رزمندگان

چه چیزهایی مایه ایستادگی و پیروزی رزمندگان بر دشمن مهاجم بود؟ در این مقاله این مهم در رمان های دفاع مقدس ریشه یابی و تقسیم بندی شده است.شخصیت، یکی از عناصر اصلی رمان است که با محتوا و درون مایه و شکل اثر، رابطه نزدیکی دارد. انگیزه و عمل شخصیت، بازتابی از مسایل اجتماعی است. بررسی شخصیت در رمان دفاع مقدس، کلید درک انگیزه و اندیشه مبارزان در طول هشت سال جنگ تحمیلی است. آنچه در شخصیت های رمان دفاع مقدس بیشتر نمود دارد؛ چرایی دفاع است نه چگونگی دفاع. این نکته در فکر و عمل کاملا آشکار است. سطوح فکری و کنشی مبارزان، بیانگر دلایل و نوع مقاومت در برابر دشمن است و عوامل و مولفه های پایداری ملت ایران را نشان می دهد. فکر و عمل شخصیت های رمان، زمینه های عقیدتی و اجتماعی و تاریخی مقاومت را بیان می کند. در بررسی شخصیت ها، هویت دینی و عرفانی رزمندگان در ارتباط با امام و مردم و انقلاب اسلامی، عوامل اصلی پایداری در برابر دشمن هستند و وحدت عقیدتی و عاطفی رزمندگان با خود و خانواده ها، تقویت روحیه مقاومت است. ماهیت رمان دفاع مقدس نیز چیزی جدای از این مولفه ها نیست. در این نوشتار سعی شده است این عوامل، به عنوان مهمترین مولفه های پایداری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.

ملت مسلمان ایران جنگ های بسیاری را تجربه و از سرگذرانده است؛ از جمله مهمترین عوامل تأثیرگذار در پیروزی جنگ حوزه ی قشر روحانیت و مراجع تقلید است. روحانیون در مناصب مختلفی در پیروزی کشور نقش متعالی داشتند. قشر روحانیت همان قشری است که فعالیت هایی را همچون سازماندهی نیروها، تقویت روحیه ی معنوی رزمندگان و نیز مبانی و زمینه و راه هایی را در بُعد فرهنگی و معنوی انجام دادند چراکه همین قشر است که رزمندگان را هم از جنبه ی مادی و هم از جنبه ی معنوی رشد کردند و این خود باعث پیروزمند شدن کشور در آن دوران بحرانی بود و شایستگی حضور در جامعه ای سعادتمند را که خود آنان شکل دادند پیدا کنند. با توجه به مطالب گفته شده روحانیون و مراجع با حضور خود در هشت سال دفاع مقدس توانستند اقدامات لازم را جهت پیروزی انجام دهند. امروزه انتظار می رود که همچون کوهی استوار در برابر تهاجم دشمن قرار بگیریم و از این مکتب اسلامی دفاع کنیم. لازم به یادآوری است که روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه ی مطالعه ی کتابخانه ای بوده است.

خرده فرهنگ ها موجب شناخت پدیده های اجتماعی و فرهنگی می شوند. جبهه و دوران هشت ساله جنگ، از فرهنگ و خرده فرهنگ های مربوط به خود برخوردار بود که واکاوی این حوزه اهمیت فراوانی در به یادسپاری نسل جوان دارد. مطالعه حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ماهیت داده ها کیفی است که به روش توصیفی گردآوری شده است. هدف از این پژوهش، بررسی خرده فرهنگ رزمندگان جمهوری اسلامی ایران در جنگ هشت ساله است. این مطالعه به مباحثی از قبیل؛ زبان (کنایه، اصطلاحات رایج و زبان های محلی رمز کننده اطلاعات)، شوخ طبعی، موسیقی های حماسی و دفاع مقدس و فرهنگ ایثار پرداخته است. خرده فرهنگ رزمندگان در جبهه های جنگ، رنگ مایه فرهنگ اسلامی و ایرانی داشت، فرهنگ ویژه ای در بخشی از تاریخ ایران به وجود آورده است. شناسایی خرده فرهنگ های موجود در جبهه های جنگ برای بررسی فرهنگ حاکم بر دفاع مقدس و همچنین برهه ایی از تاریخ نیروهای مسلح بسیار مهم و ارزشمند است. ایثار و از خودگذشتگی رزمندگان در جنگ هشت ساله به عنوان یکی از خرده فرهنگ های موجود در رفتار رزمندگان بسیار مهم است که تبیین این شاخص ها برای الگوسازی و ایجاد نمادهای فرهنگی برای نسل جنگ ندیده در برابر تهاجم فرهنگی حائز اهمیت است.

هدف این پژوهش مقایسه تطبیقی نحوه خدمات آموزشی و پرورشی به فرزندان شهداء و جان باختگان، جانبازان و رزمندگان» در کشورهای مختلف بود؛ بنابراین، از روش پژوهش تطبیقی استفاده شد. جامعه پژوهش شامل 27 کشورهای جهان بود که کشورهای ایران، آلمان، ژاپن، انگلیس، روسیه، عراق، کویت، فرانسه، کرواسی، تایوان، ارمنستان، آمریکا، لیبی، الجزایر، ترکمنستان، آذربایجان، چین، کره شمالی، کره جنوبی، لبنان، هندوستان، پاکستان، استرالیا، ویتنام، ترکیه، تاجیکستان، کانادا و سوریه به روش هدفمند انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از مشاهده و بررسی اسنادی استفاده شد. داده های پژوهش از طریق تحلیل محتوای کیفی، رعایت قواعد مقوله بندی و با استفاده از نرم افزار مکس کیو دی ای 12 تحلیل شد. براساس یافته های این پژوهش در کشورهای مختلف حدود 80 نوع خدمت آموزشی و تربیتی به فرزندان شهدا، جانبازان و رزمندگان ارائه می شود که بیشترین آن به کشورهای ایران، لبنان، تایوان، انگلیس و الجزایر و کمترین میزان به کشورهای کویت، پاکستان، هندوستان، آلمان اختصاص دارد. بیشترین خدمات آموزش و پرورشی شامل پذیرش بدون آزمون در دانشگاه و آموزشگاه های فنی دولتی و غیره، کمک های مالی و پرداخت هزینه تحصیلی و بورسیه تحصیل در خارج از کشور و کمترین خدمات به آموزش شغلی، دریافت رایگان کتب درسی، مدارس بزرگسالان ایثارگران، طرح پراکنده و امکان تحصیل پس از 2 بار مردودی اختصاص دارد. 9 خدمت آموزشی و پرورشی بین ایران و کشورهای دیگر مشترک است، 3 خدمت مدارس شاهد، مدارس بزرگسالان ایثاگران و طرح پراکنده شاهد خاص ایران است، 6 خدمت در دیگر کشورها ارائه می شود که در ایران مد نظر قرار نگرفته است. متناسب با یافته های یادشده پیشنهاد می شود ضمن تقویت و ارتقای خدمات آموزشی و تربیتی خاص کشور، زمینه های لازم برای بهره گیری از خدمات آموزشی و تربیتی ارائه شده در کشورهای دیگر فراهم شود.

فرهنگیان همیشه به عنوان اقشار تأثیرگذار در مسائل اجتماعی مطرح بوده اند. حضور فرهنگیان در دوران هشت سال دفاع مقدس یکی از عرصه های حضور فعال و گسترده آن ها بوده است. در پژوهش حاضر تجارب زیسته رزمندگان فرهنگی جنگ تحمیلی استان خراسان جنوبی از حضور در هشت سال دفاع مقدس به شیوه کیفی و از نوع پدیدارشناسی بررسی شد. با توجه به ماهیت پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند از نوع معیار استفاده شد که با مصاحبه عمیق 10 نفر، داده های اخذشده به اشباع رسید. داده های حاصل از تجارب زیسته رزمندگان دفاع مقدس به روش هفت مرحله ای کُلایزی (2002) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند و از نرم افزار MAXQDA11 به عنوان ابزار تحلیل داده ها پژوهش استفاده شد. یافته های حاصل از تجارب زیسته رزمندگان فرهنگی دفاع مقدس در 6 مضمون اصلی «علت حضور»، «پیامدهای جنگ»، «نقش امام خمینی (ره)»، «نقش فرهنگیان و دانش آموزان»، «رسالت مجتمع رزمندگان» و «نقش بانوان فرهنگی» دسته بندی شد. به طورکلی یافته ها نشان می دهد که رزمندگان فرهنگی نقش مثبت و تأثیرگذاری در ابعاد مختلف در دوران هشت سال دفاع مقدس داشتند. می توان از یافته های پژوهش نتیجه گرفت که رزمندگان با داشتن انگیزه ای ارزشمند در جنگ حضور پیدا کرده و با بهره گیری از تخصص شغلی در راستای امر آموزش و تربیت در داخل و خارج جبهه گام های اساسی را برداشته اند و همچنین رزمندگان و بانوان فرهنگی در حوزه پشتیبانی و مسائل بهداشتی و درمانی در این دوران نقش آفرینی کرده اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان خاطره پردازی انسجامی بر فرانگرانی و عدم تحمل بلاتکلیفی رزمندگان با حداقل 30 ماه سابقه جبهه در استان مازندران انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون همراه با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری در این پژوهش کلیه رزمندگان استان مازندران با حداقل 30 ماه سابقه ی حضور در 8 سال دفاع مقدس هستند. انتخاب نمونه ها ابتدا از طریق روش نمونه گیری از نوع غیرتصادفی در دسترس انجام شده است. سپس در ادامه ی کار برای تقسیم نمونه ها در گروه های مختلف از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده کردیم. بدین صورت که ابتدا 24 رزمنده به صورت غیرتصادفی در دسترس انتخاب و سپس به صورت تصادفی ساده در دو گروه 12 نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند. مداخله به صورت هفتگی در 9 جلسه ی 90 دقیقه ای با موضوعات خاص هر جلسه برگزار شد. برای تجزیه و تحلیل نتایج از روش آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (کوواریانس و آزمون تی با نمونه های مستقل) استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که در هر دو متغیر، تفاوت بین دو گروه معنادار بوده و درمان خاطره پردازی انسجامی به طور معناداری منجر به کاهش فرانگرانی و عدم تحمل بلاتکلیفی رزمندگان مورد نظر شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد مداخله های خاص خاطره پردازی می تواند مؤثر باشد و به عنوان درمان کمکی در کنار درمان های دیگر استفاده شود.