هوشمندی فناوری

پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین هوشمندی فناوری و نوآوری استراتژیک در شرکت های مستقر در پارک فناوری پردیس انجام می پردازد. این پژوهش از نوع توصیفی بوده و از نظر روش از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش مدیران ارشد شرکت های توسعه یافته مستقر در پارک فناوری پردیس هستند که تعدادشان 65 شرکت برآورد شد. برای همه شرکت های جامعه پرسشنامه ارسال شد ولی در نهایت 50 شرکت پاسخ دادند. لذا این تعداد به عنوان حجم نمونه درنظر گرفته شده و از فنون آمار استنباطی برای آزمون فرضیات استفاده شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه هوشمندی فناوری مطابق با ابعاد ساویز و پرسشنامه نوآوری استراتژیک مطابق با ابعاد سرعتی آشتیانی استفاده شد. روایی محتوای هر دو ابزار با استفاده از نظرسنجی از اساتید و خبرگان حوزه فناوری و نوآوری به تأیید رسید. پایایی هر دو پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ به ترتیب 960/0 و 941/0 محاسبه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزارهای SPSS و SmartPLS مورد استفاده قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل داده ها نتایج شاخص های آمار توصیفی و آزمون های آمار استنباطی و همچنین مدل یابی معادلات ساختاری ارائه شده است. نتایج به دست آمده از آزمون پیرسون حاکی از وجود رابطه مثبت و معنی دار بین هوشمندی فناوری و نوآوری استراتژیک است. همچنین، بررسی شاخص های برازش مدل، بیانگر این است که مدل مورد استفاده در پژوهش از برازندگی قابل قبولی برخوردار است.

در دهه های اخیر، فناوری به پدیده ای مهم و کلیدی برای جوامع و سازمان ها تبدیل شده که شناسایی و رصد تغییرات آن، امری ضروری است. همچنین، افزایش دسترسی به اطلاعات و فناوری های مختلف باعث تغییر فضای کسب وکارها و پیچیدگی روزافزون دنیای رقابت شده است. در این محیط پیچیده رقابتی تنها سازمان هایی قادر به بقا هستند که توانایی ها و ظرفیت های فناورانه خود را بهبود بخشیده و رویکردهای هوشمندی فناوری را در سازمان خود به کار بگیرند. موضوع هوشمندی فناوری طی سال های اخیر مورد توجه پژوهشگران بسیاری قرار گرفته است. بررسی ادبیات موجود در این زمینه، سهم بسزایی در فهم بهتر هوشمندی فناوری خواهد داشت و می تواند منجر به بهبود فرآیندهای برنامه ریزی و تصمیم گیری سازمانی در حوزه فناوری شود. هدف از نگارش این مقاله، بررسی مبانی نظری و پیشینه پژوهش های هوشمندی فناوری با روش کتابخانه ای است. تعاریف، جایگاه، اهداف و چالش های هوشمندی فناوری از دیدگاه محققان مختلف به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرند و کاربردها و نمونه های پیاده سازی هوشمندی فناوری نیز در داخل کشور و در چندین صنعت مختلف ارائه می شود.

نشانه های ضعیف، ابتدایی ترین اطلاعاتی هستند که شناسایی و تحلیل آن ها لازمه ی پیش نگری بهنگام تغییرات آینده و پیش گیری از غافل گیری راهبردی است. نشانه های ضعیف اولین بار توسط آنسوف و در ادبیات نظری مدیریت راهبردی مطرح شد اما دیری نپایید که وارد حوزه ی آینده پژوهی شد و مورد توجه آینده پژوهان قرار گرفت. لذا این سوال پیش می آید که مفهوم نشانه های ضعیف در حوزه های دیگر و بطور خاص در حوزه ی فناوری از چه جایگاه مفهومی و روش شناسی برخوردار است؟ باتوجه به نقش بی بدیل فناوری در تغییرات پرشتاب و همه جانبه؛ در این پژوهش ابعاد مفهومی و روش شناسی نشانه های ضعیف در حوزه ی فناوری و آینده پژوهی براساس رویکرد مطالعه ی مقایسه ای بررسی شد. این پژوهش از حیث روش شناسی، داده ها و نتایج، یک پژوهش کیفی و از حیث هدف یک پژوهش توسعه ای است. داده های پژوهش مشتمل بر مقالات علمی معتبر بر اساس چهارچوب روشی مرور سیستماتیک از پایگاه علمی ساینس دایرکت استخراج گردید. مقالات با رویکرد روشی تحلیل مضمون بررسی و مقوله های فنی کلیدی استخراج و بر اساس مضامین بدست آمده ابزار «جعبه ی نشانه های ضعیف فناوری» در حوزه ی آینده نگاری فناوری تولید و معرفی شده است. بررسی تعاریف و مفاهیم مرتبط با نشانه های ضعیف در هر دو حوزه ی آینده پژوهی و فناوری نشان می دهد که مفهوم نشانه های ضعیف از حیث مفهومی و روش شناسی در ادبیات علمی حوزه ی فناوری از تعریف و روش شناسی مشخصی برخوردار نیست. نتایج کیفی برآمده از بررسی مقالات حوزه ی فناوری های نوپدید و نشانه های ضعیف نشان می دهد توسعه ی روش شناسی نشانه های ضعیف در حوزه ی فناوری مستلزم انطباق الگوهای چرخه ی حیات فناوری بر اساس ساختار زمانی مناسب با ساختار و کارکرد مفهوم نشانه های ضعیف در حوزه ی آینده پژهی است. با توجه به ارتباط وثیق بین پیش گیری از غافل گیری راهبردی و شناسایی و تفسیر نشانه های ضعیف تغییر بویژه در حوزه ی حیاتی فناوری، مفهوم نشانه های ضعیف باید بر اساس مفاهیم حوزه ی فناوری، بازتعریف شده و روش شناسی یکپارچه و بهینه ای برای آن ارائه شود.

با توجه به توسعه فناوری نانو در ایران، در سال های اخیر پروژه هایی در قالب همکاری های فناورانه بین عرضه کنندگان فناوری نانو در شرکت های کوچک و همچنین متقاضیان آن یعنی شرکت های صنعتی شکل گرفته است. در انجام این پروژه ها اغلب طرفینِ انتقال فناوری با چالش هایی روبه رو می شوند که عمدتاً در مرحله اجرا بوده و منجر به کاهش اثربخشی آن ها می گردد. این پژوهش به بررسی و تبیین چالش های اجرایی این پروژه ها پرداخته است. پژوهش حاضر یک پژوهش پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه و انجام مصاحبه برای گردآوری داده استفاده شده است . در این پژوهش ابتدا با مرور ادبیات و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته، ابعاد و شاخص های مهم موانع همکاری های فناورانه در حوزه فناوری نانو مشخص و سپس با طراحی پرسشنامه و اخذ نظرات بازیگران اصلی این همکاری های فناورانه، اهم این موانع و چالش ها شناسایی و رتبه بندی شده است. نتایج تحقیق بیانگر این موضوع است که شاخص های ضعف نهادهای میانجی در برقراری ارتباط بین طرفین همکاری، تردید خریدار نسبت به ریسک های استفاده از فناوری جدید و بوروکراسی فرایندهای سازمانی شرکت های بزرگ در تعامل با عرضه کنندگان فناوری، عمده ترین چالش ها و موانع در همکاری های فناورانه هستند. در انتها نویسندگان با انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته از طرفینِ این همکاری های فناورانه، راهکارهایی برای غلبه بر این موانع ارائه می کنند.

یکی از عوامل اساسی در عدم موفقیت بکارگیری تکنولوژی برای کسب مزیت رقابتی در بنگاههای کشورهای در حال توسعه، عدم آگاهی و شناخت توانمندی های تکنولوژیک بنگاه و استفاده از آنها در جهت مزیت های نسبی می باشد. حفظ بقای سازمان در عرصه رقابت و اهمیت بالای توسعه فناوری و بهره مندی از آن باعث شده است که سازمان ها اقدام به شناسایی و ارزیابی توانمندیهای فناورانه خود نمایند و به موازات آن نسبت به شناسایی تحولات فناورانه دردنیا و پایش تلاش رقبا برای دستیابی به فناوریهای جدید، در جهت ارتقای توانمندی فناوری خود گام بردارند. از طرف دیگر، این ارزیابی یکی از ابزارهای کلیدی در فضای مدیریت فناوری است که با بهره گیری از این ابزار نسبت به شناسایی نقاط قوت و قابل بهبود با هدف اندازه گیری شکاف فناورانه اقدام می نمایند. این مقاله به ارزیابی توانمندی های فناورانه شرکت مپنا پارس در خصوص توربین بادی و شناسائی شکاف موجود، با استفاده از مدل پاندا و راماناسن می پردازد. این مدل از ابعاد مختلف سطح توانمندی شرکت را مورد ارزیابی قرار داده و در هریک از این ابعاد وضعیت شرکت را مشخص می نماید. این اقدام میتواند مبنایی برای تعریف پروژه های بهبود فناورانه باشد.