علوم و فنون مدیریت اطلاعات

هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه ارتباط بین فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش از دیدگاه کارکنان معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شد. روش شناسی: پژوهش حاضر پیمایشی بوده و از پرسشنامه ترکیبی(محقق ساخته و استاندارد) با طیف لیکرت استفاده شده است. 76 نفر از کارکنان معاونت با مدرک تحصیلی بالای لیسانس به صورت تصادفی انتخاب و بعد از نمونه گیری، 64 نفر انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS18 انجام شد. از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف جهت سنجش نرمال بودن داده ها، از آزمون همبستگی اسپیرمن جهت آزمون فرضیه ها و از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی متغیرهای پژوهش بهره گیری شده است. نتایج: یافته ها نشان داد به منظور مدیریت صحیح و موفقیت آمیز دانش، باید به فرهنگ سازمان توجه کرد. بین ابعاد فرهنگ سازمانی و ابعاد مدیریت دانش از دیدگاه کارکنان رابطه معناداری وجود دارد. همچنین آزمون فریدمن مشخص کرد که هویت سازمانی برای ارتقاء نظام فرهنگ سازمانی در سازمان اولویت داشته و خلاقیت دارای پایین ترین رتبه است. نتیجه گیری: میانگین رتبه ها بهترین وضعیت در بهره برداری از دانش را در بین مولفه های مدیریت دانش نشان می دهد و متغیر حفظ و ذخیره دانش پایین ترین رتبه را دارد، یعنی برای ارتقای نظام مدیریت دانش در معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی این متغیر باید تقویت شود.  

هدف: تحقیق حاضر بررسی تأثیر مدیریت دانش در پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری با نقش میانجی توانمندسازی کارکنان بود. روش شناسی: این پژوهش، از نظر هدف کاربردی و برحسب ماهیت، روش انجام و چگونگی بدست آوردن داده های مورد نیاز توصیفی و از نوع تحقیق همبستگی است. اطلاعات پژوهش از طریق یک پرسشنامه مرکب از سه پرسشنامه استاندارد مدیریت دانش، ارتباط با مشتری و توانمندسازی گردآوری شد. پایایی پرسشنامه ها به روش آلفای کرونباخ و روائی آنها نیز با روش اعتبار محتوا تایید گردید. جامعه آماری این پژوهش کارکنان اداره کل راه آهن آذربایجان بودند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده و طبق فرمول کوکران برابر شامل 131 نفر به عنوان حجم نمونه بدست آمد. نتایج: این تحقیق شامل سه فرضیه اصلی و هشت فرضیه فرعی بود. نتایج حاصل از تحلیل خروجی نرم افزار لیزرل نشان داد که ضرایب اثرگذاری مستقیم (بار عاملی) مدیریت دانش بر توانمندسازی کارکنان و نیز توانمندسازی کارکنان بر پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتریان به ترتیب برابر با 88/0 و 91/0 بوده و مقادیر ضریب معنی داری این رابطه ها به ترتیب برابر با 37/5 و  24/4  و بزرگ تر از 2 هستند. نتیجه گیری: مدیریت دانش بر توانمندسازی کارکنان و آن نیز بر پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتریان به طور مستقیم اثر مثبت داشته و می توانند به هم افزایی متقابل منجر شوند. همچنین مدیریت دانش می تواند به واسطه توانمندسازی کارکنان بر مدیریت پیاده سازی ارتباط مشتریان تاثیر مثبت و معناداری بگذارد. بنابراین، توانمندسازی کارکنان می تواند اثر مدیریت دانش بر ارتباط مشتری را تقویت کند.   

هدف: در پژوهش حاضر ویژگی های درونی (َمنِشی) و بیرونی (کُنشی) کتابدار کودک بررسی و سپس اولویت بندی شدند. این ویژگی ها شامل شایستگی در باورها، احساسات و عواطف و هیجانات، و امیال و اراده ها، و بایستگی در گفتار و رفتار بوده و الگوی آن از فیلسوفی به نام تتنس که معاصر کانت بوده، أخذ شده است. روش شناسی: پژوهش در دو مرحله و با دو روش انجام شد. مرحله اول (کیفی) شامل تحلیل متون داخلی و خارجی و مصاحبه با خبرگان جهت استخراج ویژگی ها ذیل مقولات پنج گانه بود و در آن، از روش تحلیل مضامین استفاده شد. مرحله دوم (کمّی)، شامل رتبه بندی مؤلفه های استخراجی با نظر خبرگان بود که در آن از روش تحلیل سلسله مراتبی، ابزار پرسشنامه ای اچ پی و نرم افزار اکسپرت چویس استفاده شد. یافته ها: نشان داد که مؤلفه ها در سه سطح حداقلی، پایه و ایدئال قابل تقسیم اند و سطح حداقلی شامل مهم ترین معیارها است. در سطح حداقلی و در مقوله باورها، دانش درباره روانشناسی رشد و متون و ادبیات کودک (رتبه 1، 346/0)، اولویت دهی به جمع گرایی (رتبه 2، 265/0)، درک حساسیت کودک (رتبه 3، 218/0)، و باور به حقوق کودک (رتبه 4، 171/0) جزو مهم ترین ها بودند. در مقوله عواطف، آرامش روان (رتبه 1، 385/0)، بشاشیت (رتبه 2، 213/0)، شوق به کار با کودک (رتبه 3، 152/0) و روحیه خدمت گزاری (رتبه 4، 150/0) قرار گرفتند. در مقوله امیال، اراده به در دسترس بودن (رتبه 1، 429/0)، خودانگیختگی (رتبه 2، 314/0)، میل به کار با خانواده ها (رتبه 3، 168/0)، و رغبت به تغییر در محیط (رتبه 4، 09/0) دسته بندی شدند. در مقوله گفتار، خوش آهنگی کلامی (رتبه 1، 421/0)، مهارت های ارتباط گفتاری و شنیداری (رتبه 2، 228/0)، قدرت اقناع و استدلال (رتبه 3، 225/0)، و توانایی شبکه سازی بین افراد (رتبه 4، 127/0) قرار گرفتند. نهایتاً در مقوله رفتار، توانایی در فضاسازی (رتبه 1، 324/0)، مهارت های کتابشناختی (رتبه 2، 266/0)، تسلط در آموزش نفر به نفر (رتبه 3، 262/0)، و توانمندی در آراستگی و نظم (رتبه 4، 148/0) قرار گرفتند. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد شایستگی های منشی و بایستگی های کنشی مورد قبول برای کتابدار کودک گرایش به ویژگی های جمع گرا دارد تا فردگرا و این بر خلاف آموزش های دانشگاهی، سبک زندگی شهری، و قوانین و مقررات اجتماعی است که غیرمستقیم فردگرایی را تبلیغ می کنند. لذا، برای تربیت کتابدارانی با این ویژگی ها، نیاز به آموزش روش های خودآموزی، روش های آموزش، دانش روانشناسی و کتابشناسی، و نیز تلاش در تغییر مرام اخلاقی آنان به سمت اجتماع گرایی، منافع جمعی و دگرخواهی است که مورد آخر، کار بسیار دشواری است.  

هدف:پژوهش حاضر تعیین رابطه بین سواد اطلاعاتی کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه محقق اردبیلی و رضایت آنان از خدمات این کتابخانه بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و روش پژوهش، پیمایشی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش تمامی دانشجویان (در چهار مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) و اعضای هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی شامل 11647 نفر بود. حجم نمونه 253 نفر است، که در آن از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. ابزار اندازه گیری در این پژوهش، پرسشنامه رضایت کاربران، شامل لیب کوال برای رضایت از خدمات محلی کتابخانه، وب کوال4 برای رضایت از وبگاه کتابخانه و پرسشنامه سنجش سواد اطلاعاتی مبتنی بر استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی، تدوین ای.سی.آر.ال. (2000) است. داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون من ویتنی، آزمون کروسکال والیس، و ضریب همبستگی اسپیرمن) در نرم افزار اس.پی.اس.اس. نسخه 22 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین استاندارد اول از سواد اطلاعاتی و بُعد دوم رضایت از خدمات محلی کتابخانه یعنی «توانایی تعیین وسعت ماهیت اطلاعات و تأثیر خدمات»، استاندارد دوم از سواد اطلاعاتی و بُعد دوم رضایت از خدمات محلی کتابخانه یعنی «توانایی دسترسی مؤثر به اطلاعات و تأثیر خدمات» و استاندارد چهارم از سواد اطلاعاتی و بعد اول و دوم رضایت از خدمات محلی کتابخانه یعنی «توانایی کاربرد هدف مند اطلاعات و کنترل اطلاعات» و «توانایی کاربرد هدف مند اطلاعات و تأثیر خدمات»، رابطه مثبت و معنادری وجود دارد. در بخش وبگاه نیز بین استاندارد دوم از سواد اطلاعاتی و بعد اول و دوم رضایت از خدمات وبگاه، یعنی بین «توانایی دسترسی مؤثر به اطلاعات و قابلیت استفاده وبگاه» و «توانایی دسترسی مؤثر به اطلاعات و کیفیت اطلاعات وبگاه»، استاندارد سوم از سواد اطلاعاتی و بعد اول رضایت از خدمات وبگاه یعنی «توانایی ارزیابی نقادانه اطلاعات و قابلیت استفاده وبگاه»، و استاندارد چهارم از سواد اطلاعاتی و بعد اول، دوم و سوم رضایت از خدمات وبگاه یعنی «توانایی کاربرد هدف مند اطلاعات و قابلیت استفاده وبگاه»، «توانایی کاربرد هدف مند اطلاعات و کیفیت اطلاعات وبگاه» و در نهایت، بین «توانایی کاربرد هدف مند اطلاعات و کیفیت تعامل خدمات وبگاه» رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین رضایت کاربران از خدمات (هم خدمات محلی و هم وبگاه) کتابخانه مرکزی دانشگاه محقق اردبیلی در سطح نسبتاً مطلوب است، ولی سواد اطلاعاتی آنان در سطح نامطلوب قرار دارد. بین رضایت کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه محقق اردبیلی براساس سن و جنسیت، و بین سواد اطلاعاتی کاربران این کتابخانه براساس سن، مقطع تحصیلی و سمت تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: به طور کلی می توان گفت که در این پژوهش بین سواد اطلاعاتی کاربران و رضایت آنان از خدمات کتابخانه رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد و این رابطه در بخش خدمات وبگاه کتابخانه ملموس تر بود.  

هدف: هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین عوامل پذیرش فناوری اطلاعات در بالندگی سازمانی بود که در دانشگاه ایلام مورد بررسی قرار گرفت. روش شناسی: در این پژوهش مدل تحقیق دیویس و همکاران (1989) به عنوان مدل پایه تحقیق انتخاب شد. جامعه آماری 440 نفر از کارکنان دانشگاه ایلام بود که 205 نفر به عنوان نمونه آماری مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل دو پرسشنامه پذیرش فناوری اطلاعات و بالندگی سازمانی است. جهت تعیین روایی پرسشنامه های مذکور از روایی محتوایی استفاده شد و برای سنجش پایایی، از طریق روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفتند. تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزار آماری SPSS انجام شد. یافته ها: نشان داد که بین عوامل پذیرش فناوری اطلاعات و بالندگی سازمانی روابط معناداری وجود دارد. همچنین سهولت درک شده با ضریب همبستگی 797/0 و سودمندی درک شده با ضریب همبستگی 405/0 در بالندگی سازمانی به صورت معناداری تاثیرگذار است. نتیجه گیری: فناوری اطلاعات یک دارایی استراتژیک مهم برای سازمان ها به شمار می رود که می توان از آن برای بهبود عملکرد سازمانی و رقابت راهبردی استفاده کرد. همچنین زمینه را برای اجرای بهتر استراتژی های سازمان فراهم می نماید و کارکنان را در جهت تحقق اهداف سازمان یاری می کند که در نهایت موجب بالندگی سازمانی می شود. بنابراین مدیران باید در جهت پیاده سازی فناوری اطلاعات در سازمان ها گام بردارند.  

هدف: هدف این پژوهش ارائه تحلیلی از تحقیقات تحلیل محتوایی انجام شده در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی ایران بود. روش:  پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی است که با روش تحلیل محتوا انجام شد. یافته ها: نشان داد که در بازه زمانی مورد مطالعه پژوهشگران به طور کلی ۴۴ پژوهش تحلیل محتوا منتشر شده است که از آنها، ۹ عنوان در قالب پایان نامه، ۳۱ عنوان در قالب مقاله، ۴ عنوان در قالب کتاب و یا بخشی از یک کتاب منتشر شده است. ۱۶ عنوان، مقاله ها (۱۲ عنوان مقاله های مجلات و ۴ عنوان مقاله های همایش ها)، ۱۰ عنوان پایان نامه ها، ۱۲ عنوان کتاب ها و ۶ عنوان کلیه متون حوزه را تحلیل کرده اند. ۲۱ عنوان (۷/۴۷ درصد) به صورت چند نویسنده ای و ۲۳ عنوان (۳/۵۲ عنوان) به صورت تک نویسنده ای منتشر شده است. از نظر زمانی ۲ عنوان در دهه ۱۳۶۰، ۱۱ عنوان در دهه ۱۳۷۰، ۱۵ عنوان در دهه ۱۳۸۰ و ۱۶ عنوان در دهه ۱۳۹۰ منتشر شده اند. نتیجه گیری: تحقیقات تحلیل محتوا ضمن مشخص کردن خلأهای پژوهشی، محققان را به سوی آن ها خلاء ها راهنمایی می کنند. علی رغم کاربرد بیشتر این روش در حوزه های مختلف، در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی چندان مورد توجه نبوده و لازم است بیشتر مورد عنایت قرار گیرد.