نشانه های ضعیف

تغییرات محیطی، منابع فرصت ها و تهدیدهای پیش روی کسب وکارها هستند. از این رو شناسایی و تحلیل نشانه های ضعیف توسط مدیران به منظور پیش بینی تغییرات محیطی آینده کسب وکار، ضروری می باشد. پژوهش حاضر بر آن است تا ظرفیت ها و پتانسیل های نشانه های ضعیف را برای تحلیل تغییرات محیطی کسب وکار به کار ببرد. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه ای است. در بخش نخست این پژوهش از روش مرور سیستماتیک استفاده شده است. نتایج حاصل از جستجوی مقالات مربوط به حوزه های تحقیقاتی آینده نگاری، حس آفرینی، تحقیقات کارآفرینی و انتخاب استراتژیک در یک فهرست واحد از مقالات ترکیب شدند. سپس در بخش دوم این پژوهش برای درک و تبیین پدیده از داده های کیفی نظیر داده های حاصل از مصاحبه ها و مستندات استفاده شد. داده های کیفی با انجام مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته جمع آوری شد و سپس با کمک روش تحلیل محتوا به منظور دستیابی به شاخص ها و مؤلفه های چارچوب مدنظر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش حاکی از آن است مدیران می توانند با به کارگیری مفاهیم نشانه های ضعیف واکنش مناسب در مقابل تغییرات محیطی شرکت صورت دهند. آنان می توانند با طی سه مرحله (شناسایی، تفسیر و اقدام) در راستای تحلیل نشانه های ضعیف گام بردارند. مدیران در مرحله اول به جمع آوری اطلاعات از 11 منبع می پردازند تا در مرحله دوم به کمک عناصر تحلیلی از قبیل (حس آفرینی، به کارگیری شهود، تفکر پیرامون آینده، تحلیل پذیرکردن نشانه ها، به کارگیری هوشمندی کسب وکار) به تفسیر اطلاعات جمع آوری شده می پردازند و در مرحله اقدام فرآیند تحلیل نشانه های ضعیف را تکمیل کنند.

نشانه های ضعیف، ابتدایی ترین اطلاعاتی هستند که شناسایی و تحلیل آن ها لازمه ی پیش نگری بهنگام تغییرات آینده و پیش گیری از غافل گیری راهبردی است. نشانه های ضعیف اولین بار توسط آنسوف و در ادبیات نظری مدیریت راهبردی مطرح شد اما دیری نپایید که وارد حوزه ی آینده پژوهی شد و مورد توجه آینده پژوهان قرار گرفت. لذا این سوال پیش می آید که مفهوم نشانه های ضعیف در حوزه های دیگر و بطور خاص در حوزه ی فناوری از چه جایگاه مفهومی و روش شناسی برخوردار است؟ باتوجه به نقش بی بدیل فناوری در تغییرات پرشتاب و همه جانبه؛ در این پژوهش ابعاد مفهومی و روش شناسی نشانه های ضعیف در حوزه ی فناوری و آینده پژوهی براساس رویکرد مطالعه ی مقایسه ای بررسی شد. این پژوهش از حیث روش شناسی، داده ها و نتایج، یک پژوهش کیفی و از حیث هدف یک پژوهش توسعه ای است. داده های پژوهش مشتمل بر مقالات علمی معتبر بر اساس چهارچوب روشی مرور سیستماتیک از پایگاه علمی ساینس دایرکت استخراج گردید. مقالات با رویکرد روشی تحلیل مضمون بررسی و مقوله های فنی کلیدی استخراج و بر اساس مضامین بدست آمده ابزار «جعبه ی نشانه های ضعیف فناوری» در حوزه ی آینده نگاری فناوری تولید و معرفی شده است. بررسی تعاریف و مفاهیم مرتبط با نشانه های ضعیف در هر دو حوزه ی آینده پژوهی و فناوری نشان می دهد که مفهوم نشانه های ضعیف از حیث مفهومی و روش شناسی در ادبیات علمی حوزه ی فناوری از تعریف و روش شناسی مشخصی برخوردار نیست. نتایج کیفی برآمده از بررسی مقالات حوزه ی فناوری های نوپدید و نشانه های ضعیف نشان می دهد توسعه ی روش شناسی نشانه های ضعیف در حوزه ی فناوری مستلزم انطباق الگوهای چرخه ی حیات فناوری بر اساس ساختار زمانی مناسب با ساختار و کارکرد مفهوم نشانه های ضعیف در حوزه ی آینده پژهی است. با توجه به ارتباط وثیق بین پیش گیری از غافل گیری راهبردی و شناسایی و تفسیر نشانه های ضعیف تغییر بویژه در حوزه ی حیاتی فناوری، مفهوم نشانه های ضعیف باید بر اساس مفاهیم حوزه ی فناوری، بازتعریف شده و روش شناسی یکپارچه و بهینه ای برای آن ارائه شود.