دانشجویان بین المللی

امروزه بین المللی شدن دانشگاه ها و جذب هرچه بیشتر دانشجویان خارجی، به یکی از مهم ترین دغدغه ها و سیاست های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تبدیل شده است. مقاله حاضر در پی بررسی مهم ترین عوامل مؤثر بر انطباق فرهنگی اجتماعی دانشجویان بین المللی در ایران است. مطالعه موردی این پژوهش، دانشجویان بین المللی دانشگاه تهران هستند. داده های پژوهش با استفاده از روش پیمایش و از طریق پرسش نامه آنلاین و همچنین، به شیوهٔ حضوری در بین دانشجویان خارجی ساکن کوی دانشگاه تهران جمع آوری شده است. روی هم رفته تعداد 284 پرسش نامه تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان داد که میزان انطباق دانشجویان، با عواملی مانند داشتن همراه (به عنوان مثال، همسر و فرزند) در طول تحصیل، مدت اقامت در ایران، پذیرفته شدن از سوی افراد در محیط دانشگاهی و در اجتماع، انتخاب آگاهانه و با انگیزه ایران و همچنین، رضایت کلی از زندگی در ایران، به طور مثبت و معناداری مرتبط است. قابل ذکر است که میزان انطباق، با نوع آشنایی پیشین دانشجویان خارجی با ایران، رابطه معناداری نداشت. همچنین، نتایج نشان داد که درحالی که بین ویژگی های جمعیت شناسی ای مانند سن و جنسیت و میزان انطباق بین فرهنگی، رابطه معناداری مشاهده نشد، دانشجویان مقاطع بالاتر و همچنین دانشجویانی که کشور محل تولد آن ها نزدیکی فرهنگی بیشتری با ایران داشت، میزان بیشتری از انطباق بین فرهنگی را گزارش کردند.

هدف : بررسی دیدگاه دانشجویان بین المللی و کتابداران دانشگاه فردوسی مشهد درباره خدمات کتابخانه ای به دانشجویان بین المللی. روش شناسی: 36 کتابدار و 295 دانشجو برگزیده طبق فرمول کوکران و با روش نمونه گیری تصافی ساده به یکی از دو پرسشنامه پژوهشگرساخته پاسخ دادند. روایی دو پرسشنامه را متخصصان تأیید کردند و پایایی آنها با آلفای کرونباخ سنجیده و تأیید شد. یافته ها: رضایت دانشجویان خارجی، زیاد یافته شد. فقط درباره منابع دیداری و شنیداری رضایت آنها پایین تر از متوسط بود. کتابداران نیز خدمات کتابخانه های دانشگاه را متناسب با نیازهای دانشجویان دانستند. بین شناخت کتابداران و دانشجویان بین الملل نسبت به تفاوت های دانشجویان بین المللی و بومی تفاوت معناداری وجود داشت. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش، کتابخانه های دانشگاه فردوسی باید خدمات متفاوت تری برای دانشجویان بین الملل خود فراهم کنند و کتابداران نیز باید به تفاوت های دانشجویان بین الملل نسبت به دانشجویان بومی توجه داشته باشند.  

یکی از استراتژی های معمول کشورها در تحقق اهداف بین المللی سازی آموزش عالی، تبادل دانشجو با کشورهای دیگر است. مقاله حاضر بخشی از پژوهشی کیفی است که با رویکردی پدیدارشناسانه بدنبال کشف تجربیات عمیق دانشجویان ایرانی به عنوان دانشجویان بین المللی در دانشگاه های کشور بلژیک انجام شده است. انتخاب مشارکت کنندگان از طریق نمونه گیری هدفمند و جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تحلیل داده ها از روش هفت مرحله ای کلایزی استفاده شده است. یافته ها براساس تجربه زیسته دانشجویان نشان دهنده «مزیت تحصیل» در دانشگاه مقصد شامل کیفیت یادگیری، کیفیت پژوهش، تسهیلات علمی در دسترس و «افزایش ارتباط بینافرهنگی» بدلیل تنوع دانشجویان بین المللی در دانشگاه مقصد و همچنین «افزایش شانس شغلی» متاثر از اعتبار جهانی دانشگاه، ارتباطات بین المللی و ارتباط مستمر دانشگاه با بخش صنعت و تاثیر غیر مستقیم قوانین مهاجرت است. از سوی دیگر،یافته ها حاوی چالش هایی مانند ناکافی بودن دانش زبانی دانشجویان ، تفاوت نظام آموزشی مقصد و مبدا و همچنین تفاوت های فرهنگی است که دانشجویان ایرانی در کشور مقصد با آن مواجه هستند. نتایج پژوهش اگرچه متاثر از پیامدهای حاصل از تجارب دانشجویان، شامل ارتقای توانش آکادمیک، ارتقای توانش بین فرهنگی، افزایش شانس شغلی و ارتقای توانش فردی نشان دهنده موفقیت نسبی اهداف برنامه تحرک بین المللی دانشجویان است اما در خصوص چالش های پیش روی دانشجویان، نیازمند توجه هر سه گروه از ذینفعان، خصوصا کشور مبدا و مقصد به الزاماتی دارد که مقاله در انتها به آنها اشاره داشته است. 

در دهه اخیر، جذب دانشجویان بین المللی در دنیا به موضوعی راهبردی تبدیل شده است. حضور دانشجویان بین المللی در یک کشور منافع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و علمی به همراه دارد و به کیفیت آموزش عالی آن کمک می کند. سیاست های جذب دانشجویان بین المللی شامل سیاست های مهاجرتی و سیاست های آموزش عالی است، کشورهای پیشرو و موفق، با ایجاد همسویی و انسجام میان این سیاست ها، افزایش بازیگران و ایجاد نهادهای لازم و ضروری، شرایط بهتر جذب دانشجویان را فراهم کرده اند. یکی از بازیگران حوزه جذب دانشجویان بین المللی، مؤسسات جذب هستند. این مؤسسات با داشتن شبکه گسترده ای از روابط در کشورهای مختلف و همچنین آشنایی با نظام های آموزش عالی کشورهای مقصد، اطلاعات مفیدی را به متقاضیان ارائه داده و در انتخاب دانشگاه مناسب به آن ها کمک می کنند. همچنین در جذب تعداد بالایی از متقاضیان که کیفیت تحصیلی قابل قبولی دارند به نظام آموزش عالی کمک می کنند. در سال های اخیر، هدف سیاست های کلان آموزش عالی در ایران، جذب تعداد زیاد دانشجویان بین المللی بوده است اما از ظرفیت مؤسسات جذب دانشجو برای دستیابی به این هدف به خوبی استفاده نشده و فعالیت آن ها با چالش هایی همراه بوده است. این پژوهش با هدف شناسایی چالش های فعالیت مؤسسات جذب در ایران با استفاده از روش «تحلیل مضمون» صورت گرفت و دوازده چالش در چهار دسته چالش های ساختاری (نبود سیاست ها و قوانین مناسب، عدم وجود بازیگران کافی، تعدد مراجع تصمیم گیری)، چالش های زمینه ای (اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی)، چالش های فرایندی و رفتاری (رویه های غلط اجرایی، عدم توانمندی بازیگران اجرایی، تخلف و فساد در فرآیندهای جذب) و چالش های محتوایی (محدودیت های زبانی، برنامه های آموزشی محدود و کم کیفیت، همکاری های بین المللی محدود) شناسایی شد. در ادامه راهکارهایی برای رفع هر یک از مسائل موجود و پیشنهاد های سیاستی برای بهره گیری بهتر از ظرفیت های مؤسسات جذب ارائه گردید.

هدف: علی رغم افزایش تعداد دانشجویان بین المللی در ایران دانش کمی از عواملی موثر بر رضایت دانشجویان بین المللی وجود دارد لذا این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر رضایت دانشجویان بین المللی دانشگاه های ایران انجام شد.روش پژوهش: پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است. عوامل موثر بر رضایت دانشجویان بین المللی از پژوهش های گذشته در این زمینه استخراج و در 7 گروه طبقه بندی و بصورت پرسشنامه در اختیار دانشجویان قرار گرفت. طی یک بازه سه ماهه در سال 1400 تعداد 532 دانشجوی بین المللی از 30 دانشگاه مختلف و 12 ملیت متفاوت به این پرسشنامه  پاسخ دادند. داده ها با استفاده از آزمون های تی ،تحلیل واریانس و فریدمن تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: طبق نتایج بدست آمده، به ترتیب ابعاد فناوری اطلاعات، برنامه های مدیریتی و سازمانی، شرایط مالی و اقتصادی و خدمات آموزشی بیشترین تاثیر را  در بین هفت بعد مورد بررسی در این پژوهش در رضایت دانشجویان بین المللی در ایران دارد.نتیجه گیری: این پژوهش مشخص نمود که عوامل موثر بر رضایت دانشجویان بین المللی در ایران به ترتیب اهمیت شامل: فناوری اطلاعات، برنامه های مدیریتی و سازمانی دانشگاه، شرایط مالی و اقتصادی، ارائه خدمات آموزشی، پشتیبانی علمی، امکانات رفاهی و روابط اجتماعی هستند. به جز عامل رضایت از شرایط مالی و اقتصادی، میزان میانگین در دو گروه جنسیتی زنان و مردان تفاوت معناداری باهم ندارند. میزان اهمیت عوامل در بین مقاطع مختلف تحصیلی یکسان هستند. همچنین به جز امکانات رفاهی و ارتباطات اجتماعی میزان اهمیت عوامل در بین گروه های مختلف سنی دانشجویان بین الملل متفاوت بود.

ارتباط میان زبان و فرهنگ نه تنها از موضوعات اصلی محققان حوزه آموزش زبان است،   بلکه از موضوعات مورد توجه در مطالعات حوزه بین المللی سازی آموزش عالی به منظور کاهش چالش های فرهنگی دانشجویان بین المللی در کشور مقصد به شمار می رود. هدف از انجام پژوهش کیفی حاضر،  تحلیل کتاب آموزشی  فرهنگ به یادگیرندگان سطح مقدماتی زبان فرانسه از دیدگاه توانش بین فرهنگی با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی است. کتاب به آموزش فرهنگ فرانسه و فرانکوفونی با هدف ارتقای سازگاری دانشجویان خارجی در کشور فرانسه اختصاص دارد. براساس یافته ها،  کتاب با تمرکز بر «فرهنگ اختصاصی کشور هدف»،  حول  دو حوزه اصلی فرهنگ عام فرانسه و فرهنگ روزمره فرانسویان، نقش مؤثری در ارتقای «دانش فرهنگی» دانشجویان خارجی درباره کشور فرانسه ایفا می کند. کتاب اگرچه با ایجاد فضایی برای تحلیل و تفسیر «فرهنگ فرانسه»،  آگاهی از « فرهنگ خودی» و امکان مقایسه با «فرهنگ دیگری» و همچنین پردازش دانش کسب شده به تقویت «دانش و مهارت بین فرهنگی» دانشجویان کمک می کند، اما به دلیل اختصاص بخش قابل توجه کتاب به فرهنگ اختصاصی فرانسه،  نیازمند بازبینی و توجه به فرهنگ های دیگر به منظورایجاد فضایی چندفرهنگی برای ارتقای مؤثر «نگرش بین فرهنگی» و «آگاهی فرهنگی انتقادی» دانشجویان بین المللی است. نتیجه نهایی نشان می دهد تقویت دیدگاه بین فرهنگی «مؤلفان» در تدوین کتاب برای دانشجویان خارجی و ایفای نقش مؤثر «مدرسان» در تقویت  تعاملات بین فرهنگی در کلاس از عوامل اصلی در افزایش یادگیری مؤثر و بروز کنش بین فرهنگی مناسب توسط دانشجویان در موقعیت واقعی است.