مطالب مرتبط با کلیدواژه

کتابخانه دیجیتالی


۱.

بررسی انتظارات کاربران از صفحه رابط کاربر کتابخانه دیجیتال دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انتظارات آموزش الکترونیکی کتابخانه دیجیتالی صفحه رابط کاربر کتابخانه دیجیتال دانشگاهی صفحه مرور مدارک صفحه نمایش ہ صفحه جستجو

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی رابط کاربر
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی رابط کاربر در کتابخانه های دیجیتالی
تعداد بازدید : ۳۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۵۴۹
هدف از پژوهش حاضر، بررسی انتظارات دانشجویان آموزش الکترونیکی از ویژگیهای صفحه رابط کاربر کتابخانه دیجیتال دانشگاهی است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان آموزش الکترونیکی که در دانشگاههای کشور از این فناوری استفاده می کنند، تشکیل می دهد. بر این اساس 200 پرسشنامه بین دانشجویان توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که همه دانشجویان بر اولویت قابل فهم بودن اصطلاحات مورد استفاده در صفحه رابط کاربر، ویژگیهای صفحه نمایش و روشن بودن عملکرد های هدایت و راهبری به عنوان معیار های کاربرد پذیری صفحات رابط کاربر توافق کلی دارند. همچنین نتایج آزمون تحلیل ANOVA نشان می دهد که بین سه طبقه از دانشجویان در ارتباط با اولویت بندی این معیار ها بجز در مورد عملکرد های هدایت و راهبری تفاوت معناداری وجود ندارد. به عبارت دیگر همه دانشجویان دارای انتظارات مشابهی اند و مهارتهای فناوری اطلاعات دانشجویان به عنوان عامل تاثیرگذار در اولویت بندی این معیار ها مطرح نیست. همچنین نتایج تحقیق در ارتباط با اولویت بندی ویژگیهای صفحه جستجو، نمایش و مرور مدارک نشان می دهد که بجز در صفحه مرور مدارک بین انتظارات سه طبقه دانشجویان مبتدی، متوسط و پیشرفته نسبت به اولویت بندی این ویژگیها تفاوت معناداری وجود ندارد.
۲.

چالش ها و مسائل مدیریتی کتابخانه ها در گذر از کتابخانه سنتی به سوی کتابخانه دیجیتالی با نگاهی به ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی چالشهای کتابخانه دیجیتالی مدیریت کتابخانه های دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها مدیریت و سازمان کتابخانه ها
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
تعداد بازدید : ۲۶۷۷ تعداد دانلود : ۱۱۱۴
در سالهای اخیر، کتابخانه ها برای ایجاد کتابخانه دیجیتالی با چالشهای جدیدی روبه رو هستند. این چالشها در تمامی جنبه های کتابخانه های دیجیتالی از جمله حوزه نگرشی، ساخت مجموعه دیجیتالی، نیروی انسانی و حفاظت و نگهداری، به چشم میخورد. مدیران کتابخانه ها با توجه به دانش موجود و وضعیت سازمانی خود، با این چالشها مواجهند. این مقاله سعی دارد با استفاده از تجربیات سایر کتابخانه های پیشرو و نظریات محققان، به مسائل و چالشهای کتابخانه ها برای گذر از کتابخانه سنتی به سوی کتابخانه دیجیتالی از دیدگاه مدیریتی بپردازد. این چالشها در پنج مقوله شامل «نگرشی، نیروی انسانی، ساخت مجموعه دیجیتالی، تجهیزات و دستگاه های دیجیتال سازی، حفاظت و نگهداری» مورد توجه قرار گرفته و در نهایت راهکارهایی برای رفع آنها پیشنهاد شده است
۳.

تحلیل اطلاعات نسخه شناختی نسخه های خطی موجود در کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا نسخه های خطی نسخه شناسی کتابخانه دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۸ تعداد دانلود : ۷۳۱
هدف - نسخه های خطی موجود در کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از لحاظ اطلاعات نسخه شناختی از جمله تاریخ کتابت، مکان کتابت، نوع کاغذ و نوع خط بررسی شده است روش / رویکرد پژوهش - تحلیل محتوا و جامعه پژوهش ۳۸۵۳ رکورد نسخه خطی موجود در وب سایت کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران صورت گرفته است. یافته ها - بیشترین نسخه ها(۲۲/۷۱%) مربوط به قرن ۱۳ هجری است. مکان کتابت ۸۳/۷۰ درصد از نسخه ها متعلق به قلمرو ایران آن زمان است . بالاترین کاغذ استفاده شده در نسخه های خطی ، نوع فرنگی با ۵۹ /۷۲ درصد است. خط نستعلیق با ۳۱/ ۶۴ درصد بیشترین و خط لاتین با ۰/۰۵ درصد کمترین میزان خط به کار رفته در نسخه های خطی است . نتیجه گیری - قدیمی ترین نسخه مربوط به قرن پنجم قمری٬ بیشترین نوع کاغذ به کار رفته در نسخه های خطی، کاغذ فرنگی و خط نستعلیق، بیشترین خط به کار گرفته در نسخه های خطی است.
۴.

ارائه الگویی برای تعیین میزان اهمیت ویژگیهای رابط کاربر در کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الگوسازی رابط کاربر کتابخانه دیجیتالی تعامل انسان با رایانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۹ تعداد دانلود : ۷۱۹
رابط کاربر در کتابخانه های دیجیتالی تعامل بین کاربر و محیط اطلاعاتی را برعهده دارد و امکان دریافت بازخوردهای لازم از این طریق حاصل میشود. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارائه الگویی برای تعیین میزان اهمیت ویژگیهای مطرح در رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی ایران مبتنی بر روش دلفی است. در همین رابطه و پس از مطالعه اولیه متون و منابع مرتبط و تهیه سیاهه محقق ساخته با اعمال نظر پانل دلفی، 10 ویژگی و معیار اصلی (جستجو، انسجام، راهنمایی، راهبری، طراحی، تصحیح خطا، نمایش اطلاعات، کنترل کاربر، زبان رابط، و سادگی) شامل 114 ویژگی و مؤلفه فرعی برای تعیین اهمیت آنها در طراحی رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی ایران انتخاب شد. در مرحله بعد، براساس نمرات به دست آمده از پانل دلفی، میزان اهمیت هریک از ویژگی های فرعی در طراحی رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی ایران مشخص گردید. درنهایت، ویژگی کلی زبان رابط و تصحیح خطا به ترتیب حائز بالاترین و پایینترین امتیاز شدند. هرچند اختلاف امتیاز مربوط به ویژگیهای کلی و فرعی فاصله زیادی ندارد، براساس نظر پانل دلفی به کارگیری آنها در طراحی رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی ایران پیشنهاد میشود. امید است نتایج حاصل از یافتههای پژوهش حاضر بتواند تصویر روشنی از ویژگیهای لازم در طراحی رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی ایران ارائه و اهمیت به کارگیری هریک از آنها را تعیین کند. از سوی دیگر، به عنوان ابزاری برای تشخیص میزان توانمندی رابط کاربر کتابخانه های دیجیتالی ایران از دید صاحبنظران و استفاده کنندگان آنها باشد.
۵.

از رایانش ابری تا کتابخانه ابری و ارائه پیشنهاد طراحی کتابخانه با الگوی رایانش ابری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فناوری اطلاعات کتابخانه دیجیتالی کتابخانه ابری پردازش ابری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی اطلاعات (به طور عام) فن آوری اطلاعات
تعداد بازدید : ۲۷۷۰ تعداد دانلود : ۱۱۷۸
پردازش ابری مدل غالبِ حال حاضر و آینده فناوری اطلاعات و ارتباطات است. دور از ذهن نیست که این تحول عمده در ارائه خدمات اطلاعاتی، کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی را دچار تحولاتی اساسی کند. دامنه گسترده این تغییرات چهره ای تازه به کتابخانه ها هم از نظر ساختار و هم از نظر نحوه ارائه خدمات، خواهد بخشید. این پژوهش به روش کتابخانه ای (سندی) و تحلیل متون ضمن مروری بر مفهوم پردازش ابری و نیز شرح، بررسی و معرفی مدل های آن در کنار ارائه ی چشم اندازی از تحولات پیش رو در عرصه ارائه خدمات اطلاعاتی، به توضیح بنیان نظری کتابخانه ابری به عنوان یک ایده پرداخته و این نوع کتابخانه را به عنوان راه حلی برای برخی مشکلات کتابخانه های دیجیتالی از جمله حق پدیدآور و نیز توسعه قابلیت ها و امکانات این کتابخانه ها پیشنهاد می کند. طی بررسی میان مدل های گوناگون پردازش ابری مشخص گردید چگونه ویژگی های هر کتابخانه یعنی کاربرد، مأموریت ها، جامعه مشتریان و میزان منابع مالی، نحوه بکارگیری هر مدل و یا ترکیب میان آنها را مشخص خواهد کرد.
۶.

عوامل انسانی موثر در توسعه کتابخانه دیجیتالی

کلیدواژه‌ها: نیروی انسانی کتابخانه دیجیتالی کتابدار دیجیتالی توسعه کتابخانه دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۴ تعداد دانلود : ۱۷۷۴
مقاله حاضر در تلاش است تا کلیه گروه ها و افرادی را که به نحوی در رشد و توسعه کتابخانه دیجیتالی ایفای نقش می کنند، شناسایی و نوع وظایف و خدماتی را که در این زمینه بر عهده دارند، معرفی کند. رویکرد مقاله از نوع سندی (کتابخانه ای) است و منابع مرتبط با مقاله حاضر بررسی و ضمن استفاده از یافته های آن ها به عنوان شاهد نیز مورد استناد قرار گرفته اند. نتایج این بررسی حاکی از آن است که افراد و گروه های مختلفی در فرآیند توسعه کتابخانه دیجیتالی به عنوان یک سیستم اطلاعاتی درگیر هستند، که عبارتند از کاربران، کتابداران، تحلیل گران، مدیران وب و طراحان و توسعه دهندگان سایت های کتابخانه دیجیتالی ، برنامه نویسان، کارشناسان فنی، ناشران، تامین کنندگان تجهیزات و سیستم های کتابخانه دیجیتالی که به عنوان پیشگامان نوآوری و توسعه کتابخانه دیجیتالی، شناخته می شوند. از این رو در این مقاله، جهت توسعه موفق کتابخانه های دیجیتالی، ویژگی ها و مهارت-های گروه های مذکور و وظایفی که این گروه ها در قبال توسعه کتابخانه دیجیتالی دارند، ارائه گردیده است. چرا که تنها پس از آشنایی با موارد مذکور، و ایجاد زمینه ها و شرایط مناسب و بهره گیری از فرصت های موجود است که می توان به توسعه موفق کتابخانه دیجیتالی اندیشید و بستر لازم را برای توسعه همه جانبه آن فراهم نمود.
۷.

مطالعه تطبیقی نرم افزارهای دیجیتالی پاپیروس و آذرخش از منظر بازیابی اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی مطالعه مقایسه ای نرم افزار آذرخش نرم افزار پاپیروس بازیابی اطلاعات دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها مجموعه های کتابخانه ای و منابع کتابخانه ای و اطلاعاتی انواع منابع اطلاعاتی کتابها
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی خدمات اطلاع رسانی مدیریت اطلاعات ذخیره و بازیابی اطلاعات
تعداد بازدید : ۱۶۰۶ تعداد دانلود : ۶۸۳
هدف پژوهش حاضر شناسایی قابلیت های نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی پاپیروس و آذرخش از نظر بازیابی اطلاعات است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و برای انجام آن از روش های تحلیل محتوا و پیمایشی - مقایسه ای استفاده شده است . برای این منظور از سیاهه وارسی 81 گویه ای برای سنجش، بررسی، شناسایی و ارزیابی ابعاد پژوهش استفاده شد و وضعیت نرم افزارهای دیجیتالی در 5 شاخص قابلیت جستجو و مرور، فرمول بندی جستجو، امکان انواع جستجو، ویژگی نمایش و استاندارد های بازیابی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از استفاده شده است . یافته ها SPSS آزمون های تی مستقل و تک نمونه ای در نرم افزار حاکی از آن است که میزان تحقق نرم افزار کتابخانه دیجیتالی آذرخش از نظر بازیابی 60 درصد است . بنابراین، / 83 درصد و نرم افزار دیجیتالی پاپیروس 4 / اطلاعات 37 نرم افزار دیجیتالی آذرخش از این نظر در وضعیت مطلوب تری نسبت به نرم افزار دیجیتالی پاپیروس قرار دارد.
۸.

فراهم آوری منابع الکترونیکی در کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مجموعه سازی کتابخانه دیجیتالی فراهم آوری منابع الکترونیکی ایران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی مجموعه سازی کتابخانه های دیجیتالی
تعداد بازدید : ۲۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۱۸۶
هدف: شناخت وضعیت فراهم آوری منابع الکترونیکی به عنوان بخش مهمی از کار مجموعه سازی در کتابخانه های دیجیتالی ایران. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی از نوع کاربردی. داده های مربوط به 19 کتابخانه دیجیتالی در سراسر ایران با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده است. یافته ها: رایج ترین راه برای سفارش منابع الکترونیکی، سفارش از طریق کارگزاری ها و پرکاربردترین روش برای تهیه آنها، خرید الکترونیکی منابع است. فقط 37 درصد کتابخانه های دیجیتالی ایران کمیته تخصصی پویش منابع دارد و در تمامی این کمیته ها مدیر کتابخانه دیجیتالی از اعضای ثابت است. نتیجه گیری: کتاب ها و نشریات، بیشترین اولویت فراهم آوری در میان انواع منابع الکترونیکی را دارند.
۹.

اولویت های مورد انتظار کاربران از صفحه رابط کاربر کتابخانه دیجیتالی مورد مطالعه: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی صفحه رابط کاربر سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران انتظارات کاربران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی رابط کاربر در کتابخانه های دیجیتالی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها(به طور عام) انواع کتابخانه ها ملی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی کاربران
تعداد بازدید : ۱۳۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۰۴
هدف: اولویت های مورد انتظار کاربران از رابط کاربر کتابخانه دیجیتالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است. روش پژوهش: در پژوهش حاضر، از روش پیمایشی توصیفی با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته مشتمل بر معیارهای اصلی خدمات کتابخانه دیجیتالی، ویژگی های کلی صفحة رابط کاربر کتابخانه دیجیتالی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را 220 نفر از مراجعان و اعضاء فعال کتابخانه ملی تشکیل می دهد. یافته ها: یافته ها نشان داد که براساس شاخص اهمیت، اولویت اول از نظر خدمات، به امکان جستجو به شیوه های مختلف با میانگین 91/3، تعلق یافته است. در مورد ویژگی های کلی صفحه رابط کاربر، امکان ادامه کار بعد از استفاده از سیستم کمکی با میانگین 93/3 در اولویت نخست بوده است. همچنین مشخص شد که بین تحصیلات کاربران و میزان انتظارات آنها از صفحة رابط کاربر کتابخانه دیجیتالی کتابخانه ملی رابطه معناداری وجود ندارد، اما بین میزان استفاده کاربران و میزان انتظار آنان از صفحه رابط کاربر رابطه معناداری وجود دارد و با افزایش میزان استفاده، انتظار کاربران نیز افزایش می یابد. نتیجه گیری: از دیدگاه کاربران، تمامی شاخص های مورد مطالعه در خدمات و صفحة رابط کاربرکتابخانه دیجیتالی در حد زیاد و خیلی زیاد اهمیت دارند و بهتر است که کتابخانه دیجیتالی کتابخانه ملی در زیر سیستم های مربوط به خدمات و صفحة رابط کاربر خود از رویکرد کاربرمحور استفاده بیشتری نماید.
۱۰.

درک کودکان 7 تا 14 سالة ایرانی از رابط کاربر وبگاه کتابخانه ملی کودکان و نوجوانان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کودک نوجوان ادراک رابط کاربر کتابخانه دیجیتالی کتابخانه ملی کودکان و نوجوانان ایران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی رابط کاربر در کتابخانه های دیجیتالی
تعداد بازدید : ۱۲۹۴ تعداد دانلود : ۶۶۳
هدف: ارزیابی رابط کاربر وبگاه کتابخانه ملی کودکان و نوجوانان از نظر مطابقت با درک کودکان ایرانی است. روش پژوهش: روش مورد استفاده پیمایشی است و برای سنجش میزان مطابقت رابط کاربر کتابخانه با درک کودکان ایرانی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. ضریب آلفای کرونباخ جهت سنجش پایایی 86 درصد به دست آمد. جامعة نمونه 96 نفر از کودکان 7-14 ساله بوده که به طور هدفمند نمونه گیری شد. یافته ها: رابط کاربر کتابخانه با درک کودکان ایرانی مطابقت دارد؛ اما سطح درک کودکان سنین مختلف از رابط کاربر با یکدیگر متفاوت است؛ بین سطح تحصیلات والدین و میزان ارزیابی کودک از رابط کاربر ارتباطی وجود نداشته، اما بین میزان آشنایی کودکان با اینترنت، میزان مراجعه به کتابخانه، و میزان ارزیابی آنان از رابط کاربر ارتباط معناداری وجود دارد. سطح درک پسران و دختران از رابط کاربر با یکدیگر اختلاف معناداری ندارد.
۱۱.

یکپارچه سازی معنایی منابع اطلاعاتی در کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران کتابخانه دیجیتالی یکپارچه سازی معنایی تعامل معنایی مبادله داده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی فهرست نویسی منابع اطلاعاتی الکترونیکی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی خدمات اطلاع رسانی مدیریت اطلاعات سازماندهی اطلاعات
تعداد بازدید : ۲۱۷۷ تعداد دانلود : ۸۶۶
هدف: شناسایی وضعیت محتوای فراداده های کتابخانه های دیجیتالی ایران از نظر یکپارچه سازی معنایی و ارائة پیشنهادهایی برای بهبود روابط معنایی در فراداده های آنها. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش از نوع توصیفی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعة پژوهش را تمامی کتابخانه های دیجیتالی فعال در کشور تشکیل می دهد (32 کتابخانه) که در نهایت 26 کتابخانه با پژوهش حاضر همکاری کردند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامة پژوهشگر ساخته و برای کسب روایی از نظر متخصصان بهره گرفته شد. یافته ها: کتابخانه های دیجیتالی ایران تأکید اصلی خود را بر منابع اطلاعاتی متنی قرار داده اند و سایر منابع مانند منابع چندرسانه ای و غیرمتنی همچنان در چرخة ارائه اطلاعات به کاربران قرار ندارند. کتابخانه های دیجیتالی از نظر پوشش منابع دیجیتالی و تکمیل فیلدهای فراداده در وضعیت مطلوبی قرار ندارند. فیلدهای اساسی مورد نیاز در یکپارچه سازی معنایی مانند کلیدواژه های نمایه، شابک، شابم، و دی.اُ.آی. در تکمیل فیلدهای فراداده مورد توجه کتابخانه ها نیستند. از نظر مستندسازی محتوای فیلدهای فراداده نیز وضعیت چندان رضایت بخشی را شاهد نیستیم. به عنوان نمونه، فیلدهای پدیدآورندگان، ناشران، و کلیدواژه های نمایه ای مستند نمی شوند. نتیجه گیری: کتابخانه های دیجیتالی ایران از نظر ارائه خدمات یکپارچه معنایی در وضعیت مناسبی قرار ندارند، بر این اساس به تقویت محورهای معنایی در فیلدهای فراداده ای نیاز دارند.
۱۲.

رفتار راهنمایابی کاربران کتابخانه دیجیتال: عوامل روان شناختی تأثیرگذار براساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی راهنمایابی نظریه رفتار برنامه ریزی شده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه های الکترونیکی کتابخانه های دیجیتالی کاربران
تعداد بازدید : ۱۳۱۲ تعداد دانلود : ۷۱۱
هدف: بررسی تأثیر متغیرهای مطرح در نظریه رفتار برنامه ریزی شده بر متغیرهای مرتبط با رفتار راهنمایابی کاربران کتابخانه دیجیتالی است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش به روش ترکیبی انجام شده است. 38 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند طبقه ای، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و از ابزارهای مختلفی برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: به جز متغیر کنترل رفتاری درک شده، سایر متغیرهای روان شناختی شرکت کنندگان در پژوهش در وضعیت خوبی قرار دارند؛ با اثبات تأثیرگذاری سه متغیر نگرش، هنجار ذهنی، و کنترل رفتاری درک شده بر نیت شرکت کنندگان در پژوهش برای ارائه رفتار راهنمایابی، مدل نظریه رفتار برنامه ریزی شده تأیید شد؛ نگرش دربارة رفتار علاوه بر تأثیرگذاری مثبت بر نیت شرکت کنندگان، بر میزان زمان صرف شده توسط آنها و نیز فراوانی تقاضاهایشان برای راهنمایابی تأثیر مثبت دارد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش تأییدکننده ضرورت ارتقای وضعیت قابلیت های روان شناختی کاربران کتابخانه های دیجیتالی به منظور پشتیبانی از آنها در موقعیت های راهنمایابی پدیدآمده در فرایند اطلاع یابی آنهاست. در طراحی منابع راهنما نیز باید به این ویژگی های روان شناختی توجه شود.
۱۳.

امانت کتاب الکترونیکی در کتابخانه های دیجیتالی: مرور نظام مند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتاب الکترونیکی کتابخانه دیجیتالی مرور نظام مند امانت الکترونیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۲ تعداد دانلود : ۵۳۲
هدف مطالعه حاضر مرور نظام مند پژوهش های حوزه امانت کتاب الکترونیکی در کتابخانه های دیجیتالی در راستای شناسایی وضعیت پژوهش ها در این زمینه، شکاف پژوهشی موجود و وضعیت روش های پژوهش آنها است. در این راستا از روش نظام مند برای مطالعه استفاده شد. برای انجام مطالعه با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی در چند مرحله در نهایت 36 منبع پژوهشی اعم از مقاله پژوهشی نشریات و کنفرانس ها، پایان نامه ها و گزارش های پژوهشی و فنی شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفتند. در نتیجه مطالعه صورت گرفته مشخص شد که پژوهش ها در زمینه امانت الکترونیکی هنوز در دوران بلوغ خود قرار دارند و در آینده شاهد شکوفایی بیشتر این حوزه خواهیم بود. همچنین مشخص شد که موضوع های امانت کتاب الکترونیکی، مدل های کسب و کار و وضعیت قوانین حوزه امانت الکترونیکی از جمله حوزه هایی هستند که نیاز به پژوهش های بیشتر در مورد آنها وجود دارد. علاوه بر این ها همچنین مشخص شد که بیشتر پژوهش ها در این زمینه با رویکرد کمی و با استفاده از روش پژوهش پیمایشی انجام می گیرند.
۱۴.

مقایسه رابط کاربر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال میان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته به روش تحلیل محتوا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کشورهای در حال توسعه تحلیل محتوا کشورهای توسعه یافته شکاف دیجیتالی کتابخانه دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۴۷۱
این مطالعه با هدف تعیین مؤلفه های موجود در طراحی و توسعه رابط کاربر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال و تعیین وب سایت های کتابخانه های دیجیتال برتر و نقاط ضعف و قوت محتوای آن ها، به تحلیل و مقایسه وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در میان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته پرداخته است. برای این منظور، 50 وب سایت کتابخانه دیجیتال با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند. با بررسی موقعیت توسعه کشورهای مربوط به کتابخانه های دیجیتال منتخب، 12 وب سایت در گروه کشورهای در حال توسعه و 38 مورد در گروه کشورهای توسعه یافته قرار گرفتند. سپس، محتوای نمونه منتخب در یک مطالعه کمّی به روش تحلیل محتوای کیفی بررسی شدند. این بررسی با طراحی سیاهه وارسی محقق ساخته در 11 مقوله اصلی و 44 مؤلفه، که روایی آن به روش روایی محتوا مشخص شده بود، صورت گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری اِس پی اِس اِس ویرایش 16 تحلیل شدند. نتایج مقایسه وب سایت ها نشان داد که از لحاظ مقوله های «منابع پیوسته»، «مجموعه کتابخانه» و «رهیابی» ارتباط معناداری بین مؤلفه های موجود در طرح رابط کاربر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در دو گروه کشور وجود دارد. دو مؤلفه «فهرست عمومی دسترسی پیوسته ( اُپک)» و «آمار بازدیدها» در تعداد بیشتری از وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در کشورهای در حال توسعه دیده شدند؛ در حالی که مؤلفه «ارائه منو و زیر منوها جهت معرفی اجزای کتابخانه» در بیشتر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در کشورهای توسعه یافته ارائه شده بود. همچنین، با بررسی تعداد مؤلفه های به کاررفته در وب سایت های منتخب، «اَمریکن مموری» با 44 مؤلفه، «کتابخانه دیجیتال بین المللی کودکان (آی سی دی ال)» با 40 مؤلفه و «کالیفرنیا» با 39 مؤلفه بهترین، و «بِرکِلی سان سایت» با 10 مؤلفه، ضعیف ترین وب سایت شناخته شدند. با وجود تعداد بیشتر و کیفیت بهتر رابط کاربر کتابخانه های دیجیتال در کشورهای توسعه یافته، کیفیت برخی وب سایت های کتابخانه های دیجیتال کشورهای در حال توسعه نیز قابل ملاحظه بود. به طور کلی، نوپابودن برخی وب سایت ها و عدم استفاده از تجارب متخصصان و کتابداران و در نتیجه، عدم آگاهی طراحان از نیازهای اطلاعاتی کاربران می تواند از جمله عوامل کم توجهی نسبت به طراحی مناسب رابط کاربر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال باشد.
۱۵.

بنیانی برای طراحی مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی: کاربرد روش فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدل بلوغ ویژگی ها کتابخانه دیجیتالی فراترکیب بنیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۴ تعداد دانلود : ۵۵۳
ساخت کتابخانه دیجیتالی با چالش های بسیاری روبه رو است که به یک باره نمی توان بر آن ها چیره شد. پدیده هایی با چنین پیچیدگی، با مدل های بلوغ دنبال می شوند. در یک مدل بلوغ، ویژگی های یک پدیده در سطوح گوناگونی تقسیم بندی می شوند و ابتدا باید ویژگی های هر سطح بهبود یا تحقق یابد و سپس، به بهبود ویژگی های سطح بعد از آن پرداخته شود. بر این پایه، برای کتابخانه دیجیتالی نیز می توان مدل بلوغ طراحی کرد تا با دنبال کردن آن، بتوان با کارایی و اثربخشی بیشتری به کتابخانه دیجیتالی دست یافت. از آنجا که برای کتابخانه دیجیتالی تاکنون مدل بلوغ طراحی نشده است، در اینجا با بررسی نوشتارهای کتابخانه دیجیتالی و مدل بلوغ با کاربرد رویکرد کیفی و روش فراترکیب، ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی ارائه می شود تا بنیانی برای طراحی چنین مدلی به دست آید. با توجه به اینکه مفهوم بلوغ کتابخانه دیجیتالی دارای چند بعد و گسترده است، فراترکیب به عنوان روشی مناسب برای تلفیقی جامع از مدل های ارائه شده در حوزه های دیگر با نوشته های موجود در زمینه کتابخانه دیجیتالی بر پایه تفسیر و ترجمه آن هاست. بر این پایه، 68 منبع معتبر (38 منبع در حوزه کتابخانه دیجیتالی و 30 منبع در حوزه مدل بلوغ در حوزه های گوناگون) از میان منابع موجود برگزیده شدند. با تحلیل این منابع، سه مقوله، هفت مفهوم، و 35 کد برای ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی به دست آمد که در میان آن ها، بیشترین تأکید مطالعات پیشین بر کاربرد سیستم های نرم افزار ی/ سخت افزار ی به عنوان پشتیبان و توانمندساز کتابخانه دیجیتالی و مفهوم محتوای کتابخانه دیجیتالی است. ویژگی های یافت شده علاوه بر ایجاد بنیانی برای طراحی مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی می تواند به عنوان ابزاری در اختیار مدیران پروژه های کتابخانه دیجیتالی قرار گیرد تا با کاربرد آن ها وضعیت بلوغ پروژه خود را ارزیابی کرده و بتوانند برای دست یابی به سطوح بالاتر بلوغ برنامه ریزی کنند.
۱۶.

بررسی کاربرد فناوری معنایی برای سازماندهی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سازماندهی اطلاعات نرم افزارهای کتابخانه ای کتابخانه دیجیتالی فناوری معنایی سازماندهی معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۲ تعداد دانلود : ۷۲۰
پژوهش حاضر با هدف شناسایی کاربرد فناوری معنایی برای سازماندهی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایران انجام شد. این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 3 نرم افزار کتابخانه دیجیتالی «پارس آذرخش»، «پروان پژوه» و «پیام مشرق» بود. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی بود که در 3 بخش معماری فناوری معنایی، ابزارها و سطح پیاده سازی شده، نوع منابع اطلاعاتی و سطح استفاده آن ها مورد استفاده قرارگرفت. یافته های پژوهش نشان داد که کتابخانه های دیجیتالی از نظر کاربرد فناوری معنایی در وضعیت مناسبی قرار ندارند و بر این اساس، نیازمند تقویت تمامی نقاط ضعف شناسایی شده در این پژوهش هستند. نرم افزارها در خصوص معماری فناوری معنایی نیازمند لایه هایی فراتر از طراحی اولیه خود هستند. همچنین، در خصوص زبان های پیاده سازی شده فناوری معنایی عملکرد بسیار ضعیفی داشته و هیچ یک از ابزارهای این فناوری جدید را برای توسعه و اجرایی شدن ندارند. اکثریت سطح ابزارهای به کاررفته نیز در مرحله اولیه یعنی شناخت بودند. همچنین، در بیشتر موارد منابع اطلاعاتی را خارج از محیط پایگاه اطلاعاتی نگه داری کرده و تنها فایل های متنی را برای جست وجوی تمام متن داشتند. در کل، نرم افزارهای مورد مطالعه در یک سطح قرار دارند و در موارد اندکی از یکدیگر پیشی گرفته اند. این پژوهش ضمن تهیه یک سیاهه وارسی در زمینه بررسی کاربرد فناوری معنایی برای سازماندهی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی بر اساس پیشینه های موجود و نظر متخصصان، این امکان را فراهم آورده است که طراحان و برنامه نویسان نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی بتوانند ضمن برطرف کردن نقاط ضعف و قوت، با معیارها و مؤلفه های موجود در این زمینه و درجه اهمیت هر یک از آن ها بهتر آشنا شده و در طراحی و تولید آینده خود از آن بهره بگیرند
۱۷.

ارزیابی کاربردپذیری کتابخانه های دیجیتالی در دانشگاه های دولتی شهر تهران

کلیدواژه‌ها: کاربردپذیری کتابخانه دیجیتالی دانشگاه های دولتی تهران (شهر)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۱ تعداد دانلود : ۳۳۸
پژوهش حاضر با هدف کاربردپذیری کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه های دولتی شهر تهران، دانشگاه های شریف، امیرکبیر و تهران،انجام شد. این پژوهش، پیمایشی از نوع ارزیابی بود و برای بررسی وضعیت معیارهای کاربردپذیری کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه های دولتی شهر تهران شامل معیارهای کاوش، راهبری، چارچوب فرم ها، وضوح و قابلیت مرور، بهینه سازی، راهنما، کاربرد پنجره ها و سرعت و خطا در جامعه مورد پژوهش از یک پرسشنامه شامل 36 سوال استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل 124800 نفر از دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری سه دانشگاه دولتی شهر تهران به ترتیب تهران، صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف  بود که از بین آنها 387 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار SPSS و آزمون های t مستقل و ANOVA استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که از نظر معیارهای کاربردپذیری، کتابخانه های دیجیتالی مربوط به این سه دانشگاه در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارند و به طور کلی بین وضعیت کتابخانه های دیجیتالی در معیارهای کاربردپذیری تفاوت معنی داری وجود ندارد. نتیجه حاصل از بررسی نشان می دهد که توجه به کاربردپذیری در طراحی کتابخانه دیجیتالی باعث ایجاد میل و رغبت بیش تر در کاربر برای مراجعه مکرر به این نوع کتابخانه می شود و موجبات تحقق اهداف سازمان مادر را فراهم می آورد.
۱۸.

امکان سنجی دیجیتالی کردن منابع کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی آستان مقدس حضرت احمدبن موسی الکاظم شاه چراغ(ع) با عنایت به توسعه ارائه خدمات به زائرین

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی امکان سنجی احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ (ع) کتابخانه تخصصی زائر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۳۱۱
پژوهش حاضر به منظور سنجش وضعیت نیروی انسانی، بودجه، امکانات رایانه ای، زیرساخت های مخابراتی، منابع اطلاعاتی و بررسی دیدگاه زائرین در رابطه با دیجیتالی شدن کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی شاه چراغ(ع) انجام شده است. در این پژوهش که از نوع توصیفی است و به روش پیمایشی انجام گرفته، از دو پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. پرسشنامه «الف» در دو بخش تهیه شد؛ بخش اول حاوی 11 پرسش جهت بررسی مهارت های نیروی انسانی کتابخانه شاه چراغ(ع) و بخش دوم حاوی 23 پرسش جهت بررسی امکانات و زیرساخت های موجود در کتابخانه و پرسشنامه «ب» حاوی 16 پرسش جهت بررسی دیدگاه زائرین حرم مطهر شاه چراغ(ع) در خصوص دیجیتالی شدن کتابخانه تنظیم شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که کتابخانه شاه چراغ(ع) به لحاظ ویژگی های مورد نیاز از نظر نیروی انسانی در وضعیت مطلوبی قرار دارد و میزان آشنایی کتابداران کتابخانه با مهارت های کتابدار دیجیتالی در حد متوسط و بالاتر است. اما در بودجه بندی کتابخانه بخشی جهت ایجاد کتابخانه دیجیتالی در نظر گرفته نشده است. این کتابخانه به لحاظ امکانات رایانه ای سخت افزاری، نرم افزاری و مخابراتی نیز در وضعیت بسیار مناسبی قرار دارد وتمام قابلیت های کتابخانه دیجیتالی از دیدگاه زائرین حرم مطهر شاه چراغ(ع) اهمیت بالایی دارند. در نهایت در صورت فراهم شدن بودجه مورد نیاز، این کتابخانه شرایط و زیرساخت های لازم برای دیجیتالی کردن منابع را دارد.
۱۹.

وضعیت کتابخانه های دیجیتالی ایران بعد از گذشت یک دهه چگونه است؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی ایران دیدگاه مدیران تحلیل وضعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۵۲۲
هدف: شناسایی وضعیت کتابخانه های دیجیتالی ایران براساس مؤلفه های فدراسیون کتابخانه دیجیتالی پس از گذشت یک دهه. روش شناسی:پیمایش حاضر با رویکرد توصیفی انجام گرفت. جامعه آماری شامل 15 کتابخانه دیجیتالی منتخب در ایران بود. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه پژوهشگرساخته با ضریب پایایی 9/0 استفاده شد. پرسشنامه در 4 محور اصلی برگرفته از فدراسیون کتابخانه های دیجیتالی شامل نیروی انسانی، مجموعه، خدمات، و فناوری بود که مورد تأیید 7 متخصص حوزه کتابخانه دیجیتالی قرار گرفت. یافته ها:مشخص شد که در زمینه شاخص هایی همچون نشر الکترونیک و حق مؤلف مشکلاتی وجود دارد. کارشناسان نرم افزار، سخت افزار و شبکه، پشتیبانان فنی سایت و متخصص تبدیل منابع با کسب بالاترین رتبه (13/4 از 5 در طیف لیکرت)، پراهمیت ترین کارکنان کتابخانه های دیجیتالی ایران محسوب می شوند. هرچند مواردی مانند خدمات مرجع از راه دور با کسب پایین ترین رتبه (3 از 5) و آموزش دوره ای کارکنان و استفاده از برنامه نویس آشنا به نرم افزارهای کد منبع باز با کسب رتبه 27/3 از 5 و استفاده از حقوقدان در زمینه حق مؤلف با رتبه 6/2 از 5 چندان مورد توجه قرار نگرفته بود. نتیجه گیری:از دیدگاه مدیران، وضعیت کتابخانه های دیجیتالی ایران در محورهای مورد مطالعه مطلوب ارزیابی شده است؛ هرچند در این میان، به کارگیری کارشناسان فنی، برگزاری آموزش های حین خدمت، و توجه به مجموعه سازی دیجیتالی در بهبود وضعیت کتابخانه های دیجیتالی ایران بیش از سایر مؤلفه ها مؤثر تشخیص داده شد.
۲۰.

شناسایی نیازهای کودکان و نوجوانان ایرانی جهت استفاده مطلوب آنها از کتابخانه دیجیتالی بین المللی کودکان و نوجوانان (ICDL)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی کودکان ایرانی نیازهای کودکان کتابخانه بین المللی کودکان و نوجوانان کتابخانه کودکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۳۴۵
هدف:آگاهی از رفتار جستجو و انتخاب کتاب و نیازهای موضوعی و تکنولوژیکی کودکان و نوجوانان ایرانی از کتابخانه دیجیتالی بین المللی کودکان و نوجوانان (ICDL) و انتظارات آنها از این کتابخانه. در این پژوهش، بخش فارسی کتابخانه دیجیتالی بین المللی کودکان و نوجوانان برای پاسخ گویی به سؤالات پژوهش انتخاب شد. روش شناسی:روش این پژوهش از نوع کیفی بود و از مطالعه موردی اکتشافی استفاده شد. در این مطالعه موردی 16 نفر کودک و نوجوان شرکت کردند که عضو کتابخانه "شورای کتاب کودک" و " کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان" بودند. ابزار گردآوری داده ها مشاهده بود و از مصاحبه به عنوان ابزار مکمل و کمکی برای درک بهتر نتایج استفاده شد. یافته ها:بعد از زبان انگلیسی، بیشترین تعداد کتاب به زبان فارسی اختصاص داشت؛ اما کودکان ایرانی نیاز دارند تا سریع و آسان به مجموعه ای غنی تر دسترسی داشته باشند. این مجموعه شامل منابع فارسی در زمینه های مورد علاقه و قالب های گوناگون است. نتیجه گیری:توسعه کتابخانه بین المللی دیجیتالی کودکان و نوجوانان (ICDL) برای استفاده کودکان ایرانی به منظور بهره گیری هرچه بیشتر از آن ضروری به نظر می رسد این کار به دو روش امکان پذیر خواهد بود: غنی سازی مجموعه فارسی این کتابخانه و ادغام مجموعه مذکور با "پایگاه اطلاعاتی فرهنگ و ادبیات کودکان ایران". به این ترتیب، کودکان ایرانی قادر خواهند بود تا به منابع مورد علاقه خود به آسانی دسترسی داشته باشند.