اکولوژی انسانی

گردشگری قومی به عنوان یکی از انواع گردشگری فرهنگی، تأثیرات عمده ای بر ابعاد مختلف توسعه پایدار، به ویژه در زمینه های اجتماعی-فرهنگی، کالبدی و اقتصادی و زیست محیطی دارد. هدف اصلی این مطالعه بررسی نقش گردشگری قومی در توسعه پایدار شهر تبریز بوده است. این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و کاربردی است و داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل گردشگران داخلی و خارجی و ساکنان تبریز است که حداقل یک بار به این شهر سفر کرده اند یا در آن زندگی می کنند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با جامعه آماری نامحدود و سطح اطمینان ۹۵ درصد، ۳۸۴ نفر برآورد شده است. نمونه گیری به صورت تصادفی و از بین گردشگران و ساکنان شهر تبریز انجام شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های معادلات ساختاری (SEM)، همبستگی، رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. داده ها با استفاده از نرم افزار Smart PLS, Spss تحلیل گردیده اند. نتایج تحقیق نشان داد که گردشگری قومی تأثیرات مثبت و قابل توجهی بر ابعاد مختلف توسعه پایدار در تبریز دارد. در بعد اجتماعی-فرهنگی، آداب و رسوم محلی و صنایع دستی محلی با ضریب مسیر ۰.۴۸ تأثیر مثبتی بر تقویت هویت فرهنگی و روابط اجتماعی دارند. در بعد کالبدی، اقامت در خانه های محلی با ضریب مسیر ۰.۴۳ به حفظ فضای شهری و تقویت ارتباط با معماری بومی کمک می کند. در بعد اقتصادی، صنایع دستی محلی با ضریب مسیر ۰.۵۰ و مشارکت جوامع محلی با ضریب مسیر ۰.۴۵ نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار و توزیع منافع اقتصادی در بین مردم محلی ایفا می کنند. این تحقیق نشان می دهد که گردشگری قومی می تواند به عنوان یک عامل مهم در توسعه پایدار تبریز عمل کند و در صورت مدیریت صحیح، می تواند به بهبود وضعیت اقتصادی، حفظ هویت فرهنگی- اجتماعی، حفظ کالبد منابع طبیعی کمک کند.

پس از جنگ جهانی دوّم و به ویژه بعد از کودتای 28 مرداد 1332 ش که ریشه در نفت داشت به تدریج ثبات نسبی ناشی از سوق حکومت به سوی استبداد در ایران حاکم شد. در این زمان اراده رأس هرم قدرت مبنی بر صنعتی شدن و از سوی دیگر افزایش قیمت نفت و ثروت حاصل از آن نقش مهمی در توسعه بازی کرد. در این راستا ابعاد صنعتی و عمرانی، و تأثیرات اجتماعی و سیاسی ناشی از آن قابل بررسی می باشد. این مقاله با تکیه به این سؤال که نفت چه تأثیراتی بر روند توسعه در ایران دهه ی چهل شمسی داشته است؟ تدوین گردیده است. هدف از نگارش مقاله تحلیل ابعاد مختلف نقش نفت در توسعه ی صنعتی و برنامه های عمرانی و همچنین بازتاب اجتماعی و سیاسی آن در دهه مذکور است. این پژوهش ازجمله پژوهش های تاریخی منطبق بر روش توصیفی تحلیلی بوده و اطلاعات مربوط به انجام آن به شیوه ی کتابخانه ای به نگارش درآمده است. دستاورد پژوهش حاضر نشانگر آن است که اراده دستیابی به توسعه متّکی بر ثروت ناشی از نفت، صنعت ایران را تحوّلی بنیادی اما ناپایدار بخشید. چهره ی شهرها را دگرگون ساخت ولی عدک توازن در بهره مندی متعادل طبقات جامعه از توسعه در مفاهیم اقتصادی و سیاسی آن، شکاف دولت، ملت را به سمت آشتی ناپذیری کشاند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیرآموزش مُدَّرسین به عنوان منبع توصیه بر عملکرد سبک های یادگیری در روش های آموزشی مبتنی بر پیشینه های معماری بود. روش پژوهش با طرح آزمون شبه آزمایشی پیش-آزمون- پس آزمون با گروه گواه صورت پذیرفت. بدین منظور انتخاب آزمودنی ها در گروه آزمون و گروه گواه به روش نمونه گیری غیرتصادفی (غیراحتمالی) و بصورت هدفمند انجام شده؛ نمونه های مورد مطالعه را 39 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی معماری دانشگاه آزاد تهران غرب در جریان کلاس طراحی-معماری در دو گروه موازی با 19 دانشجو(گروه آزمون) و20 دانشجو (گروه گواه) تشکیل می دهند. ابتدا سنجش داده های کمی از طریق پرسشنامه استاندارد بسته سبک های یادگیری کُلب برای هر دوگروه صورت پذیرفت. سپس آزمودنی های گروه آزمون، تحت تأثیر آموزش مُدّرس مبتنی بر پیشینه های معماری قرار گرفتند؛ درحالیکه گروه گواه از تأثیر آموزش دور نگه داشته شد؛ سپس درحالیکه هر دو گروه در شرایطی یکسان، از چهار پیشینه به عنوان پایلوت بهره مند بودند، پس آزمون اجرا گردید. نتایج نشان می-دهد آموزشی مُدَّرسین در روش آموزشی مبتنی بر پیشینه های معماری، با هدف قرار دادن تجربه عینی شاگرد در چرخه یادگیری، بر سبک یادگیری و به تبع آن عملکرد سبک های یادگیری تأثیرگذار است؛ آموزشی مُدَّرسین به عنوان منبع توصیه، می تواند با سیرِ هدفدارِ شاگرد در پیشینه ها، یادگیرنده را به سمتِ واگرایی سوق داده که موجبات تقویت خلاقیت او را رقم خواهد زد.

توجه ناکافی به اصول اکولوژی انسانی، سبب تخریب منابع طبیعی، نادیده گرفتن ظرفیت های انسانی و در نهایت، فقدان تطابق زیرساخت های ورزشی با نیازهای واقعی جامعه می گردد. لذا، تحلیل نقش اکولوژی انسانی در برنامه ریزی و اجرای زیرساخت های ورزشی کشور ایران، از جمله مسائل کلیدی در راستای تحقق توسعه پایدار محسوب می شود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی می باشد و به روش کیفی با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. جامعه شرکت کننده در پژوهش شامل: خبرگان مرتبط با موضوع بودند؛ که 15 نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختار یافته بود و مراحل تجزیه وتحلیل اطلاعات در نرم افزار مکس کیو دی ای نسخه 2020 انجام شد. درنهایت، 96 مضمون فرعی شناسایی شد که در قالب 7 مضمون اصلی : طراحی و مدیریت اماکن ورزشی پایدار، برنامه ریزی رویدادهای ورزشی سبز، سیاست گذاری و برنامه ریزی ورزشی سبز، مدیریت منابع انسانی، آموزش و ترویج فرهنگ زیست محیطی، نوآوری و فناوری در ورزش های سازگار با اکولوژی انسانی، توسعه ورزش های طبیعت محور، قرار گرفتند. درک عمیق تعاملات میان منابع طبیعی، اجتماعی و فناوری، کلید دستیابی به زیرساخت های ورزشی پایدار است. در حوزه طراحی و مدیریت اماکن ورزشی، استفاده از فناوری های سبز مانند سیستم های مدیریت انرژی هوشمند و طراحی مبتنی بر اقلیم، به عنوان راهکاری برای کاهش هزینه های عملیاتی و اثرات زیست محیطی، محسوب می شود. رویدادهای ورزشی به عنوان مولد تأثیرات محیطی و اجتماعی، نیازمند رویکردهای جامع تری در زمینه مدیریت پسماند، حمل ونقل و مصرف انرژی هستند. همچنین، توسعه ورزش های طبیعت محور و ترویج اکوتوریسم ورزشی با رعایت دستورالعمل های زیست محیطی، منجر به ارتقای تعامل انسان با طبیعت و بازسازی زیستگاه های آسیب دیده می شود.

مفهوم توسعه پایدار در برابر استفاده بی رویه از منابع طبیعی تبیین گردید و در بیان تعریف، به توسعه ای گفته می شود که متضمن برآورده شدن نیازهای نسل حاضر بدون به خطر انداختن توانایی های نسل آینده به منظور برآوردن نیازهای آنان است. لیکن در سیر تطور معنایی، توسعه پایدار در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حمایت از محیط زیست دامنه وسیع تری را در بر گرفته است. آنچه در اسناد کنفرانس های ملل متحد درباره محیط زیست و توسعه مشخص می باشد خاستگاه مهم و بسط یافته توسعه پایدار، آرمان ها و اهداف و راهبردهای اجرایی آن است.در این اسناد چگونگی تحقق آرمان ها و اهداف توسعه پایدار در اشکال منسجمی در قالب همکاری کشورها و دولت ها تبلور یافته و دستورکارهای کنفرانس های ملل متحد راه کارهای اجرایی پیشبرد آرمان ها و اهداف را معین و ترسیم نموده اند. در اسناد کنفرانس های ملل متحد، تحول در آرمان ها و اهداف توسعه پایدار نمایان است بگونه ای که متغییرهای موثر از جمله پذیرش جایگاه مذاکرات بین الدولی در تعیین اهداف، لزوم جهانشمولی اهداف و رویکرد متوازن به ابعاد سه گانه توسعه پایدار در تدوین سند لحاظ شده است. در این سند روش های اجرایی آرمان ها و اهداف و راهبردهای تحقق توسعه پایدار در قالب مسئولیت ملی دولت ها که با تعهدات بین المللی آنان هماهنگ باشد به واسطه محیط بین المللی توانمندکننده در زمینه هایی همچون تجارت جهانی، سیستم های مالی و پولی و دسترسی به دانش و فن آوری مورد حمایت قرار گرفته است.

پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و تطبیقی به بررسی بحران های ژئوپلیتیکی اوکراین و تایوان پرداخته و نقش مؤلفه های مختلف جغرافیای قدرت از جمله ترکیب های قومی و مذهبی، موقعیت استراتژیک، منابع طبیعی و ابعاد انسانی (حقوق بشر) را در شکل گیری و تشدید این بحران ها تحلیل می کند. یافته ها نشان می دهد که در اوکراین، ترکیب های قومی و زبانی در شرق کشور، موقعیت استراتژیک به عنوان پلی میان روسیه و غرب، و منابع طبیعی غنی مانند گاز و زمین های کشاورزی به طور مستقیم در رقابت های ژئوپلیتیکی نقش داشته و موجب مداخلات خارجی شده اند. در تایوان، هرچند ترکیب قومی کمتر متنوع است، اما تمایز هویتی تایوانی ها از چینی ها و موقعیت استراتژیک آن در آبراه های حیاتی دریای چین، این جزیره را به یکی از حساس ترین نقاط در تقابل های ژئوپلیتیکی میان چین و ایالات متحده تبدیل کرده است. همچنین، نقش تایوان در صنعت نیمه هادی ها به عنوان یک منبع استراتژیک در زنجیره تأمین جهانی فناوری، به شدت بر رقابت های بین المللی تأثیر گذاشته است. علاوه بر این، مسائل حقوق بشری در هر دو بحران به عنوان ابزارهای سیاسی برای توجیه مداخلات و حمایت های بین المللی به کار گرفته شده اند. این پژوهش نشان می دهد که چگونه عوامل جغرافیایی، هویتی و منابع طبیعی در تشدید بحران های ژئوپلیتیکی نقش داشته و به ابزارهایی برای پیشبرد اهداف قدرت های بزرگ تبدیل شده اند.