علوم و فنون مدیریت اطلاعات

در دنیای اینترنت، موک به دلیل رایگان بودن و ساختار آموزشی اش که کاملا منطبق با آموزش واقعی دانشگاهی است یکی از فراگیرترین روشهای یادگیری آنلاین در چهار سال اخیر بوده است . پرداختن رسانه ها به موک و ارائه شدن درسهای آن توسط بهترین دانشگاه های دنیا باعث معروفیت موک شده و مقالات بیشماری از جنبه های مختلف به آن پرداخته اند.  حوزه کتابداری نیز از همان ابتدای مطرح شدن موک به آن واکنش نشان داده است. نویسندگان به نقشی که کتابخانه ها و کتابداران می توانند در موک داشته باشند و به خدمات متقابل موک و کتابداری پرداخته و گاه نیز، کتابداران تجربه های عملی خود از همکاری با موک ها را به اشتراک گذاشته اند. موک فرصت مغتنمی برای کتابداران و کتابخانه هاست تا نقش های آموزشی خود را گسترش داده و از آگاهی ها و مهارت های خود در مسائل حق مؤلف و آموزش سواد اطلاعاتی در این بستر جدید نیز استفاده کنند. این مقاله مروری دارد بر مقالاتی که به موضوع موک و کتابداری پرداخته اند. ابتدا با موک و تاریخچه و روش کار و مسائل مرتبط با آن آشنا می شویم و سپس نقش و جایگاه کتابخانه ها و کتابداران در موک تبیین می شود.

هدف: مطالعه حاضر، با هدف بررسی میزان آمادگی الکترونیکی و سنجش نگرش اعضای هیأت علمی و اساتید مدعو دانشگاه های پیام نور استان چهارمحال و بختیاری (شهرکرد و فارسان) نسبت به استقرار این نظام انجام گرفته است. روش: به منظور جمع آوری داده ها، از دو پرسش نامه استفاده گردید و آنگاه داده ها با استفاده از آزمون های آماری (α کرونباخ، آزمون های توصیفی مشاهدات، student-t، آزمون رگرسیون ، ANOVA) در نرم افزارSPSS19، مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. یافته ها: با بررسی امتیازات دانشگاه ها مشخص گردید دو دانشگاه در دو بعد نیروی انسانی و استفاده از فن آوری اطلاعات از امتیازهای 19/0 و 15/0 برخوردار هستند. یافته های حاصل از بررسی مهارت های فنی و رایانه ای بسیار رضایت بخش بوده به طوریکه، در این بررسی مقدار این متغیر با میانگین 50/3 می باشد. نتیجه گیری: در بررسی نگرش نسبت به  استقرار نظام یادگیری الکترونیکی ترکیبی،  60 درصد مخالفت خود را و 21 درصد  موافقت خود را نسبت به این نظام اعلام نمودند. همچنین تحلیل آماری، تفاوت معناداری از نظر سن، جنسیت و سابقه تدریس با نحوه نگرش نسبت به شیوه یادگیری الکترونیکی ترکیبی، نشان نداد.  

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه مطالعه آزاد بر میزان موفقیت تحصیلی دانشجویان رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، به منظور آگاهی از نظرات این قشر جامعه و بررسی نقش مطالعه آزاد بر موفقیت تحصیلی آنها است. روش: این پژوهش، از نوع کاربردی و به روش پیمایشی، براساس فرمول کوکران با 128 نفر آزمودنی (دانشجوی دوره کارشناسی رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد) انجام شد. داده های پژوهش، از طریق پرسشنامه ای محقق ساخته گردآوری شد. گویه های پرسشنامه نیز برپایه تحلیل متون تخصصی استخراج شد. روایی ابزار سنجش توسط چند تن از متخصصان، و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه (83/0) تایید شد. یافته ها: مطالعه آزاد در موفقیت تحصیلی دانشجویان در دروس نظری به زبان فارسی مؤثر است، ولی در نتیجه امتحانی دروسی مانند زبان خارجه نقشی ندارد. بین نظرات دانشجویانی که مطالعات آزاد دارند و آنهایی که ندارند، در مورد اینکه مطالعه آزاد در موفقیت تحصیلی دانشجویان مؤثر است تفاوت وجود ندارد. بین مطالعه آزاد و موفقیت تحصیلی دانشجویان رابطه معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد، اکثریت دانشجویان معتقدند که مطالعه آزاد نقش مثبتی بر موفقیت تحصیلی آنها دارد و به طور کلی اثرات ناشی از مطالعه آزاد ﻣی ﺗﻮاﻧﺪ در رﺷﺪ علمی و موفقیت تحصیلی آنها ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ.  

هدف: تعیین میزان بازیافت، دقت و همپوشانی مقالات در پایگاه های اطلاعاتی نورمگز، مگ ایران و اس. آی. دی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است. روش: پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی- توصیفی انجام شده است.  15 کلیدواژه تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی با مشورت صاحب نظران حوزه انتخاب شده و در سه پایگاه جستجو شدند. 10 نتیجه اول بازیابی شده در هر پایگاه، بررسی و میزان بازیافت ودقت و همپوشانی آنها  محاسبه شد. سپس فرضیه های پژوهش با آزمون مجذور کا  بررسی شد. یافته ها: پایگاه نورمگز با میزان بازیافت 48% و دقت 79% بیشترین بازیافت و دقت را داشته است و با همپوشانی عنوانی 10% و همپوشانی منابع اطلاعاتی 76% با سایر پایگاه ها، بیشترین میزان همپوشانی را دارد.  آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که اختلاف معناداری بین میزان بازیافت، دقت و همپوشانی منابع اطلاعاتی در پایگاه های مورد مطالعه وجود دارد. نتیجه گیری:پایگاه اطلاعاتی نورمگز از لحاظ بازیافت و دقت بهترین عملکرد را نسبت به دو پایگاه دیگر داشته است و همپوشانی بالایی با دو پایگاه دیگر دارد و به نظر می رسد مناسب ترین پایگاه برای تمامی کاربران در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است.  

هدف: هر حرفه یا شغل، جایگاه اجتماعی خاصی در جامعه دارد و سنجش آن، بقا و تداوم حرفه یا شغل را تضمین می کند. بنابراین، هدف اصلی این پژوهش، ساخت و اعتباریابی پرسشنامه ه ای جهت سنجش جایگاه اجتماعی حرفه علم اطلاعات و دانش شناسی است. روش شناسی: روش پژوهش حاضر، پیمایشی و از نوع مطالعه کاربردی است. از روایی صوری و روایی سازه جهت اعتباریابی پرسشنامه استفاده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش همسانی درونی سنجیده شد. جامعه پژوهش حاضر، کل کتابداران شاغل در کتابخانه های شهر اهواز (کتابخانه های دانشگاهی، تخصصی، و عمومی)، به صورت سرشماری (250 نفر) است.  یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل عاملی داده ها نشان داد که از 55 گویه اثرگذار بر جایگاه اجتماعی، 42 گویه با کل آزمون همبستگی داشته که منجر به ایجاد 9 عامل اثرگذار بر جایگاه اجتماعی شد. شدت اثرگذاری آن ها به ترتیب، از زیاد به کم عبارتند از: عامل اقتصادی، عامل استاندارد، عامل تخصصی، عامل فردی، عامل آموزشی، عامل فناوری اطلاعات، عامل تعامل، عامل فرهنگی، و عامل سازمانی. نتایج پایایی پرسشنامه با استفاده از روش همسانی درونی نشان داد که پرسشنامه از پایایی مناسبی برخوردار است. نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که پرسشنامه جایگاه اجتماعی با ضرایب روایی و پایایی رضایت بخش، ابزاری مناسب برای سنجش جایگاه اجتماعی در پژوهش های بعدی است.   ضرورت و نوآوری: در این پژوهش، ساخت و اعتباریابی پرسشنامه جایگاه اجتماعی با نگاه جامع نسبت به متغیرهای اثرگذار بر جایگاه اجتماعی در متون معتبر صورت گرفته است.   

هدف:پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان انگیزش کارکنان کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان بر اساس تئوری نیازهای سه گانه  مک کللند انجام شد. روش بررسی:در این پژوهش، از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شده است. برای نیل به اهداف تحقیق ازیک پرسشنامه محقق ساخته جهت تعیین میزان انگیزش کارکنان کتابخانه های دانشگاه دولتی شهر اصفهان استفاده گردید. جامعه آماری، کارکنان کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان (مدیران، مسئولان و کتابداران) شامل دانشگاه های اصفهان، علوم پزشکی اصفهان، و صنعتی اصفهان در سال تحصیلی 92-1391 بوده که تعداد آنها 164 نفر است.  برای تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 18 در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار، و در سطح آمار استنباطی از t تک متغیره، و آزمون t2 هتلینگ استفاده شد. یافته ها:با توجه به نتایج آزمون t تک متغیره (Sig2 هتلینگ (Sigنتیجه گیری:میزان انگیزش کارکنان بر اساس مولفه های کسب پیشرفت، کسب قدرت، و پیوند جویی و ارتباط با دیگران در کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان از دید کارکنان در وضعیت نسبتا مناسبی قرار دارد.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی با عملکرد شغلی در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز انجام شده است. روش: پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع توصیفی است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های پنج عامل بزرگ شخصیت NEO-FFI و عملکرد شغلی استفاده شد. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال 1393 بودند. برای تحلیل داده ها از آزمون های توصیفی از جمله میانگین، انحراف استاندارد، درصد و فراوانی و آزمون های تحلیلی  tبرای دو گروه مستقل، همیستگی پیرسون و رگرسسیون گام به گام استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین عملکرد شغلی و وجدانی بودن (58/0=r، 01/0=P) و عملکرد شغلی و برون گرایی (24/0=r، 05/0=P) رابطه مثبت مستقیم وجود دارد. نتایج آزمون t نشان داد که میان عملکرد شغلی کتابداران این دو دانشگاه تفاوت معنی داری وجود ندارد. هم چنین، بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، متغیّرهای وجدانی بودن و روان رنجورخویی پیش بین های قوی عملکرد شغلی بودند که 40 درصد واریانس عملکرد شغلی را تبیین نمودند. نتیجه گیری: ویژگی های شخصیتی، متغیّرهایی قوی در پیش بینی عملکرد شغلی هستند. به این معنا که کتابدارانی که ویژگی های شخصیتی مطلوبی دارند انتظار می رود که از عملکرد شغلی بهتری برخوردار باشند.