علوم و فنون مدیریت اطلاعات

هدف: داده با کیفیت نقش حیاتی را در عملکرد و موفقیت یک سازمان ایفا می کند و می توان اهمیت آن را به مثابه اکسیژن برای بقای انسان دانست. حفظ کیفیت سطح بالای داده به سازمان ها کمک می کند هزینه های عملیاتی کاهش و درآمد افزایش یابد. آشنایی با ابعاد کیفیت داده اولین گام به سمت بهبود کیفیت داده است. شناسایی ابعاد مختلف کیفیت داده و گروه بندی آن ها به تحلیل گران اجازه می دهد تا روش های بهبود و ابزارهای کیفیت داده را در مسیر بهبود اطلاعات و فرآیندهایی که اطلاعات را ایجاد می کنند، استفاده نمایند. روش شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و با روش توصیفی- پیمایشی انجام شده است. در این پژوهش با هدف ارتقای سطح کیفیت داده در پورتال های دانشگاهی، ابتدا نیازهای (صداهای) کاربران مختلف یک پورتال دانشگاهی در خصوص کیفیت داده با استفاده از پرسشنامه شناسایی و سپس با تکنیک ترکیبی کانو و تحلیل سلسله مراتبی، این نیازها اولویت بندی شد. در مرحله بعد یک ماتریس چهارتایی خانه کیفیت تشکیل و با صدای کاربران آغاز و در انتها به چگونگی طراحی منتهی شد. یافته ها: با انجام تحلیل گسترش عملکرد کیفیت مشخص شد که XML و پس از آن HTML از جایگاه مناسب تر و کاراتری نسبت به سایر بسترها و زبان های برنامه نویسی در این مطالعه موردی جهت ارتقای سطح کیفت داده به صورت کلی و نیز پاسخگویی به نیازمندی های کاربران برخوردار هستند. با بررسی ماتریس های خانه کیفیت، «انعطاف پذیری» به عنوان مهم ترین الزام فنی در طراحی یک پورتال مشخص گردید. نتیجه گیری: دقت در انتخاب بسترهای مناسب برای ذخیره سازی و نمایش داده های پورتال های دانشگاهی و توجه به انتظارات و نیازمندی های کاربران قبل از اقدام به پیاده سازی آن، کیفیت داده ها و به تبع آن رضایت کاربران را افزایش می دهد و موجب بهینه سازی عملکرد و افرایش اثربخشی و کارایی خواهد شد.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر موفقیت پیاده سازی مدیریت دانش در شرکت گاز استان خوزستان به روش تحلیل سلسه مراتبی اجرا شد. روش شناسی: روش پژوهش حاضر توصیفی- اکتشافی است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارشناسان ارشد شرکت گاز استان خوزستان بودند که تعداد 35 نفر از آنها به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است. روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید و مدیران و صاحب نظران شرکت گاز استان خوزستان تایید شد. برای تعیین پایایی آن از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقدار آن برای مرحله اول و دوم 864/0 و 893/0 به دست آمد. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس و اکسپرت چویس استفاده شده است. یافته ها: براساس تکنیک دلفی، 6 عامل و 33 زیرعامل شناسایی شد. نتایج فرایند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد از نظر اهمیت، به ترتیب عوامل مدیریت و رهبری، فناوری اطلاعات، فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی، مدیریت منابع انسانی و فرایندها و فعالیت ها در رتبه اول تا ششم قرار دارند. نتیجه گیری: مطابق با یافته های پژوهش با اولویت عامل ها می توان نسبت به ایجاد و توسعه زیرساخت های تکنولوژیکی، اعمال استراتژی دانش محور در تدوین برنامه های شرکت و فراهم نمودن سامانه های اطلاعاتی مناسب برای ذخیره سازی، انتقال و تبادل دانش، حاکمیت تفکر خلاق و انتقادی در فرهنگ، جلب مشارکت، توسعه روابط اجتماعی بین جوامع کاری و تجاری و همچنین روابط غیررسمی در بین کارکنان شرکت برای افزایش رضایت مندی و انگیزه انتقال دانش و سایر فرآیندهای مدیریت دانش برای بهبود و ارتقاء موقعیت رقابتی شرکت در توسعه مدیریت دانش اقدام کرد.  

هدف: هدف پژوهش حاضر مطالعه رابطه ی بین سواد الکترونیکی و عناصر ساختار سازمانی (تمرکز، پیچیدگی و رسمیت) و همچنین اثری است که به کارگیری سیستم های اطلاعاتی در سازمان ها بر این رابطه دارد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی- همبستگی بوده و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش کارشناسان بخش فناروی اطلاعات استانداری زاهدان بود. داده های پژوهش با ابزار پرسشنامه محقق ساخته حاوی 28 سوال گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار SMART PLS 3.0 استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین متغیر سیستم اطلاعاتی و متغیرهای سواد الکترونیکی کارکنان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین متغیر استفاده از سیستم های اطلاعاتی و متغیرهای رسمیت و پیچیدگی اثر منفی و معناداری وجود دارد. در نهایت بین متغیر استفاده از سیستم های اطلاعاتی در سازمان و متغیر تمرکز رابطه مثبت و در عین حال معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان گفت با استخدام کارکنانی که دارای سواد الکترونیک بالا هستند و یا برگزاری دوره های آموزشی با استفاده از روش های مختلف آموزش الکترونیکی، آموزش سیّار و آموزش حضوری بایستی جهت توسعه ی سواد الکترونیک کارکنان اقدام کرد. یکی از نتایج این مسأله تغییر در عناصر ساختاری سازمان چون رسمیت، پیچیدگی و تمرکز است که می تواند منجر به رسمیت کم تر، پیچیدگی کم تر و تمرکز بالاتری در سازمان شود.  

هدف: هدف این پژوهش تجزیه و تحلیل داده های وب سایت شهرداری تهران و ارائه راهکارهای داده کاوی برای تصمیم گیری مدیران است. روش شناسی: پژوهش حاضر بنیادی بوده و از لحاظ ماهیت تحلیلی است. روش گردآوری داده ها به صورت میدانی بوده و جامعه آماری از 220 دامنه شهرداری تهران انتخاب شده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک های داده کاوی برای کشف الگوی مناسب تصمیم گیری مدیران شهری استفاده گردید و منبع گردآوری داده ها وب سنجی و ابزار مورد استفاده گوگل آنالیتیکس است. یافته ها: میزان دقت شبکه عصبی عمیق ال.اس.تی.ام برابر با 84/99%، است. صحت شبکه برابر با 90/99%، فراخوانی برابر با 63/99%، خطای برابر با 16/0%، معیار ام.اس.ای ام برابر با 003/0% است. دقت روش دی.بی.اسکن با سایر روش های پایه جهت تجزیه و تحلیل داده های وب سایت های شهرداری تهران برابر با 84/99%، روش یادگیری عمیق برابر با 25/99%، روش نزدیک ترین همسایه برابر با 81/99% و روش درخت تصمیم برابر با 8/99% است. با این تفاسیر میزان بهبود دقت روش دی.بی.اسکن در مقایسه با روش های یادگیری عمیق برابر با 59/0% است. نتیجه گیری: با شبیه سازی روش دی.بی.اسکن جهت شناسایی و تجزیه و تحلیل داده های وب سایت های شهرداری تهران و ارائه راه کارهای داده کاوی برای تصمیم گیری مدیران مشاهده گردید که روش مطرح شده، پیشنهادهایی را به مدیران ارائه می کند که در جهت بهبود بازدید از سایت و عملکرد شهرداری به میزان قابل توجهی موثر است.  

هدف: با توجه به اهمیت شفافیت و نقش انکارناپذیر سازمان های بین المللی حقوق بشر، پژوهش حاضر با هدف تبیین و ارزیابی وضعیت شفافیت وب سایت سازمان های بین المللی حقوق بشر انجام شد. روش شناسی: پژوهش حاضر کاربردی بوده و از نظر هدف، از نوع ارزشیابی است، که از حیث روش گردآوری اطلاعات به روش پیمایشی- توصیفی انجام شد. بدین منظور، نخست، جامعه آماری متشکل از یازده وب سایت سازمان های بین المللی حقوق بشری انتخاب گردید، پرسشنامه ای با محوریت سه بُعد اصلی (یعنی دسترسی به اطلاعات، مشارکت در تصمیم گیری، و دسترسی به نتایج) به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات مورد استفاده قرار گرفت، و با استفاده از روش های آمار توصیفی، داده های موجود تحلیل شدند. یافته ها: از منظر شفافیت وب سایت، یونسکو با برخورداری هر 40 گویه تعریف شده برابر با 100 درصد و سازمان فعالان حقوق بشر بدون مرز با برخورداری تنها 16 گویه از کل 40 گویه تعریف شده برابر با 40 درصد به عنوان موفق ترین و ضعیف ترین وب سایت سازمان های بین المللی حقوق بشر، مورد مطالعه در این پژوهش شناخته شدند. افزون بر آن، سه سازمان سازمان بین المللی کار، سازمان جهانی بهداشت و یونیسف به صورت مشترک رتبه دوم، سازمان مدافعان حقوق بشر رتبه سوم، سازمان ضد برده داری بین الملل رتبه چهارم، سازمان ملل متحد رتبه پنجم، سازمان بین المللی حق بر غذا رتبه ششم، سازمان عفو بین الملل رتبه هفتم، مرکز حقوق اقتصادی و اجتماعی رتبه هشتم، و فعالان حقوق بشر بدون مرز رتبه نهم را به لحاظ شفافیت وب سایت کسب کردند. نتیجه گیری: وضعیت شفافیت وب سایت سازمان های بین المللی حقوق بشر براساس مؤلفه های دسترسی به اطلاعات، مشارکت در تصمیم گیری و دسترسی به نتایج قابل قبول ارزیابی شد. با این حال، به منظور ایجاد شفافیت هرچه بیشتر وب سایت های سازمان های بین المللی حقوق بشر در زمینه مؤلفه های سه گانه، پیشنهاد شد که گنجاندن و دسترسی آنلاین به برخی موارد، بیش از پیش، در اولویت کاری قرار گیرد.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی و واکاوی نقش واسطه ظرفیت جذب دانش در تأثیر فرهنگ نوآوری بر چابکی منابع انسانی در میان کلیه کارکنان شرکت های پارک علم و فناوری شهرستان زاهدان در استان سیستان و بلوچستان انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی بوده که به روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه های استانداردی است که پایایی آنها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و روایی آنها با استفاده از روایی محتوا مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری شامل کلیه اعضای شرکت های پارک علم و فناوری شهرستان زاهدان می باشد که حجم نمونه با استفاده از جدول جرسی و مورگان، بالغ بر 130 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده تعیین گردید. به منظور تایید یا رد فرضیات از روش الگویابی معادلات ساختاری و کمک نرم افزار Smart-PLS استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که فرهنگ نوآوری بر ظرفیت جذب دانش و چابکی منابع انسانی و همچنین ظرفیت جذب دانش نیز بر چابکی منابع انسانی تأثیر مثبت و معناداری دارد. علاوه بر این، نقش واسطه ظرفیت جذب دانش در تأثیر فرهنگ نوآوری بر چابکی منابع انسانی تایید گردیده است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، فرهنگ نوآوری تأثیر بسزایی در ظرفیت جذب دانش و چابکی منابع انسانی در شرکت های پارک علم و فناوری دارد. بنابراین، مدیران پارک های علم و فناوری با انجام تغییرات ساختاری و حمایت از ایده ها و قوانین خلاقانه، بایستی در راستای تقویت این فرهنگ اقدام نمایند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه اثر انتظار تلاش، تأثیر اجتماعی و شرایط تسهیل گر در قصد استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با نقش واسطه ای انتظار عملکرد در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق، تحقیق توصیفی از نوع همبستگی براساس مدل معادلات ساختاری است. جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی تبریز به حجم 1500 نفر است. نمونه آماری این تحقیق 306 نفر بوده و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب انتخاب شده است. ابزار جمع آوری داده ها، ترجمه و ترکیب پرسش نامه استاندارد بوده که بر پایه استفاده از فناوری به وسیله پژوهشگر اصلاح شده است. روایی پرسش نامه براساس روایی محتوایی، روایی صوری و روایی سازه (تحلیل عاملی تاییدی، CFA) تایید شده و ضریب پایایی آن براساس ضریب آلفای کرونباخ برابر با 86/0 به دست آمده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد و ضریب همبستگی پیرسون) و آمار استنباطی (تحلیل مسیر مدل معادلات ساختاری) با استفاده از نرم افزارهای SPSS و LISREL مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که متغیرهای انتظار تلاش، تأثیر اجتماعی و شرایط تسهیل گر با نقش واسطه ای انتظار عملکرد، اثر علّی مثبت و معناداری بر قصد استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز دارند (p<.01). نتیجه گیری: با توجه به تأثیر متغیرهای تحقیق در قصد استفاده از فناوری، لازم است نگرش سازمان های آموزشی و سیاست گذاران براساس نتایج چنین تحقیقاتی مورد توجه قرار گرفته و بیش از پیش، علاقه مندی و نیازهای دانشجویان در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بررسی شود.

هدف: فرهنگ اطلاعاتی مفهوم نوینی است که بیانگر جهت گیری سازمان به اطلاعات، و نیز ارزش ها، هنجارها و رفتارهای مرتبط با اطلاعات در سازمان است. پرداختن به این مفهوم به ویژه در سازمان های دانش بنیان مانند دانشگاه ها اهمیت زیادی دارد. از این رو، هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی برای سنجش فرهنگ اطلاعاتی در دانشگاه های دولتی ایران است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با رویکرد ترکیبی اکتشافی انجام شد. جامعه آماری پژوهش اعضای هیأت علمی دانشگاه های دولتی ایران بودند. اعضای نمونه پژوهش در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و در بخش کمّی با استفاده روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. در بخش کیفی برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد که بعد از تحلیل مصاحبه ها و کدگذاری داده ها، مدل مفهومی پژوهش تدوین گردید. در ادامه برای سنجش اعتبار مدل پژوهش، داده های کمّی با کمک پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شدند که برای بررسی برازش مدل پژوهش از روش معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته ها: با تحلیل داده های کیفی، 57 کد اولیه به عنوان مؤلفه های شکل دهنده فرهنگ اطلاعاتی شناسایی شدند که این کدها در قالب 16 مقوله فرعی و 4 مقوله اصلی دسته بندی گردیدند. در بخش کمّی، برازش مدل پژوهش نشان داد، مدل فرهنگ اطلاعاتی دانشگاه های دولتی ایران از برازش بالایی برخوردار است. بدین ترتیب، برای سنجش فرهنگ اطلاعاتی در دانشگاه های دولتی ایران می توان از این مدل شامل 4 بُعد اصلی ارزش ها و هنجارهای اطلاعاتی، بهره مندی از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، مدیریت اطلاعات و ارتباطات و تعاملات بهره گرفت. نتیجه گیری: پژوهش حاضر با ارائه مدل فرهنگ اطلاعاتی، امکان سنجش و پایش فرهنگ اطلاعاتی را در دانشگاه های دولتی ایران فراهم کرده است. همچنین این پژوهش می تواند مبنایی برای انجام پژوهش های بیشتر در این زمینه و بسط مبانی نظری این حوزه باشد.  

هدف: هدف پژوهش حاضر اختصاص یکی از کلاس های جعل و واقعی به متن های آزاد می باشد. شبکه های عصبی کانولوشنی به عنوان یکی از مهم ترین مدل های یادگیری عمیق، دقت بالایی را بر روی این مسائل بدست آورده است. در این تحقیق آنالیز متن در سطح جمله و بهبود عملکرد شبکه عصبی کانولوشنی جهت تشخیص اخبار جعلی مورد توجه بوده است. در اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎ ﮐﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﯿﺴﻪ ای از ﮐﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﻣﺪل داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری ﺑﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﺎی دو ﺑﻌﺪی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷود. یکی از محدودیت های شبکه های کانولوشن این است که در سطح کلمه کار کرده و نمی تواند رابطه و فاصله بین جملات را در نظر بگیرد و آﻧﺎﻟﯿﺰ در ﺳﻄﺢ ﺟﻤﻠﻪ مشکل اساسی در این تحقیق می باشد. در این پژوهش یک مدل پایه ای مبتنی بر شبکه های کانولوشنی پیشنهاد شده که در آن اسناد به صورت تنسورهای سه بعدی به شبکه داده می شوند تا بتواند مشکل مذکور را مرتفع نماید. در نظر گرفتن تنسورهای سه بعدی امکان یادگیری موقعیت کلمات در جمله را برای مدل فراهم می آورد و به نتایج دقیق تری در تشخیص اخبار جعل دست می یابد. روش شناسی: پژوهش حاضر مطالعه ای کاربردی بوده که در آن حدود 42000 اخبار فارسی از شهرهای مختلف ایران از توییتر جمع آوری شده و با عمل پیش پردازش، داده های اضافی و غیر مفید حذف و پس از برچسب زدن متون پاک سازی شده، متن اخبار جهت رویکرد پیشنهادی با استفاده از نرم افزار پایتون پردازش شده اند. یافته ها: برخی از الگوریتم های یادگیری ماشین دارای قدرت بیشتری در مسائل طبقه بندی بودند، ولی با تغییراتی که در ساختار الگوریتم شبکه کانولوشن صورت گرفت، نتایج بهتری نسبت به الگوریتم های یادگیری ماشین و سایر الگوریتم های مشابه حاصل شد. نتیجه گیری: در نظر گرفتن تنسورهای سه بعدی امکان یادگیری موقعیت کلمات در جمله را برای مدل فراهم می آورد و این مدل پیشنهادی در مقایسه با رویکردهای پیشنهادی در ادبیات، دقت قابل توجهی را بدست آورده است. مدل پیشنهادی بدون اضافه کردن سربار اضافی از لحاظ تعداد ویژگی ها و عمق شبکه، با تغییر در ورودی توانسته است به نتایج بهتر و قابل قبول از سایر رویکردهای موجود در ادبیات دست یافته و به دقت و صحّت بیش از 94 درصد دست یابد.  

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه یک مدل رسانه ای مبتنی بر شبکه های اجتماعی به منظور ارتقاء اعتماد به تجارت الکترونیک (B2C) با استفاده از روش گراندد تئوری بود. روش شناسی: جامعه آماری به صورت نظری انتخاب شده و شامل خبرگان و متخصصان صاحب نظر براساس معیارهای مد نظر محقق بود. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه و پیاده سازی مصاحبه ها، کدگذاری و خلاصه سازی بوده و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از کدبندی و دسته بندی مقوله ها و تم ها انجام شد. سپس گزاره های به دست آمده از مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری باز، گزینشی و محوری دسته بندی شدند. در نهایت با بررسی شرایط علّی، شرایط زمینه ای و شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها، مقوله اصلی پژوهش یعنی «ارتقاء اعتماد به تجارت الکترونیک» مورد شناسایی قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، حاکی از این است که در شرایط علّی، «نقش رسانه و شبکه های اجتماعی» در اعتمادسازی به تجارت الکترونیک، در عوامل مداخله گر «فاکتورهای زیربنایی و مشکلات ناامنی در فضای مجازی»، در شرایط زمینه ای «متغیرهای مربوط به وب سایت، شبکه و نحوه مدیریت آنها» و در مورد راهبردها «استراتژی های مدیریتی و کاربردی، زیرساختی و انگیزشی» بیشترین فراوانی و اهمیت را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر مبین این مطلب است که نام و نشان تجاری معتبر، شفافیت عملکرد و افزایش تراکنش در افزایش اعتماد مشتری به یک وب سایت تجارت الکترونیکی تأثیر مستقیم دارد.