کارآفرینی دانش بنیان

مقاله مستخرج از این تحقیق ناظر بر پژوهش های غیرآزمایشی و از نوع الگویابی معادله های ساختاری بوده و هدف آن تبیین نقش خدمت های پارکهای علم و فناوری در رشد شرکت های فناورانه محور است. جامعهی آماری شامل 104 شرکت از شرکت های فناورانه محور مستقر در پارکهای علم و فناوری شهر تهران بوده و برای نمونه گیری از دو روش طبقه ای و دومرحله ای(62=n) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان میدهد که بین خدمات ارایه شده به شرکت ها و رشد آن ها رابطه علّی به میزان 71% وجود دارد. مولفه های استقرار، خدمات مشاوره ای، مزایای حضور و امکانات زیر ساختی از مولفه های اصلی خدمات پارکهای علم و فناوری است که مولفه استقرار با ضریب 73% بیش ترین رابطه را با متغیر خدمات پارکها دارد. هم چنین رشد شرکت های فناورانه را نیز میتوان از تغییرات میزان فروش، سودآوری و اشتغال اندازه گیری کرد که مولفه اشتغال با ضریب 58% بیش ترین رابطه را با متغیر رشد شرکت ها دارد. بهبود خدمات رسانی در پارکها نظیر افزایش کیفی و کمی امکانات و خدمات پارکها، تقویت منابع، زیر ساخت ها، تشکیلات مناسب و ساختار حمایتی منسجم پارکهای فناوری و در نهایت مشاوره های تخصصی خصوصا در زمینه های مدیریتی و بازاریابی از جمله پیشنهادات کاربردی این مطالعه برای رشد شرکت های جدید فناورانه محور است.

در شرایط تحریم ، توجه بیشتر به شرکت های دانش بنیان و کمک به ارتقاء توانمندی آن ها، با هدف رهایی از فروش منابع طبیعی کشور و حرکت به سمت «تولید دانش بنیان» بیش از پیش ضرورت می یابد. به عبارت دیگر، راه «جهاد اقتصادی» و «اقتصاد مقاومتی»، از مسیر کارآفرینی دانش بنیان می گذرد. به همین منظور این پژوهش کیفی با هدف غایی «کاوش الگوی کارآفرینی دانش بنیان در چارچوب مفهومی اقتصاد مقاومتی» با روش داده بنیاد انجام شده است. به این منظور ضمن انجام مصاحبه باز با ۱۵ نفر از اساتید دانشگاهی رشته اقتصاد و مدیریت و ۱۰ نفر از کارآفرینان، مدیران شرکت های دانش بنیان و مدیران دولتی مرتبط، و با توجه دادن ایشان به مفاهیم چارچوب اقتصاد مقاومتی، مجموعه ای از مضامین اولیه (۱۲۸۰مضمون) طی فرایند کدگذاری باز گردآوری شدند و از دل آن ها مقوله هایی(۶۰ مقوله) استخراج گردید؛ سپس در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان این مقوله ها ذیل عناوین شرایط علّی (نبرد اقتصادی)، پدیده محوری (انگیزه مقاوم سازی اقتصاد متکی بر دانش)، راهبردهای کنش و کنش متقابل (کارآفرینی دانش بنیان)، بستر(تشکیل اتاق جنگ اقتصادی؛ ... رویکرد علمی و دانشی در همه ابعاد و مراحل کارآفرینی)، شرایط مداخله گر (تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد و کارآفرینی؛ ... ناکارآمدی و عمل کرد نامناسب عوامل داخلی) و پیامدهای کارآفرینی دانش بنیان (تقویت اقتصاد بدون نفت، تقویت تولید ملی، اقتصاد مقاوم و تحریم شکن؛ ... الهام بخشی الگوی اقتصادی اسلام برای دنیا) در قالب پارادایم کدگذاری تعیین شد؛ در ادامه و در مرحله کدگذاری انتخابی، یکایک اجزای پارادایم کدگذاری تشریح، سیرداستان ترسیم و نظریه خلق شد. 

این پژوهش با برقراری پیوند میان دو شاخه از کارآفرینی دانش بنیان (کارآفرینی شرکتی و کارآفرینی دانشگاهی)، از سازه گرایش کارآفرینانه متعلق به ادبیات کارآفرینی شرکتی، برای شناسایی وضعیت راهبردی مساعد کارآفرینی و آثار آن در پژوهشگاه های دولتی صنعت انرژی ایران بهره می گیرد. با توجه به وابستگی ابعاد تشکیل دهنده گرایش کارآفرینانه به زمینه سازمانی، با استفاده از روش تحقیق آمیخته ترتیبی اکتشافی، ابتدا مقیاس جدیدی برای سنجش گرایش کارآفرینانه در زمینه سازمانی جدید ایجاد شده و سپس تأثیر آن بر عملکرد مالی 15 پژوهشکده وابسته به این پژوهشگاه ها با رویکردی اقتضایی (تحت تأثیر عوامل محیطی و عوامل درون سازمانی) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که گرایش کارآفرینانه پژوهشکده ها با عملکرد مالی آنها رابطه مثبت و قابل توجهی دارد که توسط عوامل محیطی تعدیل می شود، بطوری که بیشترین تأثیر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد مالی در شرایط نامساعد محیطی بروز می کند. این پژوهش ضمن توسعه کاربرد سازه شناخته شده گرایش کارآفرینانه به یک حوزه سازمانی جدید، اشاره های سیاستی قابل توجهی برای تقویت گرایش پژوهشگاه های دولتی به مشارکت در کارآفرینی دانشگاهی و دانش بنیان در بر دارد.