مطالب

توکل از مفاهیم اخلاقی و عرفانی فرهنگ اسلامی است. علمای اخلاق با تاسی به قرآن، مسلمانان را به تحقق عینی این مفهوم در زندگی فردی و اجتماعی خود توصیه کرده اند و عارفان از آن، به عنوان یکی از مقامات عرفانی یاد کرده، ضرورت پشت سرگذاشتن آن را بر هر سالکی ضروری دانسته اند. منابع اخلاقی و عرفانی ما، مشحون از ضرورت رویکرد به توکل است. توکل در نهج البلاغه هم در معنای اخلاقی و هم در معنای عرفانی به کار رفته است. علی(ع) در نهج البلاغه از جهات مختلف بر اهمیت توکل تاکید کرده، آن را پایه ایمان، عامل متانت اخلاقی، راهی برای دستیابی به فقر عرفانی و عامل تفکر دانسته است. توکل در این کتاب هرگز جانشین کوشش آدمی نشده، بلکه در جایی کاربرد دارد که دست آدمی از اقدام کوتاه است.

۴۶.

صورت شناسی «نهج البلاغه»(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمود مکوند

منبع: حدیث اندیشه دوره جدید سال اول بهار و تابستان ۱۳۸۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۷۶ تعداد دانلود : ۸۴۶

۴۷.

بررسی ترجمه نهج البلاغه

نویسنده: بخشعلی قنبری

منبع: کتاب ماه دین اسفند ۱۳۸۳ و فروردین ۱۳۸۴ شماره ۸۹ و ۹۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی

تعداد بازدید : ۱۱۹۳ تعداد دانلود : ۷۲۵

۴۸.

شعر در نهج البلاغه

نویسنده: ابراهیم اقبالی

منبع: نهج البلاغه زمستان ۱۳۸۳ شماره ۱۱ و ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی مفاهیم دینی و مذهبی

تعداد بازدید : ۱۲۸۱ تعداد دانلود : ۷۵۰

۴۹.

نهج البلاغه، منشور جاودان

نویسنده: سید جمال الدین دین پرور

منبع: نهج البلاغه زمستان ۱۳۸۰ و بهار ۱۳۸۱ شماره ۲ و ۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات منابع و نسخ حدیثی

تعداد بازدید : ۱۲۲۴ تعداد دانلود : ۶۲۳

۵۰.

حج در نهج البلاغه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: رضا کریمى واقف

منبع: میقات حج ۱۳۸۰ شماره ۳۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه عبادات اجتماعی حج

تعداد بازدید : ۷۱۰۳

۵۱.

آشنایی با نهج البلاغه

نویسنده: امیر شیرزاد

منبع: رشد آموزش معارف اسلامی پاییز ۱۳۷۸ شماره ۳۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر

تعداد بازدید : ۱۱۸۸ تعداد دانلود : ۶۳۷

۵۲.

تاریخ در نهج البلاغه

نویسنده: یعقوب جعفری

منبع: وقف میراث جاوید ۱۳۷۸ شماره ۲۵ و ۲۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)

تعداد بازدید : ۱۳۶۴ تعداد دانلود : ۷۱۷

۵۳.

عدالت در نهج البلاغه

نویسنده: محمدرضا حکیمی

منبع: رشد آموزش معارف اسلامی سال ششم زمستان ۱۳۷۲ شماره ۲۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی

تعداد بازدید : ۱۰۰۵ تعداد دانلود : ۹۴۶

۵۴.

درسهایی از نهج البلاغه

نویسنده: حسینعلی منتظری

منبع: پاسدار اسلام مرداد ۱۳۶۲ شماره ۲۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی

تعداد بازدید : ۸۸۳ تعداد دانلود : ۵۱۲

۵۵.

درسهایی از نهج البلاغه

نویسنده: حسینعلی منتظری

منبع: پاسدار اسلام خرداد ۱۳۶۲ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی

تعداد بازدید : ۱۰۷۰ تعداد دانلود : ۵۲۹

۵۶.

تربیت در نهج البلاغه

نویسنده: علی شریعت مداری

منبع: پیوند ۱۳۷۰ شماره ۱۴۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی روانشناسی تاریخچه و مکاتب آراء تربیتی مکاتب فلسفی مکاتب شرق و اسلام

تعداد بازدید : ۱۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۱۱

۵۷.

بررسی معنای فطرت در نهج البلاغه (با تاکید بر تفاسیر نهج البلاغه)

نویسنده: آروین فرشی نعیم

منبع: مطالعات علوم اسلامی انسانی سال هفتم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 13-23

تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۲۲۴

این مقاله درصدد است تا به این سوال پاسخ دهد که فطرت در نهج البلاغه به چه معنا یا معانی استخدام شده است و همچنین تفاسیر مهم نهج البلاغه در بررسی و تفسیر معانی فطرت چه گفته اند. در بررسی معانی ریشه فطر در نهج البلاغه و تفاسیر مهم آن به ده مورد از کاربردهای این ریشه برمی خوریم که می توان معانی آنها را در سه دسته کلی تقسیم نمود. در بعضی موارد معنای فطر مترادف با خلق و به معنای خلق کردن است و در بعضی موارد دیگر فطر به معنای شکافتن و شکاندن استفاده شده است اما کاربرد سوم آن که تنها در چهار قسمت نهج البلاغه از آن استفاده شده است همان معنای مصطلح فطرت یعنی خلقت خاص و الهی انسان است که انسان را امر به خوبی ها و نهی از بدی ها می کند و اگر انسان به ندای فطرت حرکت کند و آنرا با قوه اختیار خود کدر و منحرف نسازد به سعادت ابدی خواهد رسید.

۵۸.

معناشناسی «استعاذه» در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آزاده عباسی مریم شاه بیدکی

منبع: پژوهش دینی دوره ۲۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 225-248

تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۳۰۰

معناشناسی واژگانی، ازجمله زیرمجموعه های زبان شناسی بوده و به تحلیل معنای کلمات و نیز جملات یک متن پرداخته و سعی در تبیین نظام معنایی موجود در یک متن دارد. بهره گیری از این روش به خواننده کمک می کند تا با توجه به ساختار عبارات، از نگاه ماتن به متن نگریسته و به زنجیره های معنایی دست یابد. نهج البلاغه یک مجموعه روایی است که به عنوان أخ القرآن شهرت دارد. حاصل مطالعه معناشناسه این متن روایی فهم و درک بهتر منظور نظر گوینده آنست. استعاذه ازجمله مفاهیم مطرح شده در نهج البلاغه است که به جهت ارتباط آن با مسائل معرفتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر، با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از معناشناسی هم زمانی درصدد دستیابی به میدان معنای واژه «استعاذه» در نهج البلاغه است. بررسی های انجام شده نشان می دهد که مفهوم استعاذه از ریشه سه حرفی (ع و ذ) در نهج البلاغه به معنای پناه بردن بوده و با مفاهیمی همچون استغاثه و استعصام هم معنا است. اموری همانند فقر و گمراهی به عنوان مقولات مستعاذ منه مطرح شده و استعاذه صرفاً به الله مجاز می باشد.

۵۹.

معنای زندگی در نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدصادق شجاعی سید محمد غروی مسعود جان بزرگی

منبع: مطالعات اسلام و روانشناسی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: معنای زندگی نهج البلاغه روان درمانگری مذهبی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی روانشناسی حوزه های جدید روانشناسی تعامل روانشناسی و دین

تعداد بازدید : ۹۳۹۳ تعداد دانلود : ۳۵۷۳

پژوهش حاضر با هدف بررسی معنای زندگی از منظر امام علی (ع) انجام شد. در جامعه روایی پژوهش، از میان همه روایت های نقل شده از امام علی (ع)، نهج البلاغه با توجه به اینکه بیشترین حجم روایت های نقل شده از علی (ع) را در خود جای داده به عنوان نمونه انتخاب گردید. پس از بررسی متن نهج البلاغه به روش اجتهاد دینی و تحلیل تاریخی و محتوایی احادیث متون مورد نظر جمع آوری، انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اطلاعات، پس از جمع آوری و انباشته سازی، با به کارگیری روش های استقرایی و قیاسی مقوله بندی، اعتباریابی محتوایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها بیانگر امکان استخراج یک الگوی معنایی برای زندگی در چارچوب بیانات امام علی(ع) و به بیان کلی تر دین اسلام است. این الگو بسیاری از الگوهای امروزه روان شناختی برای معنا یابی زندگی را پوشش می دهد. در نتیجه می توان از این الگو در جهت تبیین معنای زندگی و کمک به فنون روان درمانگری برای معنا یابی زندگی مراجعان استفاده کرد.

۶۰.