آموزش عالی ایران

پژوهش حاضر عوامل موثر بر انتخاب رشته را در میان داوطلبان مجاز به انتخاب رشته کنکور سراسری بررسی می کند. بدین منظور پرسش نامه ای 12 ایتمی بر اساس نتایج یک تحقیق مقدماتی با سوالات باز پاسخ درباره عوامل موثر بر انتخاب رشته تهیه شد. پس از بررسی و تایید روایی صوری پرسش نامه، پایایی آن با اجرای اولیه پرسش نامه بر روی 120 نفر از داوطلبان مجاز به انتخاب رشته، بررسی و ضریب آلفای 0.82 دست آمد. پرسش نامه نهایی بر روی 1700 نفر (920 دختر و 780 نفر پسر) از داوطلبان مقیم شهر تهران اجرا گردید. روش تحقیق از نوع پیمایشی بوده است. بر طبق نتایج آزمون تحلیل عاملی، پرسش نامه محقق ساخته از سه عامل شغلی، خانوادگی دوستان و فردی تشکیل شده بود. تجزیه و تحلیل های آماری انجام شده نشان داد که حدود دامنه میانگین نمره های داوطلبان با تبدیل دامنه اطمینان میانگین به نقطه درصدی به ترتیب عامل فردی با %77.45 در عامل شغلی با %76.8 و عامل خانوادگی دوستان با %50، مهم ترین عوامل موثر بر انتخاب رشته می باشند. در مقایسه بین دو جنس، انجام آزمون های t گروه های مستقل، تفاوت معنی داری بین دختران و پسران داوطلب مجاز به انتخاب رشته در عامل شغلی و نیز خانوادگی دوستان در انتخاب رشته وجود داشت؛ اما تفاوتی بین دختران و پسران در عامل فردی به دست نیامد. همچنین نتیجه آزمون تحلیل واریانس، نشان دهنده تفاوت بین عوامل شغلی و نیز خانوادگی دوستان در میان داوطلبان گروه های آزمایشی بود؛ اما تفاوت معنی داری بین داوطلبان گروه های آزمایشی در عامل فردی وجود نداشت.

دانشگاه ها به منظور به انجام رساندن وظایف، پویایی و ارتقای کیفیت خود، نیازمند الگو و ابزار مناسب برای ارزیابی و اطمینان کیفی از روند برنامه ها و فرآیندهای مربوط به کارایی و اثر بخشی دانش آموختگان خود و مهم تر از همه، میزان رضایت مندی آنان است. در همین رابطه، یکی از معیارهای عمده در زمینه کیفیت و بهبود مستمر، ایجاد و حفظ مشتری است که در سازمان های آموزشی به عنوان مخاطبان اصلی فرآیند آموزشی تلقی می شوند.هدف این تحقیق سنجش میزان رضایت مندی دانشجویان به عنوان مشتریان دانشگاه از خدمات آموزشی و فعالیت های پیگیرانه پس از آموزش بود. در این تحقیق، کلیه دانشجویان دانشگاه مازندران به عنوان جامعه آماری تحقیق بودند که بر اساس جدول مورگان تعداد 348 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند.روش مورد استفاده این پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی است و ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته ای بود که بر اساس مولفه مشتری محوری مدل FEQM (تصورات کلی از گروه آموزشی یا تصویر از گروه آموزشی، محصولات و خدمات، ارایه آموزش و پیگیری پس از ارایه خدمات آموزش و وفاداری به دانشگاه) ساخته شده است.

در این مقاله، نویسنده ابتدا به مهجوریت تاریخی مباحث مربوط به آموزش عالی در رشته برنامه درسی می پردازد و از این رهگذر، نیاز به جبران این کاستی را که اختصاص به محیط ایران ندارد و بیش و کم، وجهه جهانی دارد، گوشزد می نماید. سپس، بحث کوتاهی درباره ماهیت و ماموریت رشته برنامه درسی ارایه می کند تا خواننده قرایتی از ماموریت رشته را که بحث تولید برنامه های درسی به وسیله دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، در چارچوب آن قرایت، معنا می یابد، دریابد. مباحث اصلی مقاله در دو بخش ضرورت ها و فرصت های معطوف به سیاست تمرکز زدایی از فرآیند برنامه ریزی درسی آموزش عالی، قابل پی گیری است. در بخش ضرورت ها، نگارنده تلویحا به اصولی می پردازد که ضرورتا در برنامه ریزی درسی به وسیله دانشگاه ها باید مطمح نظر باشد و غفلت از آن ها، این سیاست را از خیز انتفاع ساقط خواهد کرد. در بخش فرصت ها، به این پرسش پاسخ داده می شود که از منظر دانش برنامه درسی، توجه به کدام اصول متضمن دستیابی به قابلیت حداکثری در اجرای سیاست کاهش تمرکز در برنامه ریزی درسی آموزش عالی خواهد بود. به دیگر سخن، در بخش ضرورت ها، شرایط حد اقلی التزام به عهده دار شدن ماموریت برنامه ریزی درسی در سطح دانشگاه ها و در بخش فرصت ها، شرایط حداکثری مورد توجه قرار می گیرند. در بخش پایانی این نوشتار و در قالب یک جمع بندی کوتاه، این معنا مورد تاکید قرار می گیرد که وضع سیاست های مترقی برای دستیابی به تعالی و ترقی لازم است؛ ولیکن هرگز کافی نیست.

هدف از مقاله حاضر، مطالعه پارادایم های اصلی مدیریت کیفیت در سازمان است تا میزان تناسب آن ها را در زمینه موسسات آموزش عالی و محیط اقتصادی و اجتماعی آنان تعیین و بتوان بر اساس آن الگوی جامعی پیشنهاد داد. با بهره گیری از روش شناسی متا ارزیابی (ارزیابی ارزیابی) و تاکید بر دیدگاه نظری «کنش ارتباطی» هابرماس (1994، 1996)، پژوهش های بیکت و بروکس (2005) و برینبام (1991) و هم چنین الگوهای نظیر الگوی استقلال و آزادی علمی دانشگاه، الگوهای سیاسی و اجتماعی، الگوهای تربیتی، الگوهای سازمانی و مدیریتی و الگوی تجاری برگرفته شده از دنیای صنعت و تجارت چارچوب نظری این مقاله مشخص گردیده است. یافته های این مقاله نشان می دهد که معنی «کیفیت» با غلبه الگوهای تجاری در آموزش عالی تغییر ماهیت داده است. ثانیا، الگوهای کنونی کیفیت مبتنی بر دنیای صنعت ارزش های اساسی و بنیادی آموزش عالی را نادیده گرفته است.

عنوان «جنسیت و علم» به توصیف و تبیین روند و کمیت و کیفیت حضور و جایگاه زنان در نهاد های علمی می پردازد. هدف اصلی این مقاله، تحلیل پژوهش های انجام شده و قابل دسترس در خصوص «جایگاه زنان در علم» در ایران و سایر کشورهای جهان است. مطالعات انجام شده در خارج از ایران در قالب دو دسته کلی شامل مطالعات تاریخی و مطالعات فمینیستی فراوان صورت گرفته در سطح جهانی، تعداد پژوهش های انجام شده در مورد «جایگاه زنان در علم» در ایران بسیار اندک است. این مطالعات در دو دسته قابل مقوله بندی است: 1- مطالعاتی است که به بررسی وضعیت مشارکت زنان در آموزش عالی و پیامدهای اجتماعی فرهنگی آن پرداخته است. 2. مطالعات اندکی که بر سهم نابرابر و وضع تبعیض آمیز موقعیت زنان در نهاد علم متمرکز شده اند. دسته نخست پژوهش ها، در میان مطالعات ایرانی پر رنگ تر است. علاوه بر این، مطالعه ای تاریخی درباره بررسی موضوع جایگاه زنان در علم در پژوهش های داخلی یافت نشده است. در مجموع، بررسی ها به وجود موانع اجتماعی و فرهنگی برای زنان در دستیابی به موفقیت ها و موقعیت های علمی و حرفه ای چه در فضای اجتماعی درون علم و چه در فضای اجتماعی بیرون علم اشاره دارد. برخی تحقیقات خارجی نیز، دلالت بر این دارند که نقش فرهنگ و دولت در زدایش این موانع یا کاهش آن ها، مهم و اساسی است. بررسی پژوهش های تحلیل شده در این مقاله همچنین نشان از وجود کمبود پژوهش های علمی در خصوص جایگاه زنان در علم، علی الخصوص در ایران دارد. وجود چنین خلا تحقیقاتی، انجام پژوهش های علمی را مشروع و ضروری می سازد.

مساله اصلی در این مقاله، شناسایی وضعیت آموزش دین در نظام آموزش عالی در دوره معاصر می باشد. بدین لحاظ سعی شده تا ضمن معرفی مراحل سه گانه (آموزش دین برای دینداری، آموزش رفتارهای دینی در جریان توسعه و دین به عنوان عنصر اصلی فرهنگ جدید) تحول آموزشی صورت گرفته در طی زمان بیان شده و به تفکیک سه نوع آموزش دین در نظام آموزش عالی اشاره شود. حوزه جدید مطالعات دینی به عنوان بخشی از مطالعات فرهنگی تلاش دارد تا به آموزش دین روزمره و زیست دینی که متن زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم را تشکیل می دهد و در نظام آموزش عالی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، توجه کند. بدین لحاظ ضرورت توسعه و پردازش به رشته مطالعات دینی در میان مجموعه رشته های علوم اجتماعی برای فهم تجربه دینی مردم دینی ایران همواره احساس می شود. از این منظر است که مطالعه آموزش دین و دین داری می تواند تغییرات صورت گرفته در جامعه ما را تبین و تفسیر نماید.

موضوع مواد مخدر، یکی از معضلات جامعه بشری به شمار می رود که همه جوامع را به خود مشغول کرده است. رشته های مختلف عملی هر کدام با توجه به حدود علمی خود به این موضوع پرداخته اند. در این مقاله، ضمن بررسی مجموعه پژوهش ها، پایان نامه ها، گزارش های کاربردی، مقالات و طرح های ملی انجام شده به این سوال توجه شده است که اولا کدام یک از حوزه های علمی توجه بیشتری به این موضوع داشته و در ثانی این موضوع چگونه مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع، 370 پژوهش و مقاله مورد بررسی قرار گرفته که از میان بخش اعظم آن ها، پایان نامه دکتر و کارشناسی ارشد بوده است. در میان پایان نامه ها، دانشجویان رشته پایان نامه دکتری و کارشناسی ارشد بوده است. در میان پایان نامه ها، دانشجویان رشته پزشکی بیش از دیگران به این موضوع پرداخته اند، حال آن که جامعه شناسان در انجام پژوهش سهم بیشتری داشته اند. با این وجود، مقالات ارایه شده در سمینارها و مجامع علمی غالبا از سوی پزشکان و دانشجویان پزشکی ارایه شده است. در مجموع، با بررسی شاخص تولیدات علمی، می توان گفت علوم پزشکی در رتبه اول و سپس جامعه شناسی در رتبه دوم قرار داشته است و سایر حوزه های علمی مانند علوم تربیتی، روان شناسی و روان پزشکی در رتبه های بعدی قرار داشته اند. در آخر، سه پژوهش ملی در حوزه جامعه شناسی که به این موضوع به طور مستقیم یا غیر مستقیم مرتبط بوده اند، مورد بررسی قرار گرفته است.