تکنولوژی های نوین ارتباطی

"مقاله حاضر به بررسی رابطه اینترنت، دین و فرهنگ مردم پسند می پردازد و می کوشد نشان دهد که اینترنت ضمن آنکه امکاناتی را در اختیار دین قرار می دهد، چگونه به عنوان پایگاهی برای تعاملی جدید میان دین و فرهنگ مردم پسند قرار می گیرد. در ابتدا، به این نکته اشاره خواهد شد که فضای مجازی حداقل به دلیل پنج ویژگی فضای مساعدی را برای گسترش ارتباطات دینی فراهم می سازد: 1. سرزمین زدایی و جهانی شدن بازار دین، 2. دموکراتیزه کردن دینی، 3. گمنامی، 4. دسترسی آسان، 5. اعتماد. مقاله تلاش می کند که به دو نوع حضور دین در فضای مجازی اشاره کند: دین برخط و دین به صورت برخط. تعاملی ترین شکل تعامل دین و اینترنت «دین به صورت برخط» است که در آن مؤمنان می توانند در فضای مجازی به تعاملات دینی خود بپردازند. سرانجام، مقاله به این مسئله می پردازد که اینترنت فضایی برای حضور فرهنگ مردم پسند است و حضور این محتوا و تعامل آن با محتوای دینی، به درک و تفسیر جدیدی از دین منجر می شود. "

به موازات مسائل عمیق و متعددی که نهاد خانوادهرا در ایران با چالش مواجه کرده است، نفوذ اینترنت و تکنولوژی های نوین ارتباطی در این نهاد این مسائل و چالش ها را پیچیده تر و مبهم تر کرده است؛ چالش هایی که تا حدی ریشه در دگرگونی روابط خانوادگی در ایران دارد. این تحقیق پیمایشی با هدف مطالعه رابطه استفاده از تکنولوژی های نوین ارتباطی بر روابط خانوادگی انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه، دانش آموزان دبیرستانی شهر شیراز از تمامی مناطق ده گانه بوده اند که با تکنیک نمونه گیری طبقه ای متناسب، تعداد 400 نفر از آنان به عنوان افراد نمونه انتخاب و به پرسشنامه پاسخ داده اند. چارچوب نظری این مطالعه ترکیبی ازنظریه های "خانواده شبکه ای" و "مرزهای خانواده" بوده است. یکی از نوآوری های این تحقیق استفاده از دو متغیر میانجی به نام های زمان خانواده و خانواده شبکه ای می باشد که از چارچوب نظریِ تحقیق گرفته شده است. در نهایت نتایج این تحقیق حاکی از این است که هیچ گونه ارتباط مستقیم و معناداری بین نوع و میزان استفاده از تکنولوژی های نوین ارتباطی با روابط خانوادگی وجود ندارد، بلکه این ارتباط از مسیر متغیرهای میانجی یعنی زمان خانواده و خانواده شبکه ای محقق می شود. متغیرهای زمان خانوادگی و خانواده شبکه ای به ترتیب با بتای 473/0 و 273/0 تأثیری مثبت بر روابط خانوادگی داشته اند و به طورکلی قادر به تبیین 30 درصد از واریانس متغیر روابط خانوادگی بوده اند.

ظهور تکنولوژی‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در عصر حاضر، امکانات جدیدی برای شناخت تحولات سیاسی- اجتماعی و تدوین دروس مختلف در رشته علوم سیاسی، فراهم آورده است. بنابراین، این سوال که آموزش سواد رسانه‌ای چگونه می‌تواند در هویت‌یابی دانشجویان علوم سیاسی نقش ایفا کند؟ مطرح می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که سواد رسانه‌ای به‌مثابه درسی آموزشی در رشته علوم سیاسی می‌تواند ابزاری قوی و مؤثر به‌منظور آگاهی دانشجویان از تأثیرات رسانه‌ها جهت ساخت و بازسازی هویتی آنان باشد. همچنین؛ نگارنده می‌کوشد تا ضمن نشان دادن اصل سیالیت قراردادهای فرهنگی در عصر جامعه اطلاعاتی، به لزوم توجه بیشتر نسبت به تحولات جدید جهانی جهت تدوین دروس جدید در رشته علوم سیاسی تأکید کند و از طرف دیگر نقش سواد رسانه‌ای را در توانمند‌سازی دانشجویان علوم سیاسی به‌منظور قرائت و رمزگشایی متون رسانه‌ای در مفصل‌بندی هویتی‌شان مورد توجه قراردهد.

در این مقاله سعی شده است با استفاده از نظریه نظریه پردازان انزوای اجتماعی و سرمایه اجتماعی خانواده نظیر سیمن، مرتن، گیدنر، کاستلز، کلمن و نظریه پیوند اجتماعی هیرشی، رابطه بین تکنولوژیهای نوین ارتباطی (اینترنت، ماهواره، کامپیوتر و تلفن همراه) و سرمایه اجتماعی (آگاهی، اعتماد و مشارکت) و انزوای اجتماعی (عزلت گزینی، بی تحرکی و مصرف گرایی) مورد بررسی تجربی قرار گیرد. جامعه آماری در این تحقیق دانش آموزان مقطع دبیرستان منطقه یک شهر تهران در سال تحصیلی 98-1397 بوده اند و سؤالات پرسشنامه به صورت خود اجرا پاسخ داده شده است. روش این پژوهش از گونه مطالعات کاربردی علی-مقایسه ای یا پس رویدادی است و از تکنیک پیمایش بهره می گیرد. محاسبات آماری این پژوهش از طریق نرم افزار SPSS انجام شده و سپس بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت، اعتبار (روایی) ابزار پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و پایایی ابزار سنجش بوسیله ضریب آلفای کرونباخ 0.72 مورد تایید قرار می گیرد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش تکنولوژی های نوین ارتباطی بر گسترش ابعاد چهارگانه توسعه ملی «اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی» انجام شده است. بدین منظور، با رجوع به نظرات مجید تهرانیان، رویکرد اجتماع محور و توسعه و همچنین تحقیقات پیشین، سعی کردیم زمینه را برای پرداخت روش مند مهیا سازیم. جامعه آماری تحقیق حاضر را تمامی استادان، فارغ التحصیلان و دانشجویان رشته های علوم ارتباطات، علوم اجتماعی و علوم سیاسی سه استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی تشکیل می دهند. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 380 نفر برآورد گردید و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که تکنولوژی های نوین «اینترنت، ماهواره، شبکه های اجتماعی» بر ابعاد توسعه تأثیرگذار است و ماهواره، بیشترین و اینترنت، کمترین تأثیر را بر ابعاد توسعه ملی داشته است. همچنین، نتایج آزمون فرضیات نشان داد که بین استفاده از تکنولوژی های نوین با ابعاد سیاسی و اقتصادی توسعه ملی رابطه مستقیم وجود دارد؛ در حالی که بین استفاده از این تکنولوژی ها با توسعه اجتماعی و فرهنگی رابطه معناداری مشاهده نشد. میزان ضریب تعیین به دست آمده نیز 26 درصد است، به این معنی که متغیرهای مستقل این تحقیق روی هم رفته 26 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند. بر این اساس، تکنولوژی های نوین ارتباطی وسیله ای برای اشاعه و گسترش ابعاد توسعه تلقی می شوند و با پیدایش تکنولوژی های نوین ارتباطی در عصر مدرن، ابعاد توسعه گسترده شده است.

این مقاله با درک بدکارکردی رسانه های جریان اصلی در ایران پس از ظهور فضای مجازی، این پرسش را مطرح نموده است که آیا در حوزه رسانه، پارادایم نوینی ظاهر شده است که الزامات سیاست گذاری و برنامه ریزی رسانه ای را دستخوش تغییر نموده باشد؟ مفروض این پژوهش این است که با آمدن فضای مجازی، الگوواره جدیدی در سیاست گذاری رسانه ای پدید آمده است که همه رسانه ها را تحت تأثیر قرار داده است، اما ابزارگرایی حجابی است برای دیدن آن. در این پژوهش، از سه روش کتابخانه ای، پدیدارشناسی و تحلیل مضمون استفاده شده و با 25 کارشناس فعال رسانه در دو حوزه وسایل ارتباط جمعی و فضای مجازی که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده اند، مصاحبه عمقی صورت گرفته است. در یافته های تحقیق، با استخراج 64 درون مایه پارادایم حاکم بر فضای مجازی نشان داده شده که چگونه فضای ارتباطی با گرامر جدید رسانه ای شامل «غلبه حق مداری بر تکلیف مداری، عبور از رسانه های ماکسیمالیست و مطلق گرا، زیست چندمنبعی و روابط عمومی زدایی از خبر، حداقلی شدن ساختار رسانه با هدف چالاکی و افزایش برد و پایان استیلای ساختارهای هرمی شکل، تغییر رویکردهای مدیریت پیام، اینجایی و اکنونی شدن محتوا و تغییرخواهی و پاسخ طلبی» مواجه شده است. نتایج پژوهش، ما را به این شناخت می رساند که فضای مجازی حاصل انباشت و تداوم تاریخی پارادایم زیستی رفرماسیون و انشعابات فکری ناشی از آن بویژه انسان محوری است. فضای مجازی روی ساختار رسانه ها و شاخص های رقابت رسانه ای تأثیرات محسوسی داشته و این تأثیرات پارادایمیک، بازنگری در فهم ما از نظریات ارتباطی را ضروری کرده است.