فرماندهی معظم کل قوا

زیربنای الگوی فرماندهی مطلوب، یکی از عوامل اساسی اداره کشور و یکی از مهمترین عوامل رسیدن به سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 ه. ش. است. هدف اصلی این تحقیق، ارائه الگوی مطلوب فرماندهی از منظر اسلام و بیانات رهبری (مدظله العالی) می باشد. شناسایی عوامل اساسی و تعیین کننده در کاربردی بودن تحقیقات حوزه فرماندهی و مدیریت اسلامی، جزء پژوهش هایی است که انجام آن ضروری به نظر می رسد. اولین گام در این راستا، بررسی و تجمیع تحقیقات انجام گرفته در زمینه فرماندهی مطلوب است. تحقیق حاضر نیز با هدف شناخت وضع موجود تحقیقات گذشته و با استفاده از روش کیفی فراترکیب و روش آنتروپی شانون صورت گرفته است. بدین منظور، 68 مقاله ارائه شده در همایش پیشین «تبیین الگوی فرماندهی مطلوب از منظر اسلام و بیانات مقام معظم فرماندهی کل قوا(مدظله العالی)» که در دانشگاه امام علی (ع) برگزار شد، مورد استفاده قرار گرفت و از بین تمامی مقالات، تعداد پنج مقاله برتر انتخاب و  تحلیل شد. شیوه تحلیل داده ها بر اساس کدگذاری باز می باشد. بعد از تحلیل 84 کد، کدهای مشابه در 34 مقوله طبقه بندی شد. در نهایت 34 مقوله در چهار طبقه اصلی قرار گرفت که عبارتند از: مؤلفه های معنوی، مدیریتی، نظامی، رفتاری و فردی. نتایج تحلیل نشان می دهد که بعد معنوی، مؤثرترین عامل در فرماندهی و مدیریت مطلوب مطرح است و سه طبقه دیگر در مراتب بعدی قرار دارند.

زمینه و هدف: نیروی انتظامی به سبب وظایف سنگین و درخور اهمیت خود، از یک سو؛ و تعامل مستقیم و بی واسطه با مردم، از سوی دیگر؛ از نقشی منحصربه فرد در میان سازمان های تأمین کننده امنیت برخوردار است. از این رو، این پژوهش به منظور تحلیل مضمونِ الزامات تحقق امنیت انتظامی در اندیشه فرماندهی معظم کل قوا(مدظله العالی) شکل گرفته و می کوشد تا به این پرسش اساسی پاسخ گوید که از نظر ایشان تحقق امنیت انتظامی از منظر معظم له بر چه الزاماتی استوار است؟ روش شناسی: داده های پژوهش شامل کلیه بیانات فاقد طبقه بندی فرماندهی معظم کل قوا(مدظله العالی) در دیدار با فرماندهان ناجا و دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی(امین) از فروردین ماه 1390ه.ش تا مهرماه 1396ه.ش می باشد که با بهره گیری از روشِ «تحلیل مضمون» و در چارچوب، نرم افزار MAXQDA مورد بررسی قرار گرفته است. برای سنجش روایی از آزمون اعتبار محتوا بهره گرفته شده است؛ بدین منظور، یافته های حاصل از این پژوهش در اختیار تعدادی از صاحب نظران قرار گرفت و نظرات ایشان جهت اصلاح مضامین مستخرج درباره سئوال پژوهش مورد استفاده واقع شد. همچنین، برای محاسبه پایایی داده ها از روش هولستی استفاده گردید؛ در نتیجه، با توجه به رقم حاصل که برابر با 89/0 است، پایایی نتایج پژوهش پیش رو مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که از منظر فرماندهی معظم کل قوا(مدظله العالی) نیروی انتظامی به منظور ایجاد، استقرار و عمومیت بخشیدن به برجسته ترین نیاز ملی که همانا امنیت است، مستلزم حفظ و تقویت ارزش های دینی در بُعد نگرشی، نوآوری به ویژه در عرصه علمی در بُعد دانشی، و اقتدار، قانون گرایی و انضباط در بُعد توانشی می باشد.

قدرت دریایی مبتنی بر آینده پژوهی شامل باورهای ما در مورد چگونگی تغییر و ساخت آینده ای متفاوت در عرصه قدرت دریایی مشتمل بر چهار بخش از جمله کنترل تجارت بین الملل، توانایی بهره برداری وکنترل منابع اقیانوسی، توانمندی عملیاتی دریایی در جنگ، بهره گیری از قدرت اقتصادی دریایی به عنوان ابزار دیپلماسی و همچنین بازدارندگی و نفوذ سیاسی در زمان صلح است و اندیشه نظامی به معنی مجموعه تفکرات منسجم، دارای مبنا، مستدل، مهم و منطقی در باب امور نظامی است. این مقاله با هدف ارائه الگوی تحول قدرت دریایی مبتنی بر آینده پژوهی با تأکید بر اندیشه دفاعی - دریایی فرماندهی معظم کل قوا (مدظله العالی) انجام گرفت. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر مبنای پارادایم کیفی و با استفاده از تحلیل محتوا سخنرانی ها و بیانات فرماندهی معظم کل قوا را از سال 1361-1397 که در نیروی دریایی ارتش صورت گرفته مورد بررسی قرار داده است. داده های حاصل با استفاده از نرم افزار Maxqda12   و با روش کدگذاری تحلیل شدند و در نهایت نمودار حاصل با نرم افزار Mindmapper 2008 ترسیم گردید. داده های حاصل از تجزیه و تحلیل شامل 10 محور مشتمل بر الف) اهداف دفاعی-دریایی، ب) سیاست دفاعی-دریایی، ج) دکترین (آیین) نظامی- دریایی، د) راهبرد نظامی، ه) نیروی انسانی، و) آموزش و پژوهش، ز) تجهیزات و تسلیحات نظامی، ح) ساختار و تشکیلات سازمانی، ط) لجستیک و پشتیبانی و ی) فرماندهان بود و همچنین دارای10 مقوله و 76 زیر مقوله می باشد.

دکترین نظامی دفاعی مجموعه ی از اصول اساسی، قواعد، نظریه ها، اندیشه ها، زیربنای فکری و اصول بنیادی مورد قبول و حمایت ملی است که توسط رهبران نظامی سیاسی کشور و با توجه به دکترین امنیت ملی، اندیشه نظامی حاکم بیان می شود. دکترین های نظامی بالاترین و کلان ترین قواعدی هستند که در ساختار نظامی یک کشور تعریف می شوند. محقق با تاکید بر دکترین نظامی- دفاعی مقام معظم فرماندهی کل قوا تلاش دارد. نقش مؤلفه نظامی-دفاعی در محیط ملی و بین المللی را بررسی نماید و به این سئوال پاسخ که از منظر مقام معظم فرماندهی کل قوا اهداف و کارکرد دکترین نظامی-دفاعی ایشان در سطح ملی و بین المللی چیست؟ بر همین اساس مجموعه بیانات و مکتوبات از سال 1368 تا 1395، به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده است و به روش تحلیل محتوا مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی –تحلیلی و از نظر نوع به صورت کیفی در دسته پژوهش های نظری -کاربردی قراردارد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که اقتدار نیروهای مسلح و خودکفایی صنعت دفاعی و قدرت کم نظیر بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران ناشی از دکترین و اندیشه ناب و بلند دفاعی فرماندهی کل قوا است که ریشه در آموزه های بلند دینی، عقلانیت متکی به اجتهاد، درک عمیق و آگاهی وسیع و تجربه گران سنگ مدیریتی دارد. مهم ترین شاخصه مؤلفه نظامی - دفاعی در دکترین مقام معظم فرماندهی کل قوا، اقتدار و بازدارندگی قدرت نظامی نیروهای مسلح است که باید توام با بصیرت دینی باشد و بتواند در مقابله با نظام سلطله جهانی ایستادگی و از حقوق کشورهای مسلمان و مظلومین دفاع نماید و آگاهی بخش و الهام بخش به ملت های جهان اسلام باشد.

نیروی انتظامی (پلیس) هر جامعه به عنوان یکی از نهادهای مهم و اثرگذار اجتماعی و از طریق تعامل هرچه بیشتر با آحاد مردم، می تواند زمینه اعتماد متقابل و مشارکت آنان را در نیل به این هدف فراهم آورد و بسترهای مناسب را جهت تسهیل در تحقق اهداف نظام اسلامی فراهم سازد. در این زمینه، تأکیدات و اندیشه های مقام معظم رهبری می تواند در تدوین اهداف مأموریت و عملکردها مفید باشد. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین اندیشه های انتظامی امنیتی مقام معظم فرماندهی کل قوا (مدظله العالی) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است که در آن با مراجعه به بیانات و تأکیدات مقام معظم رهبری از دوران آغاز رهبری ایشان (1368) تا کنون، مهم ترین تأکیدات وی در بُعد اندیشه های انتظامی- امنیتی تبیین می گردد. جامعه آماری پژوهش حاضر، مجموعه بیانات معظمٌ له در دیدارهای مختلف با نیروهای مختلف نظامی و انتظامی است. نمونه پژوهش بر اساس قاعده رسیدن به حد اشباع در پژوهش های کیفی، شامل بیانات مرتبط با بعد انتظامی- امنیتی بوده است. یافته ها نشان می دهد مهم ترین تأکیدات مقام معظم رهبری در بُعد انتظامی- امنیتی شامل امنیت به معنای آرامش روانیِ فردی و آرامش عمومیِ اجتماعی است و قانون گرایی نیروی انتظامی عاملی مهم در تأمین امنیت جامعه، توجه به تأمین امنیت فضای مجازی و تأکید بر امنیت اخلاقی است که این موارد می توانند به عنوان چشم انداز و تأکیداتی مهم، مورد توجه عملیاتی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران واقع شوند.

ارتقای توان دفاعی و تقویت امنیت و اقتدار کشور، همگام با پیشرفت فناوری، نیازمند آن است که کارکنان وزارت دفاع با عزمی جدی و تلاشی فراگیر، با علوم و فناوری های نوین که به دگرگونی در نوع جنگ ها و لزوم دفاع مؤثر منجر شده است آشنا شده و به عنوان عاملی راهبردی، توان پاسخگویی هوشمندانه به تهدیدات موجود و آتی را کسب نمایند. در این پژوهش به روش تبیینی-تحلیلی و با ابتناء به اندیشه های فرماندهی معظم کل قوا و مراجعه به پایگاه های معتبر اطلاعاتی و بهره گیری از منابع مستند کتابخانه ای، بر ضرورت آینده نگری در تربیت منابع انسانی کارآمد در نیروهای مسلح و بررسی رویکرد آینده پژوهی در توسعه منابع انسانی، که تأثیر مستقیمی در افزایش توان و قابلیت های ودجا در تأمین امنیت اجتماعی و حفاظت از منافع امنیت ملی دارد، پرداخته شد. بر مبنای بررسی های انجام شده نتیجه گیری شد که در اندیشه فرماندهی معظم کل قوا، تنها مسیر مطمئن جهت افزایش قابلیت های سازمانی، اتخاذ رویکرد پیش دستانه در مواجهه با تحولات محیطی است. بر این اساس، ودجا به عنوان سازمانی انسان محور، باید در کنشگری پیش دستانه و با پویش مستمر تحولات محیطی و فناوری های نوین دفاعی بر میزان یادگیری و توانایی های علمی و عملی کارکنان خود افزوده تا با پارادایم ها و بحران های جدیدی که امکان خدمت رسانی مناسب را دشوار می سازند مواجهه مؤثرتری داشته باشد.