اتاق فکر

ساختار پلورالیستی آمریکا در کنار بازیگران رسمی، به ایفای نقش بازیگران غیر رسمی نیز اهمیت داده است. از جمله مهمترین این بازیگران، اتاق های فکر بعنوان بازیگران غیر رسمی از دیرباز در فرآیند تصمیم سازی سیاست خارجی آمریکا تاثیرگذار بوده اند به این معنا که بازیگران رسمی در مرحله تصمیم گیری و بازیگران غیررسمی از جمله اتاق های فکر ولابی های سیاسی در مرحله تصمیم سازی تاثیرگذار هستند. در این پژوهش، نقش اتاق های فکر آمریکا، در تئوری و عمل و اینکه آیا اندیشکده ها تأثیر قابل توجهی در حوزه امنیت ملی آمریکا داشتند، مورد بحث قرار گرفته است. در عین حال تمرکز اصلی پژوهش روی رویکرد شبکه ای در تصمیم سازی قرار دارد. مسئله ای که این رویکرد به آن می پردازد، پیوستگی میان بازیگران مختلف در راستای تصمیم سازی است که تجزیه و تحلیل نقش اتاق های فکر در این چارچوب معنی پیدا می کند. این مراکز برای تاثیرگذاری و نفوذ در فرآیند تصمیم سازی سیاست خارجی آمریکا پنج روش زیر را مورد توجه قرار می دهند: اول؛ ایده های متفاوتی را پیش روی تصمیم گیران قرار می دهند. دوم؛ کارشناسان مورد نیاز بدنه حکومت را پرورش می دهند و یا نیروهای حکومت پیشین را به خدمت می گیرند. سوم؛ بستر بحث های مهم و اساسی را از طریق کنفرانس ها، حضور کارشناسان در برنامه های تلویزیونی و رادیویی فراهم می کنند. چهارم؛ از طریق انتشار گزارش های خود شهروندان را با خود همسو کرده و افکار عمومی را در راستای سیاست های تعیین شده جهت می دهند و در نهایت این مراکز بعنوان مراکز پیش بینی بحران ها و معضلات حال و آینده و ارائه راهکار عمل می کنند. به عبارتی این مراکز پل ارتباطی و محلی برای اجماع نخبگان فکری و ابزاری ایالات متحده آمریکا محسوب می شوند.

توسعه، تکثیر و تنوع جهانی اتاق های فکر، قدرت این مفهوم را در تأثیرگذاری بر خط مشی عمومی و اداره امور جامعه و مدیریت توسعه در ملّت های گوناگون نشان داده است. هدف این پژوهش، «بررسی چالش اتاق های فکر سازمان های دولتی ایران از سال 1386 تا 1393 در تهران» است. این پژوهش از نظر طرح و از حیث گردآوری داده ها، غیرآزمایشی و توصیفی (پیمایشی) و از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای و از منظر روش، کمّی و کیفی و به روش دلفی فازی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، خبرگان درحوزه اتاق فکر در سازمان های دولتی شهر تهران است. با توجه به ماهیت روش دلفی فازی و با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند و خوشه ای، تعداد 15 نفر از افراد با تجربه و صاحب نظر درحوزه اتاق فکر انتخاب شدند. فرآیند اجرای روش دلفی فازی در سه مرحله انجام شد. ابزار عملی گردآوری داده ها پرسش نامه ساختارمند و نیمه ساختارمند بوده و تجزیه وتحلیل داده ها با روش دلفی فازی نشان داد که اتاق های فکر ایران با هشت چالش اصلی مواجه هستند که عبارتند از: 1. فقدان دانش نظری در حوزه مفهوم اتاق فکر؛ 2. فقدان مشتری مناسب سازمانی برای ایده؛ 3. فقدان آموزش لازم در حوزه اندیشیدن و فکر؛ 4. ساختار معیوب سازمانی که امکان پذیرش ایده های تحولی را ندارد؛ 5. احساس نخبگی در مدیران ارشد و بی توجهی به ایده ها؛ 6. ناتوانی در جهت دهی و سیاستگذاری قاطع؛ 7. نداشتن راهبرد مشخص؛ 8. عدم نیاز واقعی مدیران ارشد به اتاق فکر.

امروزه دانش سازمانی را با ارزش ترین سرمایه هر سازمانی می دانند. دانش سازمان ها به دو نوع دانش آشکار و دانش پنهان تقسیم می شود. که بیشترین سهم آن دانش پنهان است هنر سازمان ها در تبدیل این دانش به دانش آشکار است که این امر توسط مدیریت دانش آن سازمان صورت می پذیرد. ارتش جمهوری اسلامی ایران پس از گذشت سی سال از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران تجارب ارزنده ای را با توجه به تنوع و گوناگونی تهدیدات به دست آورده است که لزوم خلق دانش جدید (تبدیل این دانش پنهان به دانش آشکار) و انتقال دانش با حرکت در مسیر دانش با توجه به تاکیدات مقام معظم فرماندهی کل قوا (مد ظله العالی) روز به روز احساس می شود. یکی از را ه ها در این سازمان برای استفاده از تجربیات به عنوان خلق دانش و انتقال آن به نسل های جدید، مدیریت دانش در آن سازمان است که با استفاده از رهیافت های مختلف می تواند صورت گیرد. این نوشتار در مقام نخست به تعریفی از مدیریت دانش ، راهبردها و رهیافت های مدیریت دانش پرداخته و سپس تعریفی از اتاق فکر و کار وی ژه های آن ارائه نموده است و در پایان بر این عقیده است که اتاق های فکر به عنوان ظرفیت های نیمه ساختاری در کنار ساختار های سلسله مراتبی نیروهای مسلح می تواند به عنوان یکی از رهیافت های کلیدی برای مدیریت دانش در ارتش جمهوری اسلامی ایران کمک نماید. 

ضرورت هم اندیشی خبرگان و اندیشمندان در تصمیمات و سیاست گذاری های کلان منجر به پیدایش مفهومی نوین در ادبیات مدیریت به نام اتاق فکر شد. در این راستا مدیران و سیاست گذاران کلان سازمانی تلاش های بی وقفه ای به منظور تشکیل اتاق فکر کردند. اما متأسفانه خروجی های نامطلوب اتاق های فکر نشان از اثربخش نبودن تشکیل آن داشته است. به همین دلیل شناسایی و یافتن ارتباطات مفهومی میان موانعی که در مسیر تشکیل اتاق فکر اخلال ایجاد کرده، می تواند تسهیل کننده ای قوی در مسیر شکل گیری اتاق فکر باشد. بر این اساس هدف از انجام مطالعه حاضر مدل سازی موانع شکل گیری اثربخش اتاق فکر بوده است. شناسایی موانع شکل گیری اتاق فکر از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با روش تحلیل محتوای کیفی بر پایه تکنیک اشباع نظری با 16 نفر از استادان مدیریت دولتی و خط مشی گذاری انجام گرفت. روایی و پایایی مصاحبه ها به ترتیب با روش روایی محتوای نسبی و شاخص کاپای کوهن تأیید شد. کدگذاری مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار اطلس تی منجر به شناسایی 12 مانع اصلی در شکل گیری اتاق فکر شد. به منظور مدل سازی موانع شناسایی شده از نظرات 28 نفر از مدیران ارشد سازمان های دولتی استان لرستان با روش نمونه گیری هدفمند و به کمک پرسشنامه استفاده شد. روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب با بهره گیری از روایی محتوا و روش آزمون-پس آزمون تأیید شد. مدل سازی موانع شناسایی شده با روش ساختاری تفسیری منجر به تشکیل شش سطح شد که ضعف تجربه، نبودن دانش نظری و بازخورد نامطلوب، اثرگذارترین و تعارض فرهنگی و جمع گرایی محدود، اثرپذیرترین موانع بودند. <span lang="FA"> 

سازمان های پیشرفته نمادی از رشد تمدنی اند. توسعه و پیشرفت هر سازمانی نیازمند نوعی توان مغزافزاری یا به عبارتی شیوه ای خاص از تفکر جهت تصمیم سازی و تصمیم گیری است. بررسی چگونگی عمق بخشی تفکر علمی در سازمان ها هدف اصلی این نوشتار است. مفروض این است که سازمان هایی در عصر اطلاعات و دانایی موفق اند که تفکر علمی در تمام ساختار و تشکیلات، راهبردها، سیاست گذاری ها، برنامه ریزی ها، مأموریت ها، روش ها و شیوها تعمیق، توسعه و ارتقا یابد. سؤالات حائز اهمیت در این پژوهش عبارت اند از: عمق بخشی تفکر علمی چه سطوحی از سازمان ها را باید دربرگیرد؟ مهم ترین بسترهای زمینه ساز برای عمق بخشی تفکر علمی در سازمان ها کدام اند؟ نتیجه اجمالی این تحقیق این است که عمق بخشی تفکر علمی از رهگذر بسترسازی در ابعاد زمینه ای ساختار سازمانی، که مهم ترین و کلیدی ترین آن فرهنگ و یادگیری دائمی است، و فراهم سازی بسترهای ساختاری و معنایی سازمان حاصل خواهد شد.  

مقاله حاضر با هدف بررسی نقش گروه اتحاد علیه ایران هسته ای، به عنوان یک اتاق فکر و لابی سیاسی، در سیاست خارجی آمریکا به نگارش درآمده است. اتاق های فکر و لابی های سیاسی به عنوان یکی از بازیگران غیررسمی، همواره از زمان ظهور خود، به نحوی در سیاست خارجی آمریکا مداخله کرده اند. گروه اتحاد علیه ایران هسته ای، تمرکز خود را بر برنامه هسته ای ایران قرار داده است. این مرکز فکری که در سال 2008 توسط "مارک والاس" سفیر سابق ایالات متحده در سازمان ملل متحد در زمان ریاست جمهورى جرج دبلیو بوش، "ریچارد هالبروک" فرستاده ویژه آمریکا به افغانستان و سفیر این کشور در سازمان ملل متحد در زمان ریاست جمهورى بیل کلینتون، "جیم وولزى" رئیس سابق سیا و "دنیس راس" کارشناس مسایل خاورمیانه تاسیس شده ، فعالیت داخلی و بین المللی ویژه ای را علیه جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته است. این مقاله با بهره گیری از تئوری سیستمی در نظریه تصمیم گیری، به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که گروه اتحاد علیه ایران هسته ای از چه ابزارهایی برای تاثیرگذاری بر سیاست خارجی آمریکا بهره می گیرد و نقش این گروه فکری و سیاسی در سیاست خارجی آمریکا، در قبال پرونده هسته ای ایران چیست؟ پیوند گروه مذکور با مراکز اصلی قدرت و بازیگرانِ رسمیِ تاثیرگذار در فرآیندِ تصمیم سازیِ سیاست خارجی آمریکا، تعامل با افراد بلند پایهِ فعال در سیاست خارجی آمریکا و ارتباط با لابی های اصلی در آمریکا نمونه فعالیت های گروه اتحاد علیه ایران هسته ای است که نمایانگر نقش فعال این گروه در عرصه سیاست خارجی آمریکا است.