از طریق فن آوری های پیچیده، پرهزینه و در حال تغییر، بنگاه ها نیاز به مدیریت  استراتژیک آنها دارند. استراتژی فن آوری، شامل مجموعه ای از تصمیم ها و اقدامات راهبردی در زمینه فن آوری است که باید به منظور تبدیل ورودی ها به خروجی ها، توسط مدیران اتخاذ گردند. هدف نهایی این گونه استراتژی ها،    دست یابی به مزایای رقابتی در سطح بنگاه است. مساله اصلی پژوهش حاضر آن است که یافتن الگوی فرآیندی مناسبی برای طراحی و تدوین استراتژی فن آوری در بنگاه های صنعتی که همه ی مراحل شناسایی، انتخاب و اکتساب فن آوری را شامل شود و برای هر یک از مراحل، ابزار مشخصی را پیشنهاد داده باشد، امری دشوار است. بر این اساس، این مقاله با استفاده از راهبرد پژوهش اقدام پژوهی، به معرفی یک الگوی فرآیندی برای طراحی و تدوین استراتژی فن آوری در بنگاه های صنعتی پرداخته است. در این الگو، شناسایی فن آوری ها با استفاده از مفاهیم درخت فن آوری و واحد فن آوری استراتژیک، انتخاب فن آوری ها از طریق ماتریس جذابیت- توانمندی و تعیین روش اکتساب فن آوری ها از طریق روش تصمیم گیری چند معیاره پرومته، صورت می گیرد. این الگو در شرکت ایرانی تولیدکننده تجهیزات اتوماسیون صنعتی با نام قشم ولتاژ، به کار گرفته شده است و فعالیت های شناسایی، انتخاب و اکتساب فن آوری برای یک محصول با نام واسط انسان و ماشین صورت گرفته است. الگوی ارایه شده می تواند از طریق نظام مند کردن فرآیند طراحی و تدوین استراتژی فن آوری، موجب بهبود و ارتقای اثربخشی تصمیم گیری های استراتژیک و عملیاتی مرتبط با فن آوری در بنگاه های صنعتی گردد.

در دنیای امروز که سهم خدمات در اقتصاد کشورها همواره در حال افزایش است، نوآوری در خدمات و توسعه خدمت جدید (NSD)، برای بنگاه های خدماتی بسیار مهم و حیاتی شده است. اما علی رغم این اهمیت، مطالعات کافی در مورد الگوهای توسعه خدمت جدید در برخی از صنایع خدماتی (مانند اپراتوری تلفن همراه) در کشورمان انجام نشده است. پژوهش حاضر با هدف پرکردن این شکاف تحقیقاتی و با رویکردی کیفی مبتنی بر مطالعه موردی (از نوع چندموردی) به بررسی الگوی توسعه خدمت جدید در اپراتوری تلفن همراه ایران پرداخته است. در گام اول این پژوهش، الگوهای توسعه خدمت جدید در ادبیات موضوع بررسی و تحلیل شده و الگوی مفهومی توسعه خدمت جدید استخراج شد. در گام بعدی، از آنجا که الگوی توسعه خدمت جدید در هر بخش و یا کشوری تحت شرایط خاص آن بخش و کشور مورد مطالعه تفاوت می کند، مطالعه چندموردی انجام شده و الگوی اولیه توسعه خدمت جدید با تحلیل بین موردیِ مطالعات انجام شده ارائه شد. در پایان نیز الگوی پیشنهادی توسعه خدمت جدید در اپراتوری تلفن همراه ایران با مقایسه و تحلیل الگوهای مفهومی و اولیه ارائه شده است.

تجاری سازی فناوری های توسعه یافته در موسسات تحقیقاتی دولتی، نقش بی بدیلی در توسعه نظام ملی نوآوری کشورها و افزایش سطح رفاه در جوامع مختلف بازی می کند چراکه در صورت تجاری نشدن فناوری های توسعه یافته در مراکز تحقیقاتی مختلف جهان، شاید بسیاری از فناوری هایی که امروزه از آنها به راحتی در زندگی روزمره استفاده می شود، در دسترس نبودند و حتی تصور استفاده از آنها در ذهن ها نمی گنجید. با نگاهی گذرا به عملکرد موسسات تحقیقاتی دولتی می توان دریافت که علی رغم توانمندی های فراوان در توسعه فناوری، بسیاری از آنها در امر تجاری سازی فناوری ناموفق عمل می نمایند. از این رو، در این مقاله تلاش شده تا پس از مروری گذرا بر پیشینه تحقیق و طبقه بندی برخی از الگوهای تجاری سازی ارایه شده در حوزه مدیریت فناوری، با انجام شش مطالعه موردی در دو پژوهشگاه دولتی کشور، الگویی برای تجاری سازی فناوری در موسسات تحقیقاتی دولتی ارایه شود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که فرآیند تجاری سازی فناوری در پژوهشگاه های دولتی دارای شش مرحله اصلی و چهارده مرحله فرعی یا گام تجاری سازی می باشد که این گام ها در درون مراحل اصلی قرار داشته و به ترتیب طی می شوند. علاوه براین، در طی هر گام تجاری سازی، امکان انجام هشت فعالیت وجود دارد که در این بین، فعالیت های توسعه و مستندسازی فناوری، مذاکره و لابی گری با ذی نفعان و نیز هماهنگی و اتخاذ تصمیم از اهمیت بسیار بیشتری نسبت به سایر فعالیت ها برخوردار هستند.

معیشتی مردم بومی، درخور توجه ویژه است. با این وجود، بیشتر منابع بازتوانی به مسکن اختصاص داده می شود و بازآفرینی کسب وکارهای کوچک مورد غفلت قرار می گیرد. از این رو، پژوهش حاضر باهدف مفهوم پردازی الگوی فرآیندی بومی جهت بازآفرینی کسب وکارهای کوچک شهری و روستایی انجام شده است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی، ازنظر ماهیت داده کیفی و ازنظر روش، تحلیل محتوا است. جامعه موردمطالعه را مطلعان کلیدی و خبرگان حوزه کسب وکار تشکیل داد. به منظور گردآوری داده های موردنیاز، با استفاده از روش نمونه گیری نظری و با بهره مندی از فنون قضاوتی و گلوله برفی، با 29 نفر از مطلعان کلیدی مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند صورت پذیرفت. حجم نمونه، وابسته به اشباع نظری داده ها بود. به منظور سنجش اعتبار پژوهش، از روش های مثلث سازی، روش کنترل اعضاء و بازبینی توسط خبرگان استفاده شد. براساس یافته های پژوهش حاصل از مراحل کدگذاری، 76 کد اولیه، 31 مفهوم و 3 مقوله از متن مصاحبه ها استخراج گردید. افزون بر این، نتایج تحلیل محتوای داده ها حاکی از این است که الگوی فرایندی بازآفرینی کسب وکارهای کوچک، مشتمل بر سه مرحله راهبردهای قبل از بحران، حین بحران و پس از بحران است. به نظر می رسد انجام اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع بحران و اتخاذ تصمیمات مناسب در حین و پس از وقوع بحران، می تواند تأثیر بسزایی در روند بازآفرینی کسب وکارها و سایر ابعاد بازسازی نظیر بازسازی کالبدی، اجتماعی و روانی داشته باشد. نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده سیاست گذاران، متولیان امر و مالکان کسب وکارها قرار گیرد.

موضوع عملیاتی سازی و تحقق پذیری طرح های توسعه شهری یکی از مهمترین موضوعات مورد بررسی در ادبیات نوین برنامه ریزی شهری جهانی است. زیرا اگر برنامه ای به بهترین شکل ممکن هم تهیه شود اما اجرا نشود، انگار که اصلا تهیه نشده است. نیاز به این موضوع کاملاً حتی برای افراد غیر متخصص در این حوزه مشخص است. در همین راستا در این تحقیق برای ارائه یک نظام پیشنهادی اولیه به مرور ادبیات جهانی این حوزه پرداخته شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی ادبیات جهانی این موضوع و جمع بندی آن تحت ارائه یک الگو عملیاتی سازی و مدیریت اجرای طرح های شهری بر اساس ادبیات جهانی است. این پژوهش یک پژوهش توصیفی – تحلیلی است که در آن با بررسی اسناد و ادبیات جهانی حوزه مورد بررسی عملیاتی سازی و اجرای طرح های شهری به جمع آوری شاخص ها، نظام و ارکان این موضوع در ادبیات جهانی پرداخته شده است و سپس با کمک متخصصان و بررسی ارتباطات اسناد به ارائه یک چهارچوب نهایی پیشنهادی تحت عنوان الگوی فرآیندی مدیریت اجرایی و عملیاتی سازی طرح های شهری بر اساس ادبیات جهانی پرداخته شده است. در نهایت در این مطالعه با بررسی های انجام شده تعداد 74 شاخص، 21 آسیب، 17 رکن و یک الگویی عملیاتی سازی ارائه شده است. یافته اصلی و نهایی این پژوهش شامل یک فرآیند 8 مرحله ای برای پیاده سازی طرح های توسعه شهری است. مراحل اصلی چهارچوب کلی ۸ مرحله ای که برای مدیریت اجرایی طرح های توسعه شهری در این پژوهش ارائه شده به ترتیب عبارتند از: بررسی اولیه کلیت اجرا طرح، بررسی شرایط اجرایی، مسئولیت و قوانین، زمان و منابع، برنامه عملیاتی سازی، اثربخشی، اجرا و ارزیابی و اصلاح؛ که تمامی این مراحل خود شامل زیر مجموعه های اجرایی خاص می باشند که به توضیح کامل آن ها در این پژوهش پرداخته شده است.