مطالب

دکتر غلامحسین یوسفی یکی از استادان مسلّم زبان و ادبیّات فارسی و در زمینه علوم و نظریّه های ادبی، صاحب نظر بود و نقد و نظرهای ارزشمندی در ارزیابی شعر فارسی، از خود به جا گذاشت. به اعتقاد او آثار ادبی و خصوصاً اشعار ماندگار فارسی، در عین حال که از ماهیّت ادبی و شروط هنری برخوردارند، رسالت های اجتماعی بر عهده دارند. او در نقد عملیِ تعدادی از اشعار ماندگار فارسی، نشان داده است که هر شعری که ماهیّت هنری دارد، باید معنی و صورتی داشته باشد. صورتِ بی معنی و معنیِ بی صورت نمی تواند مؤثّر و ماندگار باشد، در نتیجه از هدف اجتماعی خود باز می ماند. هرچند صورت و معنی جدا از هم قابل تحقّق نیستند، در هماهنگی برای آفرینش اثر ادبی، معنی به اندازه صورت اصالت دارد و در عین حال یکی از شروط ماندگاری هنر این است که صورت تناسب لازم و کافی را با معنی داشته باشد. در این نوشته دیدگاه های او را در مورد اهمّیّت و اصالت صورت و معنی، تناسب میان آن دو، آثار هماهنگی صورت و معنیِ متناسب و رسالت های آثار هنری بررسی کرده ایم. نتیجه این است که معنیِ بی صورت هنر محسوب نمی شود و صورت بی معنی ماندگار و مؤثّر نیست و اثر هنری که مؤثّر نباشد، نمی تواند نتیجه اجتماعی داشته باشد و عملاً از شروط شهرت و ماندگاری عاطل می شود.

۷.

تصحیح 26 بیت از بوستان سعدی؛ مصحَّحِ دکتر غلامحسین یوسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه موسایی باغستانی

منبع: متن پژوهی ادبی زمستان ۱۴۰۲ شماره ۹۸ 325 - 360

کلیدواژه‌ها: بوستان سعدی تصحیح غلامحسین یوسفی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات

تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۲۰۴

در میان تصحیحات معتبر و مشهور بوستان سعدی از جمله نسخه مصحح غلامحسین یوسفی با وجود محاسن بسیار، اشتباهاتی نیز به چشم می آید و با توجه به اینکه تصحیح استاد یوسفی در جامعه ادبی و دانشگاهی از اهمیت خاصی برخوردار است و به عنوان یکی از منابع اصلی درس اشعار سعدی مورد استفاده و استناد استادان و دانشجویان است، نگارنده که سالیانی چند به تدریس بوستان در دانشگاه اشتغال دارد، ضمن ارج نهادن به زحمات و کوشش های ارزنده ایشان بر خود فرض می داند اشکالاتی که حین مطالعه و تدریس به نظرش رسیده است با خوانندگان این اثر به ویژه قشر دانشگاهی در میان بگذارد. برای این منظور، نخست بیت هایی که به نظر می رسید از لحاظ معنایی یا ساختار نحوی، ارتباط عمودی با بیت های دیگر و... اشکال و ایرادی دارد، استخراج کرده و با مراجعه به شرح نسخه بدل ها به شیوه فنی و قیاسی با استناد و استشهاد به اشعار سعدی و بعضاً شاعران دیگر، ضبط ارجح را انتخاب کرد. از این رو، در مقاله حاضر، 26 نمونه از این اشکالات طبقه بندی و به ترتیب زیر مطرح و بررسی شده است: 1- اشکالاتی که به معنای کلمه یا جمله مربوط می شود. 2- بیت هایی که با سبک سخن سعدی همخوانی ندارد. 3- اشکالاتی که مربوط به نحو کلام است. 4- اشکالاتی که ناشی از بی توجهی به رسم الخط متن است. 5- اشکالاتی که به ارتباط عمودی ابیات مربوط می شود.

۸.

«کاری نیمه تمام از مردی تمام»: «غزلهای سعدی، تصحیح [بدون] توضیح دکتر غلامحسین یوسفی»

نویسنده: کاووس حسن لی

منبع: پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی سال اول بهار ۱۳۸۸ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: غزل سعدی محمدعلی فروغی غلامحسین یوسفی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی

تعداد بازدید : ۵۵۶۳ تعداد دانلود : ۲۱۶۹

سخنشناسان و سخنسنجان زبان فارسی، غزلهای سعدی شیرازی را همواره از شاهکارهای بیهمانند شعر فارسی به شمار آوردهاند. دیوان غزلیات سعدی تاکنون چندین بار تصحیح و منتشر شده است. یکی از این تصحیحات که در سال 1385 (شانزده سال پس از درگذشت شادروان دکتر یوسفی) منتشر شد، کتابی است با نام غزلهای سعدی، تصحیح و توضیح دکتر غلامحسین یوسفی. این تصحیح که با همکاری دکتر پرویز اتابکی صورت پذیرفته است، با متن غزلهای سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی تفاوتهای آشکار دارد، اما بسیاری از این تفاوتها در کتاب نشان داده نشده است، در حالی که متن مصحح فروغی، یکی از منابع مورد استفاده در تصحیح یاد شده بوده است. غلامحسین یوسفی پیش از تصحیح غزلهای سعدی، تصحیح بوستان و گلستان را به ترتیب در سالهای 1359 و 1363 منتشر کرده بود، اما از دیدگاه کیفی، اثر اخیر او هرگز همسنگ با دو اثر گذشتهاش نیست. در این مقاله مواردی از تفاوتهای متن غزلهای سعدی در دو تصحیح فروغی و یوسفی مقایسه و بررسی شده است.

۹.

نقدی بر توضیح چند بیت از بوستان سعدی به تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه موسایی باغستانی

منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 85 - 99

کلیدواژه‌ها: سعدی بوستان شرح توضیح غلامحسین یوسفی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات سبکها و جریانهای ادبی کلاسیک عراقی

تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۷۵

از میان شرح ها و توضیحات متعددی که بر بوستان سعدی نوشته شده است، توضیح غلامحسین یوسفی نسبت به شروح دیگر در جامعه ادبی و دانشگاهی اهمیت بیشتری دارد و به عنوان یکی از منابع اصلی درس «اشعار سعدی»، مورد استفاده و استناد استادان و دانشجویان است. با توجه به این مطلب، سؤال این است که آیا توضیح یوسفی قابل اعتماد و خالی از اشکال است؟ و آیا با وجود آن، خواننده از شرح های دیگر بی نیاز است؟ نگارنده در پاسخ به این سؤال ها پس از جمع آوری و نقل ابیاتی که در توضیح آنها اشکال و ایرادی دیده می شود، به ترتیب توضیح یوسفی و چند شارح دیگر (خزائلی، ناصح، سودی، انزابی نژاد و قره بگلو) را نقل کرده است. سپس به شیوه تحلیلی - انتقادی با ذکر دلیل، توضیح یوسفی بر هر بیت را نقد کرده و با استناد به لغت نامه دهخدا، معنا و توضیحی درباره بیت و واژه موردبحث ارائه کرده که درست یا دقیق تر به نظر می رسد. ضمن اینکه هرجا لازم بوده، در تأیید نظر خود شواهدی از سعدی و شاعران دیگر نیز نقل کرده است. از مجموع سیزده بیتی که در این مقاله نقد و بررسی شده است، نُه مورد از اشکالات به معنی بعضی واژگان مربوط می شود (بیت های شماره 7، 19، 46، 49، 72، 283، 2028، 2093، 3381) و ناشی از بی توجهی شارح به معانی مختلف یک واژه است. دو مورد از اشکالات، مربوط به خوانش واژه و معنی آن است (بیت های 1175 و 2020). دو اشکال دیگر به معنی کلی بیت مربوط می شود (بیت های 277 و 2503).

۱۰.