مطالب مرتبط با کلیدواژه

کتابخانه دیجیتالی


۲۱.

به کارگیری استانداردها مورد مطالعه: کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی استانداردهای کتابخانه ای استانداردهای ذخیره اطلاعات استانداردهای سازماندهی اطلاعات استانداردهای تبادل اطلاعات ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۵۴۱
هدف پژوهش حاضر شناسایی و تعیین استانداردهای مورد استفاده در کتابخانه های دیجیتالی ایران است. روش پژوهش پیمایشی- تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. در پرسشنامه طراحی شده استانداردهای مربوط به سه بخش ذخیره سازی، سازماندهی و جستجو/ بازیابی اطلاعات که با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر 5 نفر از متخصصان استخراج شده بودند، در اختیار جامعه پژوهش قرار گرفت و از آنان خواسته شد درباره استفاده از هر یک از استانداردها در کتابخانه دیجیتالی خود گزارش دهند. نتایج پژوهش نشان داد رایج ترین فرمت فایل های پشتیبانی شده در قالب متنی؛ پی. دی. اف. با 95%، تصویری؛ JPEG با 7/63%، صوتی؛ MP3 با 7/63% ، ویدئویی؛ AVI با 5/45% میزان استفاده است. در حوزه سازماندهی رایج ترین استانداردهای فراداده توصیفی مارک با 3/77 % و دابلین کور با 1/59 % میزان استفاده بودند ، استاندارد فراداده ساختاری متس با 7/22% میزان استفاده در جایگاه بعدی جای گرفت . در این میان استاندارد فراداده مدیریتی پرمیس با 1/9% میزان استفاده پایین ترین میزان کاربرد را داشت. در بخش استانداردهای جستجو/ بازیابی اطلاعات در سطح کتابشناختی زد 50/39 با 3/77 % میزان استفاده، پرکاربردترین شناخته شد و در سطح تمام متن او.ای.آی. با 7/22% و OAI-PMH با 1/9% میزان استفاده، پایین ترین میزان کاربرد را داشتند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که 95% کتابخانه های دیجیتالی ایران از نرم افزار تولید داخل استفاده می کنند و پشتیبانی نرم افزار از هر استاندارد نقش موثری در استفاده از آن توسط کتابخانه دارد. نتیجه آزمون مربع کا نیز نشان داد کتابخانه های دانشگاهی بیشتر از سایر انواع کتابخانه ها از استانداردها استفاده می کنند.
۲۲.

مقدمه ای بر اخلاق مالکیّت معنوی در کتابخانه دیجیتالی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اخلاق مالکیت معنوی کتابخانه دیجیتالی فضای مجازی اخلاق حرفه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۳۰۷
برای هر پدیدآورنده اثری، دو گونه حقّ در نظر گرفته می شود: 1) حقّ مادی؛ 2) حقّ معنوی. حقّ مادی این است که مُزد زحمات پدیدآورنده از آن خود او باشد و شخص دیگری از آن سوءاستفاده نکند. حقّ معنوی که گاه حقّ اخلاقی نیز به آن اطلاق می شود، با عنوان "مالکیّت معنوی" شناخته می شود و از مقدس ترین انواع مالکیّت ها است که محدود به زمان و انتقال پذیر نیست. با پیشرفت علم و تکنولوژی و به ویژه اینترنت، تحولاتی در صنعت نشر اطلاعات رخ داده است که این تغییرات باعث ناکارآمدی قوانین مربوط به این عرصه شد. با توجه به اینکه از الزامات اصول اخلاق حرفه ای کتابداری، احترام به حقّ مؤلف و مالکیّت معنوی و تلاش در راستای رعایت آن در هر شرایطی، احترام به حقوق مراجعان در مورد محرمانه بودن اطلاعات مربوط به آنها، حفاظت از مجموعه و فراهم کردن امکان دسترسی همه کاربران به اطلاعات مورد نیازشان است. این مقاله به سبب نبود قوانین لازم درباره مالکیّت معنوی در فضای دیجیتال، با استفاده از روش سندی (کتابخانه ای)، منابع مرتبط را واکاوی و به یافته های آن ها استناد کرده است تا با ارائه رویکردی اخلاقانه درباره مسئله مالکیّت معنوی، به تبیین تعهدات اخلاقی کتابخانه های دیجیتالی در سه مبحث کلی تعهدات اخلاقی درخصوص صاحبان آثار، تعهدات اخلاقی درخصوص کاربران و تعهدات اخلاقی درخصوص مجموعه کتابخانه دیجیتالی بپردازد.
۲۳.

پروتکل های مبادله اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مبادله اطلاعات کتابخانه دیجیتالی پروتکل های کتابخانه ای همکاری بین کتابخانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۴۴۷
هدف: شناسایی پروتکل های مبادله اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی و تعیین شاخص های اثرگذار در انتخاب و بهره گیری از آنها. روش شناسی: ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه پژوهشگرساخته بود. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. جامعه پژوهش 36 کتابخانه دیجیتالی است. یافته ها: پروتکل او.ای.آی. – پی.ام.اچ. با 80% استفاده، پرکاربردترین و او.ای.آی. – او.آر.ای. با 18% کمترین استفاده را داشت. کتابخانه های دانشگاهی، آموزشگاهی، و تخصصی بیشتر از پروتکل او.ای.آی. – پی.ام.اچ. استفاده می کنند. پروتکل Z39.50در کتابخانه های ملی و عمومی به کار رفته است. از اس.آر.یو./دبلیو. در کتابخانه های عمومی بیشتر استفاده می شود. بیشترین و کمترین استفاده از پروتکل ها به ترتیب در کتابخانه های تخصصی و آموزشگاهی است. نتیجه گیری: تنها استفاده از پروتکلZ39.50 تحت تأثیر فعالیت کتابخانه های دیجیتالی است. وجود منابع آرشیوی و اشیای فرهنگی- موزه ای باعث شده است کتابخانه ها بیشتر از پروتکل او.ای.آی.–پی.ام.اچ. اطلاعات استفاده کنند. استفاده از پروتکل Z39.50 و اس.آر.یو./دبلیو. تحت تأثیر استفاده از مدل جستجوی هم زمان و استفاده از او.ای.آی. – پی.ام.اچ. تحت تأثیر استفاده از مدل برداشت اطلاعات است.
۲۴.

طراحی و پیاده سازی یک سیستم بازیابی اسناد چاپی فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بازشناسی اسناد چاپی بازیابی اسناد چاپی کتابخانه دیجیتالی زیرکلمات زیرحروف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۲۶۵
هدف: معرفی، دسته بندی، و نقد پژوهش ها درباره سیستم های بازشناسی و بازیابی اسناد چاپی فارسی و پیشنهاد یک سیستم بازیابی اسناد چاپی با رویکردی نو. روش شناسی: شیوه ای جدید با رویکرد جداسازی، طراحی و سپس پیاده سازی شده است. برای آموزش و آزمایش سیستم، پایگاه داده ای شامل تصویر 50 صفحه متن فارسی در 5 قلم مختلف فراهم آمد. از نیمی از این داده ها برای آموزش و نیمی دیگر برای آزمایش سیستم استفاده شد. یافته ها: سیستم های بازشناسی یا بازیابی سند چاپی فارسی از یکی از سه رویکرد مبتنی بر جداسازی، مبتنی بر شکل کلی کلمه، و رویکرد ترکیبی پیروی می کنند. این پژوهش یک سیستم مبتنی بر جداسازی پیشنهاد و پیاده سازی و نتایج ارائه شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد نظام پیشنهادی، روش مناسبی برای پیاده سازی نظام های بازشناسی یا بازیابی اسناد فارسی است.
۲۵.

بررسی عوامل موثر بر درک کاربران از کتابخانه های دیجیتالی (مطالعه موردی: کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبایی)

کلیدواژه‌ها: عوامل موثر درک درک کاربر کتابخانه دیجیتالی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۳۰۲
هدف: پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر درک کاربر از کتابخانه های دیجیتالی با مطالعه موردی کتابخانه دیجیتالی دانشگاهی علامه طباطبایی می پردازد. روش پژوهش: روش انجام تحقیق حاضر، توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی بوده و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه ی آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی تشکیل می دهند (18000 دانشجو) که از این بین 378 دانشجو با استفاده از جدول کرجسی و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای گردآوری اطلاعات با توجه به نبود پرسشنامه استاندارد در این زمینه از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که شامل 3 سوال جمعیت شناختی (جنسیت، تجربه استفاده از کتابخانه دیجیتالی و مقطع تحصیلی) و 8 مولفه با 25 سوال بسته عبارت از کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات، کیفیت خدمات، سودمندی، سهولت استفاده، وابستگی کتابخانه دیجیتالی، رضایت کاربر و وفاداری کاربر می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون تی تک نمونه ای، تی مستقل و تحلیل واریانس در سطح معناداری 05/0=α استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد تمامی مولفه های عوامل موثر بر درک دانشجویان از کتابخانه دیجیتالی تفاوت معناداری داشته اند. از لحاظ جنسیت و مقطع تحصیلی بر درک از کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبایی تفاوت معنی داری وجود ندارد. اما بین نگرش دانشجویان به درک از کتابخانه دیجیتالی و تجربه استفاده از کتابخانه دیجیتالی آنان تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی نشان دهنده تاثیر کلی خود متغیر درک دانشجویان از کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبایی می باشد و هر کدام از این مولفه های درک می تواند با توجه به مدل های مختلف در محیط های گوناگون تعریف شوند
۲۶.

شناسایی عناصر هسته پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی ایران براساس استاندارد آر.دی.ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عناصر هسته استاندارد آر.دی.اِی کتابخانه دیجیتالی پیشینه کتابشناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۴۳
هدف: تعیین عناصر هسته و سطح پایه توصیف پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی ایران، بر اساس عناصر هسته معرفی شده در استاندارد آر.دی.اِی. است. روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی-توصیفی انجام شده است. روش گردآوری داده ها از نوع مشاهده ای و تحلیلی است. جامعه پژوهش دو گروه از کتابخانه های دیجیتالی هستند که بر اساس معیارهای ذکر شده در پژوهشهای پیشین انتخاب شدند. ابزار پژوهش، سیاهه وارسی محقق ساخته است. نتایج: بررسی عناصر توصیفی به کار رفته در پیشینه های کتابشناختی دو گروه از کتابخانه های دیجیتالی و مقایسه آنها با یکدیگر و سپس انطباق آن ها با عناصر هسته ی موجودیتهای اثر، برداشت، قالب و مدرک استاندارد آر.دی.اِی.، عناصری هسته هر یک از موجودیتها را که لزوماً باید در پیشینه کتابشناختی کتابخانه دیجیتالی وجود داشته باشند را، بر اساس نیازهای کاربران ایرانی و نیازهای زبان و منابع فارسی معرفی نموده است. نتیجه گیری: ویژگیهای تعریف شده برای هر یک از موجودیتهای آر.دی.اِی. بر اساس رفع نیازهای کاربری است که در الگوهای پایه آر.دی.اِی تعریف شده اند. کارکردهای عناصر هسته که زیر مجموعه ای از عناصر آر.دی.ای. هستند نیز بر اساس نیازهای کاربر است و فهم و درک این عناصر توسط کاربر به آسانی صورت گرفته و همچنین پردازش آن ها توسط ماشین نیز به آسانی انجام می گیرد. در نتیجه، کتابخانه های دیجیتالی می توانند برای نمایش معنادارتر پیشینه های خود و کمک به کاربران، سطح پایه توصیف خود را بر اساس این عناصر قرار دهند.
۲۷.

معماری استانداردهای کتابخانه دیجیتالی, مبتنی بر مدل O.S.I(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استاندارد کتابخانه دیجیتالی طراحی کتابخانه دیجیتالی معماری اطلاعات مدل های معماری اُ.اس.آی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۱۵۴
هدف : پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی متون مربوط، استانداردهای کتابخانه دیجیتالی را شناسایی و آنها را بر حسب نقشی که ایفا می کنند، دسته بندی کند تا معماری استانداردها مبتنی بر مدل اُ.اس.آی در کتابخانه دیجیتالی تبیین گردد. روش/ رویکرد پژوهش : روش پژوهش از نوع کتابخانه ای و مرور متون است.پس از انجام کاوش در وب و پایگاه های اطلاعاتی مهم، نزدیک به 300 منبع پژوهشی و مروری مرتبط با زمینه پژوهش شناسایی گردید که پس از بررسی، 107 منبع تفکیک شد. یافته ها : استانداردها بر حسب نقشی که در کتابخانه دیجیتالی ایفا می کنند، در پنج مقوله عمده (استانداردهای نگهداری اسناد دیجیتال، استانداردهای توصیف و دسترسی به منبع، استانداردهای ابرداده ای، استانداردهای مبادله اطلاعات، استانداردهای زبان های نشانه گذاری) دسته بندی شدند. در نهایت، لایه جایگیری هر استاندارد بر حسب حوزه عملکردی، مبتنی بر مدلهفت لایه ای اُ.اس.آی شناسایی و در نهایت معماری استانداردها در کتابخانه های دیجیتالی مبتنی بر این مدل ارائه شد. نتیجه گیری : تحقیقات در حوزه استانداردهای کتابخانه دیجیتالی، به صورت پراکنده و موردی است. از این رو، توصیفی فنی که بتواند در یک شاکله کلی، عملکرد انواع استاندارد، ارتباط بین آنها و اصول و قواعد حاکم بین آنها را نشان دهد، به منظور ارتقای سطح آگاهی، در این زمینه توصیه می شود.  
۲۸.

نگاشت شبکه همکاری علمی نهادهای پژوهشی حوزه کتابخانه های دیجیتالی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی تولیدات علمی علم سنجی شبکه همکاری علمی شبکه هم تألیفی تحلیل شبکه های اجتماعی مصورسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۳۱۵
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر مصورسازی و تحلیل شبکه هم تألیفی نهادهای پژوهشی حوزه کتابخانه های دیجیتالی در ایران است. روش شناسی: این پژوهش به روش علم سنجی و با استفاده از شاخص های خرد و کلان تحلیل شبکه های اجتماعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش تعداد 554 مدرک علمی تولیدشده توسط پژوهشگران نهادهای ایرانی با موضوع کتابخانه های دیجیتالیدر قالب کتاب ، مقاله مجله های فارسی و انگلیسی، مقاله همایش های داخلی و خارجی و پایان نامه دوره های کارشناسی ارشد و دکتری داخل کشور تا پایان سال 1392 (2013) است. داده های گردآوری شده به وسیله نرم افزارهای اکسل، اس.پی.اس.اس، نودایکس. ال، یو.سی.آی.نت و وی.اُ.اس.ویوور تجزیه وتحلیل شد. همچنین از ابزارهای وبگاه های اوپن هیت مپ و گوگل ترندز نیز بهره برده شد. یافته ها: یافته ها حاکی از رشد صعودی تولیدات علمی، بالا بودن میزان همکاری های درون سازمانی و پایین بودن سهم مشارکت های بین المللی است. نهادهای پژوهشی استان تهران بیشترین سهم از تولیدات علمی و هم تألیفی ها را داشته اند. ماحصل بررسی شاخص های تولید و مرکزیّت شبکه همکاری نهادهای پژوهشی از نقش کلیدی و مؤثر دانشگاه های آزاد واحد علوم وتحقیقات تهران، تهران، آزاد واحد همدان، الزهرا و آزاد واحد تهران شمال در حوزه کتابخانه های دیجیتالی ایران حکایت داشت. همچنین، بررسی شاخص های کلان نیز نمایان ساخت که این شبکه هم تألیفی مستقل از مقیاس بوده و با وجود انسجام پایین، ویژگی های پدیده جهان کوچک را دارد. نتیجه گیری: در کل می توان نتیجه گرفت، تمایل پژوهشگران نهادها برای تشکیل خوشه ها و اجتماعات پژوهشی رو به افزایش است، ولی همچنان ارتباطات ضعیف میان گروه ها از موانع توسعه علمی، یادگیری بیشتر و نوآوری در حوزه کتابخانه های دیجیتالی ایران است.
۲۹.

تحلیلی بر شاخص های توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی شاخص های توسعه ایران سیستم های کتابخانه دیجیتالی صاحبنظران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۳۷۵
هدف : پژوهش حاضر به شناسایی و اولویت بندی دیدگاه های صاحبنظران در حوزه شاخص های مؤثر بر توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران پرداخته است. روش/رویکرد پژوهش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به شیوه پیمایشی- توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 15 صاحبنظر ایرانی حوزه کتابخانه دیجیتالی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که برای تجزیه و تحلیل آن از انواع فنون آماری فراوانی، درصد و مقیاس لیکرت بهره گرفته شده است. برای آزمون فرضیه پژوهش نیز از آماره آزمون مربع کا استفاده شد. یافته ها : شاخص های توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران در 4 حوزه اصلی (نیروی انسانی با 15 مؤلفه؛ مجموعه سازی با 12مؤلفه؛ خدمات با 18 مؤلفه، فناوری با 19 مؤلفه) مورد نظرسنجی جامعه پژوهش قرار گرفت. تمامی 64 مؤلفه به عنوان شاخص توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران معرفی شد. نتیجه گیری: پر اهمیت ترین شاخص توسعه استفاده از متخصص علم اطلاعات آشنا با کتابخانه های دیجیتالی با کسب بالاترین رتبه (4.87 از 5 در طیف لیکرت) است و پایین ترین رتبه (3.67 از 5 در طیف لیکرت) به شاخص استفاده از حقوقدان (در زمینه حقوق حق مؤلف، بستن قراردادهای کتابخانه دیجیتالی) تعلق گرفت.
۳۰.

استانداردهای فراداده ای سازماندهی در کتابخانه دیجیتالی: مروری نظامند

کلیدواژه‌ها: استانداردهای فراداده ای سازماندهی اطلاعات کتابخانه دیجیتالی مرور نظام مند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۹ تعداد دانلود : ۵۵۵
هدف مطالعه حاضر مروری نظام مند بر پژوهش های حوزه استانداردهای فراداده ای سازماندهی در کتابخانه های دیجیتالی به منظور شناسایی استانداردهای مطرح در این حوزه است که در منابع مختلف مورد اقبال پژوهشگران قرار گرفته است و کوشیده است تا آن ها را بر حسب حوزه عملکردی و نقشی که در کتابخانه های دیجیتالی ایفا می کنند، مقوله بندی کند. ، با تبیین جایگاه استانداردهای مورد مطالعه، این امکان فراهم می شود تا موقعیت عملکردی استانداردهای دیگری که در حوزه کتابخانه دیجیتالی گسترش یافته اند و از لحاظ کارکردی شبیه استانداردهای جامعه این پژوهش هستند، مشخص شود. روش پژوهش نظام مند برای مطالعه استفاده شد. برای انجام مطالعه با چند مرحله جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی در نهایت42 منبع پژوهشی مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که کتابخانه های دیجیتالی در بخش سازماندهی منابع خود در هفت حوزه توصیف منابع، تعیین ساختار منابع، مدیریت منابع، ساماندهی محتوای منابع، تعیین قالب محلی در نظام مدیریتی پایگاه داده کتابخانه دیجیتالی، تعیین بستر معنایی و مبادله از استانداردهای فراداده ای و پروتکل ها استفاده می کنند. در هر حوزه عملکردی استانداردهای آن مشخص و معرفی گردید (در مجموع 50 استاندارد). در بین جامعه پژوهش MARC با سهم 5/60 %، DC با 7/44 % و OAI و MODS با سهم 1/42 % جز شناخته شده ترین استانداردهای فراداده ای سازماندهی در جامعه مورد بررسی بودند. در این میان Audio-MD، VIDEO –MD با سهم 3/5 درصدی کمترین میزان شناخت را داشتند.
۳۱.

ارزیابی کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبائی و موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان بر اساس معیارهای ارزیابی زی و چو

کلیدواژه‌ها: ارزیابی کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبائی کتابخانه دیجیتالی کتابخانه دیجیتالی تبیان معیارهای ارزیابی زی و چو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۲۲۸
مقدمه: پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبائی و موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان بر مبنای معیارهای ارزیابی زی و چو (2013) انجام شده است. روش شناسی: روش پژوهش توصیفی و پیمایشی بوده، و ساختار کتابخانه دیجیتالی از ده بعد مورد بررسی قرار گرفته است. این معیارها به صورت پرسشنامه محقق ساخته بر اساس معیارهای ارزیابی زی و چو، در طیف لیکرت تنظیم گردیده است. برای گردآوری داده ها، پرسشنامه ها در دو کتابخانه و در دو گروه کاربران و کارکنان توزیع و در مجموع 63 پرسشنامه برگشت داده شدند. همچنین، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss انجام گردید. یافته ها: یافته های آمار توصیفی نشان داد، که دو کتابخانه دیجیتالی در ابعاد تعامل کاربر و بافت/زمینه در وضعیت متوسط بوده و در ابعاد دیگر در وضعیت خوب قرار دارند. بر اساس یافته های آمار استنباطی، از دیدگاه کاربران و کارکنان، در ابعاد مجموعه، طراحی رابط، بافت، حفاظت و مدیریت تفاوت معناداری وجود ندارد. اما، در ابعاد سازماندهی اطلاعات و خدمات (سطح 01/0)، ابعاد فناوری و تاثیر بر کاربر (سطح 02/0) از نظر کاربران و در بعد تعامل کاربر (سطح 02/0) از نظر کارکنان، تفاوت معناداری میان دو نظام اطلاعاتی به نفع کتابخانه دیجیتال دانشگاه علامه وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد با وجود تفاوت در نوع این دو کتابخانه، تفاوت چندانی در میان ابعاد مورد بررسی ( به غیر مورد ذکر شده در یافته ها) بین آن ها وجود ندارد، اما در برخی ابعاد، تفاوتی کمی بین نظرات پاسخ دهندگان با برتری نسبی و جزئی کتابخانه دیجیتال دانشگاه علامه مشاهده می شود.
۳۲.

تحلیلی بر وضعیت مدیریت محتوا و کاربری در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پورتلت نرم افزاری کتابخانه دیجیتالی مدیریت کاربری مدیریت محتوا مطالعات ارزیابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۹۶
هدف: شناسایی وضعیت نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایرانی در زمینه میزان استفاده از انواع پورتلت های مدیریت محتوا و کاربری است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی از نوع ارزیابی مکاشفه ای انجام شده است. جامعه آماری پنج نرم افزار کتابخانه دیجیتالی آذرسا، سیمرغ، تبیان، پروان، فراکاوش است. ابزار گردآوری داده ها سیاهه ارزیابی (محقق ساخته) است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از انواع فنون آماری توصیفی به همراه آزمون کلموگروف-اسمیرنوف، شاپیرو-ویلک و کروسکال -والیس استفاده شد. یافته ها: در حوزه مدیریت محتوا «سیمرغ» بهترین عملکرد را داشت. جامعه آماری در بخش «مدیریت رده بندی» حوزه مدیریت محتوا بهترین عملکرد و در بخش «مدیریت پیوندها» ضعیف ترین عملکرد را داشت. در حوزه مدیریت کاربری، «آذرسا»، بهترین عملکرد را داشت. جامعه آماری ضعیف ترین عملکرد این حوزه را در بخش «مدیریت تالار گفتگو» داشت. همچنین بین نرم افزارهای مورد بررسی در میزان به کارگیری انواع پورتلت های مدیریت محتوا و مدیریت کاربری تفاوت معناداری وجود نداشت. نتیجه گیری: عملکرد جامعه آماری در مورد 114 پرتلت مدیریتی بررسی شد. جامعه آماری در حوزه مدیریت محتوا مبتنی بر سیاهه ارزیابی میانگین عملکردی 80 درصد داشت و میانگین عملکردی جامعه آماری در حوزه مدیریت کاربری زیر 63 درصد بود که در این میان «فراکاوش» و «پروان» عملکردی زیر50 درصد داشتند. بنابراین در مقایسه کلی این نتیجه حاصل شد که جامعه آماری در حوزه مدیریت محتوا بهتر از مدیریت کاربری عمل کرده است.
۳۳.

تحلیل مسائل و چالش های حق مؤلف منابع دیجیتالی متنی از دیدگاه مدیران کتابخانه های دیجیتالی دانشگاهی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حق مؤلف کتابخانه دیجیتالی منابع متنی چالش ها کتابخانه های دانشگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۱۸۸
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی، تعیین و اولویت بندی مسائل و چالش های حق مؤلف منابع دیجیتالی متنی از دیدگاه مدیران کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه های شهر تهران بود. روش شناسی: پژوهش از نوع کاربردی و با روش پیمایشی-تحلیلی انجام شد و جامعه آماری این پژوهش، 31 نفر از مدیران کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه های شهر تهران است. به منظور گردآوری داده ها از دو روش مطالعه اسنادی (کتابخانه ای) و پیمایشی استفاده شد. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و از نرم افزارهای «اس پی اس اس» و «اسمارت پی ال اس» برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: مسائل و چالش های حق مؤلف منابع دیجیتالی متنی از دیدگاه مدیران کتابخانه های دیجیتالی دانشگاهی شهر تهران به ترتیب اهمیت و اولویت عبارتند از: کاستی های قانونی، استثنائات و استفاده منصفانه، ماهیت فضای دیجیتالی، فعالیت کتابخانه ها، فناوری های حفاظتی، سیستمی و شبکه ای، اقتصاد، قراردادها و مجوزها و ملاحظات اخلاقی. نتیجه گیری: مسائل و چالش های متعددی در حوزه حق مؤلف منابع دیجیتالی متنی وجود دارد؛ اما در این میان کاستی های قانونی تأثیرگذارترین مؤلفه بر حق مؤلف منابع دیجیتالی متنی است. در حالی که امروزه با گسترش استفاده از آثار دیجیتالی، نیاز مبرمی به حل مسائل و چالش های مربوط به کاستی های قانونی وجود دارد. بنابراین، نیاز است قانون حق مؤلف مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. همچنین، توجه به شاخص های این بعد از جمله محدودیت های حقوق کتابخانه به علت مسائل حقوقی، مستعد تغییر بودن حق مؤلف آثار در قالب های متفاوت و در طول زمان، ابهام در نحوه و اجرای قوانین و پیگیری آن ها در محیط دیجیتالی، فقدان قرارداد نشر بین ناشر و پدیدآورندگان و عدم تنظیم قرارداد نشر یا عرضه اثر مطابق عرف حقوقی ایران به صورت شفاف، نبود ماده واحده ای در خصوص آثار دیجیتالی در قانون حق مؤلف و آئین نامه ها، برای رفع چالش ها ضروری است.
۳۴.

آشنایی با دانشنامه برخط ویکی فقه: گفت وگو با حجت الاسلام والمسلمین محمد ظریفی مدیر پایگاه اینترنتی ویکی فقه wikifeqh.ir

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ویکی فقه مدرسه فقاهت ویکی پرسش کتابخانه دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۲۸
امروزه دانشنامه های مختلفی در حوزه علوم اسلامی فعالیت می کنند که برخی از آنها، به صورت تخصصی در یکی از حوزه های علوم اسلامی، مانند امامت و حج ارائه شده اند؛ اما گستره ویکی فقه، همه علوم اسلامی است و تمام حوزه های اسلامی و حتی علوم مرتبط با علوم اسلامی را شامل می شود. این دانشنامه، ذیل مؤسسه صدای بهار فعالیت خود را از سال 1388 آغاز کرده است. در ادامه، گزارشی از روند شکل گیری و فعالیت دانشنامه ویکی فقه و برخی از فعالیت های دیگر مرتبط با آن، در گفت وگو با مدیر محترم این پایگاه، جناب حجت الاسلام محمد ظریفی، از نظر می گذرد.
۳۵.

دیجی کوال ابزاری برایسنجش کیفیت کتابخانه های دیجیتالی: مطالعه موردی در کتابخانه دیجیتالی دانشگاه آزاداسلامی واحد بروجرد از دیدگاه کاربران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۷۷
هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش کیفیت خدمات کتابخانه دیجیتالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد از دیدگاه کاربران بر اساس مدل دیجی کوال انجام گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت به صورت پیمایشی تحلیلی است. جامعه آماری این پیمایش را اساتید و دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحدبروجرد تشکیل می دهد که جامعه منتخب طبق جدول"مورگان" 108 نفر می باشند. ابزار مورد استفاده جهت گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته ای است که در آن، خدمات کتابخانه دیجیتالی در قالب دو دسته از عوامل، شامل: "تعامل انسان و فناوری" و "جنبه های فنی" با دوازده مولفه مدل دیجی کوال "رضایت فردی، میزان اطمینان، سودمندی، قابلیت انجام، دسترس پذیری، قابلیت اعتبار، دقت و صحت، جستجو پذیری، پیوند فعال، پوشش موضوعی، قابلیت مرور، سامان یافتگی" سنجیده شده است. یافته های پژوهش: یافته های پژوهش نشان می د هد که از دیدگاه کاربران میزان رضایت فردی، پوشش موضوعی این کتابخانه در حد متوسط و میزان اطمینان، سودمندی، قابلیت انجام، اعتبار، دقت و صحت، سامان یافتگی بالاتر از حد متوسط و میزان دسترس پذیری، جستجو پذیری، پیوند فعال و قابلیت مرور کمتر از حد متوسط می باشند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که کتابخانه در حوزه های میزان اطمینان، سودمندی، قابلیت انجام، اعتبار، دقت و صحت، سامان یافتگی توانسته است در درجه بالاتر از حد متوسط قرار گیرد و عملکرد بهتری داشته است.این در حالی بود که حوزه رضایت فردی و پوشش موضوعی عملکردی در حد متوسط داشت و میزان دسترس پذیری و جستجوپذیری و پیوند فعال وقابلیت مرور با وضعیتی کمتر از حد متوسط ضعیفتر از بقیه موارد بود
۳۶.

عوامل مؤثر بر کیفیت صفحه رابط جستجوی دیجیتال بر اساس ملزومات کارکردی برتات از دیدگاه کارکنان و کتابداران کتابخانه های دانشگاهی اصفهان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۶۴
هدف: هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت صفحه رابط جستجوی دیجیتال بر اساس ملزومات کارکردی برتات از دیدگاه کارکنان و کتابداران کتابخانه های دانشگاهی اصفهان می باشد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر به روش توصیفی- پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کارکنان و کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (169نفر) تشکیل داده، و حجم نمونه 112 نفر تعیین شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و با نرم افزار اس. پی. اس. اس. مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان تأثیر کلیه مؤلفه ها بیش تر از سطح متوسط می باشد. نتایج حاصل از t 2 هتلینگ نشان می دهد که میزان تأثیر مؤلفه امکان جستجوی کلید واژه ای بیش تر و میزان تأثیر مؤلفه اجازه جستجوی هم زمان کم تر از بقیه   مؤلفه ها است. هم چنین نتایج یافته ها  نشان می دهد که بین نظرات پاسخگویان بر حسب ویژگی جمعیت شناختی محل خدمت، تفاوت میانگین ها معنادار است (p<0/05). نتیجه گیری: نتایج این پژوهش در ارتقاء خصوصیات و امکانات صفحه رابط جستجوی دیجیتال کتابخانه ها قابل استفاده می باشد. این بهره برداری می تواند باعث بهبود کیفیت جستجو و بازیابی منابع و اطلاعات علمی مفید و مرتبط به موضوع کاربران و صرفه جویی در وقت و هزینه ها شود.
۳۷.

یکپارچه سازی کتابخانه های دیجیتالی با محیط های یادگیری مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیستم های مدیریت یادگیری کتابخانه دیجیتالی محیط های یادگیری مجازی یادگیری الکترونیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۵۷
هدف: هدف این تحقیق بررسی متون مربوط به یکپارچه سازی کتابخانه های دیجیتالی با محیط های یادگیری مجازی برای شناسایی مسائل اساسی این حوزه است. روش: در این پژوهش، پایگاه های اطلاعاتی با ترکیبی از کلید واژه های « Learning Management System»، «Digital Libraries»، «Library Resources»، «Virtual Learning Environment»، «Integration»، «Linking»، «Course Management Software»، «Challenges»، «Course Management System»  و منابع وب جست وجو شدند. در مجموع، 37 منبع تفکیک و محتوای آنها ارزیابی و تحلیل نهایی شد. یافته ها: یافته های این تحقیق نشان داد که سه مسئله اساسی در زمینه یکپارچه سازی کتابخانه های دیجیتالی با محیط های یادگیری مجازی وجود دارد که عبارتند از مسائل فناورانه، سازمانی و محتوا و منابع. ترکیب کتابخانه دیجیتالی و محیط یادگیری مجازی، امکان دسترسی یکپارچه به منابع و خدمات کتابخانه را برای جامعه دانشگاهی در محیط یادگیری فراهم می کند. کتابداران نیز باید نقش خود را بازتعریف کنند و نقش های جدیدی را بر عهده بگیرند.
۳۸.

شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه سیستم کتابخانه دیجیتالی: دیدگاه مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه سیستم خدمات دانشگاه های دولتی شهر تهران فناوری کتابخانه های دانشگاهی کتابخانه دیجیتالی مجموعه مدیران اطلاعاتی نیروی انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۷۲
هدف: این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه سیستم کتابخانه دیجیتالی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران از دیدگاه مدیران این کتابخانه ها انجام شد. روش: پژوهش از نوع کاربردی بوده و به شیوه پیمایشی – تحلیلی صورت گرفته است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود که بر مبنای تعریف فدراسیون جهانی کتابخانه دیجیتالی (شامل چهار محور اساسی نیروی انسانی، مجموعه، خدمات و فناوری) و با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر متخصصان حوزه تهیه شد. جامعه آماری پژوهش مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران بودند. یافته ها: از سوی جامعه آماری 43 عامل مطرح شده در این پژوهش، همگی مؤثر قلمداد شدند. مؤثرترین عاملی که برای توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران مدنظر قرار گرفت، عامل آموزش نیروهای داخلی در کنار برون سپاری برخی از فعالیت ها به متخصصان حوزه کتابخانه دیجیتالی بود و مهم ترین راهکار برای ارتقای خدمات، آگاهی و الگوبرداری از تجربیات برتر داخلی و بین المللی (با کسب بالاترین رتبه لیکرت83/4 از 5 در طیف لیکرت) است و تعیین سطوح دسترسی به اطلاعات کتابخانه دیجیتالی (با کسب پایین ترین رتبه لیکرت 33/3 از 5 در طیف لیکرت) کم اهمیت ترین عامل بود. تفاوت معناداری بین دیدگاه مدیران مورد مطالعه، نسبت به راهکارهای مؤثر بر توسعه خدمات و فناوری سیستم کتابخانه دیجیتالی وجود دارد. اصالت / ارزش: پژوهش حاضر جزو اولین پژوهش هایی است که به شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه سیستم کتابخانه دیجیتالی می پردازد. شناسایی این عوامل شاید نقش بسیار مهمی در پیشرفت و بهبود امور کتابخانه های دیجیتالی ایفا کند.
۳۹.

کاربرد هستی شناسی ها در کتابخانه دیجیتال رویکردی مبتنی بر فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی وب معنایی هستی شناسی فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۶۸
هدف:  پژوهش پیش رو به بررسی وضعیت کاربرد هستی شناسی ها در کتابخانه دیجیتال از طریق تحلیل مطالعات این حوزه می پردازد. روش پژوهش: روش پژوهش مطالعه پیش رو کیفی و از نوع فراترکیب است. به منظور گردآوری داده ها در این مطالعه از روش کتابخانه ای و برای تحلیل آن از الگوی هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو استفاده شد. جامعه مورد مطالعه، مطالعات (مقاله و پایان نامه) مرتبط در حوزه کاربرد هستی شناسی ها در کتابخانه های دیجیتال است که از پایگاه های علمی داخلی و خارجی بازیابی شد. به منظور اطمینان از کیفیت مطالعات مورد بررسی از چک لیست ارزیابی کسپ استفاده شد. در نهایت از بین 267مطالعه بازیابی شده، 43 عنوان انتخاب و تحلیل شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل مطالعات حوزه کاربرد هستی شناسی در کتابخانه دیجیتال به شناسایی 4 مقوله، 8 مولفه و 48 بٌعد در این حوزه انجامید. مقولات اصلی در این حوزه شامل کاربرد هستی شناسی در خدمات کتابخانه دیجیتال، کاربرد هستی شناسی در ساختارهای کتابخانه دیجیتال، زمینه های کاربرد هستی شناسی در کتابخانه دیجیتال و کاربرد هستی شناسی ها در پوشش دامنه موضوعی کتابخانه دیجیتال می شوند. اصالت: در این مطالعه که به نظر می رسد تاکنون مشابه آن انجام نشده است، سعی شد تا تحلیل جامعی از حوزه کاربرد هستی شناسی در کتابخانه های دیجیتال، وضعیت موجود و ابعاد و زوایای آن ارائه شود. همچنین با روشن شدن و تبیین موضوعاتی که کمتر به آن ها پرداخته شده است، زمینه های پژوهشی تازه ای برای محققان این حوزه ارائه شد.
۴۰.

به کارگیری فناوری های معنایی - اجتماعی در کتابخانه های دیجیتال: الگویی مبتنی بر خرد و تخصص(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فناوری معنایی فناوری معنایی- اجتماعی نرم افزار کتابخانه ای کتابخانه دیجیتالی وب 3.0

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۶۰
هدف: هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی مفهومی به کارگیری فناوری معنایی- اجتماعی در کتابخانه های دیجیتالی ایران است. روش : این پژوهش کاربردی با استفاده از روش های دلفی و پیمایشی- تحلیلی انجام گرفت. ابزار مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته بود که شامل سه بخش ساختار معماری فناوری معنایی-اجتماعی، ابزارهای فناوری معنایی-اجتماعی و کارکرد فناوری معنایی- اجتماعی می شد. جامعه آماری مورد مطالعه در بخش دلفی 15 تن از متخصصان و خبرگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و در بخش پیمایشی 80 نفر کارشناسان کتابخانه های دیجیتالی و مراکز اطلاع رسانی ایران و 9 نفر از کارشناسان شرکت های نرم فزاری فعال در زمینه کتابخانه های دیجیتالی بودند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و روش معادلات ساختاری و مدل سازی حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) استفاده شد. یافته ها: الگوی پیشنهادی اکثر گویه ها بار عاملی بالایی را داشتند. بر همین اساس در مؤلفه های اصلی پژوهش شامل ساختار معماری فناوری معنایی- اجتماعی، ابزارهای فناوری معنایی- اجتماعی و کارکرد فناوری معنایی- اجتماعی گویه های دارای اهمیت از دیدگاه جامعه پژوهش مشخص شدند. نتیجه گیری: توجه به نتایج به دست آمده در الگوی پیشنهادی این پژوهش نشان می دهد در بحث فناوری معنایی- اجتماعی در نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی آنچه باعث پیشبرد و موفقیت این فناوری می شود، ایجاد صحیح نرم افزار کتابخانه دیجیتالی بر مبنای استانداردهای کتابخانه های دیجیتالی، توجه به زبان های نشانه گذاری از جمله ایکس.ام.ال. و دابلین کور و تلفیق آن با ابزارهای معنایی مانند وب 2.0، هشتک ها و رده بندی مردمی، فراداده و ... در راستای فناوری های اجتماعی مانند شبکه های اجتماعی، مشاپ ها و ... است.