پژوهش های علوم شناختی و رفتاری

پژوهش های علوم شناختی و رفتاری

پژوهش های علوم شناختی و رفتاری سال 14 بهار و تابستان 1403 شماره 1 (پیاپی 26) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تأثیر برنامه آموزشی خودتعیین گری بر خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان با آسیب بینایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آسیب بینایی خودتعیین گری خودکارآمدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۳۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش خودتعیین گری بر خودکارآمدی اجتماعی در نوجوانان با آسیب بینایی انجام شد. این پژوهش با روش نیمه آزمایشی و با استفاده از طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی نوجوانان با آسیب بینایی شهر اصفهان می شد. نمونه شامل 20 نوجوان با آسیب بینایی از مرکز توان بخشی توکل و مدرسه شهید عابدی می شد که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و با روش تصادفی به دو گروه تقسیم شدند که در هر گروه ده نفر وجود داشت. برای سنجش خودکارآمدی اجتماعی از مقیاس سنجش خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان کنلی (1989) استفاده شد. گروه آزمایش در برنامه آموزش خودتعیین گری در 10 جلسه 60 دقیقه ای شرکت کردند؛ در حالی که گروه گواه در این برنامه شرکت نکردند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تجزیه وتحلیل شد. نتایج بیانگر تأثیر مثبت و معنادار مداخله بر خودکارآمدی اجتماعی و خرده مقیاس های آن در نوجوانان با آسیب بینایی بود (01/0 >p). بر اساس نتایج، خودتعیین گری از طریق تقویت مشارکت و تصمیم گیری به بهبود خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان منجر می شود و می توان از این برنامه در مدارس و مراکز ویژه نوجوانان با آسیب بینایی استفاده کرد.  
۲.

تأثیر انتقال نزدیک و دور برنامه رایانه یار آموزش و به سازی حافظه کاری بر توانمندی حافظه کاری و عملکرد ریاضی کودکان ایرانی در معرض خطر مشکلات یادگیری ریاضی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: برنامه رایانه یار آموزش و به سازی حافظه کاری توانمندی حافظه کاری عملکرد ریاضی کودکان در معرض خطر مشکلات یادگیری دبستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۳۰
توانمندی حافظه کاری یک نقص شناختی حوزه - عام مهم است که می تواند قابلیت به خاطر سپردن و استفاده از مفاهیم و رویه های ریاضی کودکان در معرض خطر مشکلات یادگیری ریاضی را مختل کند. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر برنامه رایانه یار آموزش و به سازی حافظه کاری بر توانمندی حافظه کاری و عملکرد ریاضی کودکان در معرض خطر مشکلات یادگیری ریاضی بود. روش پژوهش آزمایشی میدانی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. شرکت کنندگان 30 کودک پایه اول از 12 دبستان در شهرستان کوهدشت بودند که با انتساب تصادفی به دو گروه آزمایشی (15 نفر) و گواه (15 نفر) اختصاص داده شدند. کودکان فرم کوتاه غربالگری حس عدد، آزمون دانش عددی، آزمون ماتریس های پیشرونده ریون رنگی کودکان، سیاهه علائم مرضی کودک، شاخص حافظه کاری مقیاس هوش وکسلر کودکان ویرایش پنجم و آزمون مجموعه های عددی را تکمیل کردند. برنامه رایانه یار آموزش و به سازی حافظه کاری 3 روز در هفته و به مدت 5 هفته اجرا شد. بر اساس نمره های پس آزمون، کودکانی که در برنامه رایانه یار آموزش و به سازی  حافظه کاری شرکت کردند، در مقایسه با گروه گواه، هم در توانمندی حافظه کاری (39/0= d) و هم در عملکرد ریاضی (60/0=d ) بهبودی معنا دار نشان دادند. این پیشرفت ها در طول دوره پیگیری حفظ شدند. شواهد تجربی این مطالعه نشان می دهد آموزش حافظه کاری می تواند توانمندی  حافظه کاری را در کودکان در معرض خطر مشکلات یادگیری ریاضی بهبود بخشد (انتقال نزدیک) و به بهینه سازی پتانسیل عملکرد ریاضی این کودکان کمک کند (انتقال دور).  
۳.

بررسی نقش عوامل فردی و محیطی در تصمیم گیری با توجه به تأثیرات هنجاری و اطلاعاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هم نوایی تأثیر هنجاری تأثیر اطلاعاتی صفات شخصیتی تصمیم گیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۲۵
پژوهش حاضر[1] نقش عوامل فردی و محیطی در تصمیم گیری با توجه به تأثیرات هنجاری و اطلاعاتی را بررسی کرد. نمونه مورد بررسی 50 نفر از دانشجویان دانشگاه (متوسط سن = 52/22؛ انحراف معیار = 58/3) بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. یک کار آزمایشی برای ارزیابی نفوذ اجتماعی بر تصمیم گیری افراد با در نظر گرفتن دو علت عمده تأثیرگذاری شامل تأثیرات هنجاری و اطلاعاتی استفاده شد. علاوه بر این، از پرسشنامه صفات پنج گانه شخصیتی (NEO) کاستا و مک کری (1985) برای ارزیابی نقش شخصیت افراد بر نفوذ اجتماعی استفاده شد. برای تحلیل های آماری از آزمون T، مدل رگرسیون خطی تعمیم یافته و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد، به طور کلی، بین میزان تأثیرپذیری افراد از تأثیرات هنجاری و اطلاعاتی در هنگام تصمیم گیری، تفاوتی معنادار وجود ندارد. همچنین، با افزایش ابهام شرایط تصمیم گیری، تأثیر اطلاعاتی افزایش می یابد (01/0p<) و نظرات منفی دیگران بیش از نظرات مثبت (001/0p<) باعث تأثیر هنجاری و تغییر در نظرات افراد می شود. علاوه بر این، هرچه صفت گشودگی به تجربه در فرد بیشتر باشد، میزان تأثیرپذیری او از عوامل هنجاری کمتر است (04/0=p). پیشنهاد می شود برای تأثیرگذاری بر تصمیم های افراد، عوامل فردی و محیطی مؤثر بر تصمیم گیری، مانند میزان دشواری تصمیم گیری، بازخوردی که برای تغییر نظرشان ارائه می شود، و شخصیت آن ها در نظر گرفته شوند.    
۴.

هنجاریابی مقیاس اعتماد/بی اعتمادی/زودباوری معرفتی در جمعیت نوجوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اعتماد معرفتی ترومای کودکی عملکرد انعکاسی خودکارآمدی عمومی دلبستگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۳۵
اعتماد معرفتی به معنی معتبر و متناسب دانستن اطلاعاتی است که از سمت دیگران می آید و با عوامل آسیب شناسی و درمانی روابطی دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی پایایی، ساختار عاملی پرسشنامه اعتماد/بی اعتمادی/اعتبار معرفتی و روایی همگرا و واگرای این مقیاس از طریق رابطه بین نمرات EMTCQ (برای مثال، موضع معرفتی یک فرد) و دلبستگی، عملکرد انعکاسی، امنیت روانی و خودکارآمدی عمومی در دو مطالعه بود. در مطالعه اول، تعداد 510 آزمودنی و در مطالعه دوم، تعداد 310 آزمودنی شامل گروه سنی 14 تا 63ساله به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. آزمودنی های مطالعه اول در پلت فرم آنلاین پرسآل به پرسش های مقیاس EMCTQ و ویژگی های جمعیت شناختی (سن، جنس، سطح تحصیلات) و در مطالعه دوم، به پرسش های مقیاس EMCTQ و دلبستگی، عملکرد انعکاسی، امنیت روانی و خودکارآمدی عمومی پاسخ دادند. نتایج این مطالعه نشان داد مدل سه عاملی  اعتماد/بی اعتمادی/اعتبار معرفتی در تحلیل عاملی اکتشافی و همچنین تأییدی، از برازش مطلوب برخوردار است. ضریب آلفای کرونباخ بیشتر از 70/0 و در حد رضایت بخش بود. ضریب بازآزمایی این پرسشنامه پس از سه ماه فاصله زمانی بین 69/0 تا 80/0 بود. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد نمرات اعتماد/بی اعتمادی/اعتبار معرفتی با عملکرد انعکاسی و خودکارآمدی عمومی رابطه ای مثبت و معنادار دارند. این رابطه بیانگر اعتبار همگرا مقیاس است. ساختار عاملی، اعتبار و پایایی پرسشنامه اعتماد/بی اعتمادی/اعتبار معرفتی برای کاربردهای پژوهشی و تشخیص های بالینی در حد قابل قبول هستند و می توان گفت پرسشنامه یادشده ابزاری مفید و معتبر برای انجام پژوهش های مرتبط با اعتماد معرفتی در حوزه های مختلف رابطه است.   
۵.

بررسی رابطه بین هوش فرهنگی و کار عاطفی با رضایت شغلی با توجه به نقش میانجی گر سرمایه عاطفی و همدلی در کارکنان هتل ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هوش فرهنگی کار هیجانی رضایت شغلی سرمایه عاطفی همدلی کارکنان هتل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۳۵
رضایت شغلی کارکنان هتل ها نقشی مهم در خدمات رسانی کارآمد به گردشگران ایفا می کند؛ به همین دلیل، این پژوهش با هدف بررسی رابطه هوش فرهنگی و کار هیجانی با رضایت شغلی با توجه به نقش میانجی سرمایه عاطفی و همدلی در کارکنان هتل های شهر اصفهان انجام شد. این پژوهش از نوع همبستگی است. نمونه 240 نفر از کارکنان هتل های شهر اصفهان بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه رضایت شغلی (مقیمی، 1390)، پرسشنامه سرمایه عاطفی (ACQ) (گل پرور، 1395)، پرسشنامه کار عاطفی (Hsieh et al., 2016)، مقیاس هوش فرهنگی (CQS) (Ang et al., 2007)، مقیاس همدلی قومی فرهنگی (Wang et al., 2003) بودند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل مسیر در نرم افزار PLS استفاده شد. بر اساس شاخص ضریب تعیین، معنا داری ضریب مسیر و شاخص اندازه اثر، مشخص شد مدل رابطه بین هوش فرهنگی و کار عاطفی با رضایت شغلی، با توجه به نقش میانجی گری سرمایه عاطفی و همدلی در کارکنان هتل های شهر اصفهان، از برازش مناسب برخوردار بوده است. نتایج حاکی از آن بود که هوش فرهنگی بر سرمایه عاطفی و همدلی، سرمایه عاطفی بر رضایت شغلی و کار عاطفی بر سرمایه عاطفی و همدلی تأثیری مثبت و معنادار دارد. همچنین، نتایج نشان داد سرمایه عاطفی نقش میانجی گر در رابطه هوش فرهنگی و کار عاطفی با رضایت شغلی دارد؛ در صورتی که نقش میانجی گر همدلی تأیید نشد. بر اساس نتایج، مدیران هتل ها باید تلاش کنند تا با به کارگیری هوش فرهنگی، بیشترین استفاده را از سرمایه عاطفی بکنند. آن ها باید آموزش هایی را به منظور افزایش هوش فرهنگی، کار عاطفی و سرمایه عاطفی طرح ریزی و اجرا کنند.  
۶.

اثربخشی مداخله فرزندپروری آگاه از آسیب بر روابط میان دلبستگی و آشفتگی هیجانی در خانواده های فرزندپذیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آشفتگی هیجانی خانواده های فرزندپذیر روابط میان دلبستگی فرزندپروری آگاه از آسیب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۳۰
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی فرزندپروری آگاه از آسیب بر روابط میان دلبستگی و آشفتگی هیجانی در خانواده های فرزندپذیر انجام شد. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و با طرح دو گروه آزمایش و کنترل با پیش آزمون، پس آزمون و دوره پیگیری 45روزه بود. جامعه آماری شامل کلیه والدین فرزندپذیر از مراکز نگهداری کودکان بی سرپرست و بدسرپرست در شهر اصفهان در بازه زمانی تابستان 1402 بود که از میان آن ها، به شیوه نمونه گیری در دسترس، تعداد 40 نفر انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه 20نفری (20 نفر آزمایش و 20 نفر کنترل) جای داده شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه روابط میان دلبستگی کاپنیرک و هالپرن (2006)، آشفتگی هیجانی سیمونز و گاهر (2005) بود. همچنین، گروه آزمایش آموزش فرزندپروری آگاه از آسیب بوگلز و راستیفو (2013) را طی 10 جلسه 120دقیقه ای به صورت گروهی دریافت کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری و به کارگیری نرم افزار SPSS 23 و تحلیل واریانس با اندازه های مکرر انجام شد. یافته ها نشان داد مداخله فرزندپروری آگاه از آسیب بر روابط میانی دلبستگی و آشفتگی هیجانی در خانواده های فرزندپذیر مؤثر است (01/0p<)؛ بنابراین، می توان نتیجه گرفت مداخله فرزندپروری آگاه بر آسیب مداخله ای مناسب برای کاهش مشکلات ناشی از فرزندپذیری است.  
۷.

همبسته های شناختی اختلال وسواسی - جبری: سهم پیش بین سبک ناسازگارانه بزرگ نمایی تهدید، کارکرد اجرایی، آمیختگی فکر و عمل و فراشناخت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اختلال وسواسی جبری سبک ناسازگارانه بزرگ نمایی تهدید کارکرد اجرایی آمیختگی فکر و عمل و فراشناخت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۳۳
اختلال وسواسی جبری یکی از شایع ترین اختلال های روانی است که بر تمام جنبه های زندگی انسان اثرگذار است. 300 نفر از دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به صورت نمونه گیری خوشه ای در پژوهش شرکت داده شدند. آزمودنی ها به پرسشنامه های خودگزارشی سبک ناسازگارانه بزرگ نمایی تهدید، پرسشنامه نقص کارکردهای اجرایی: بارکلی، پرسشنامه ارزیابی فراشناخت - 30سؤالی، پرسشنامه همجوشی فکر و پرسشنامه مقیاس وسواس فکری عملی ییل براون پاسخ دادند. یافته های به دست آمده از تحلیل پژوهش نشان داد میان مؤلفه باور مثبت درباره نگرانی (p≤0.05) و مؤلفه های کنترل ناپذیری، اطمینان شناختی، خودمدیریتی، خودسازمان دهی، خودکنترلی و خودانگیزشی (p≤0.01) همبستگی مثبت و معناداری با علائم اختلال وسواسی وجود دارد. همچنین، میان مؤلفه های باور مثبت درباره نگرانی، کنترل ناپذیری، نیاز به کنترل، سبک ناسازگارانه بزرگ نمایی تهدید فیزیکی، خودسازمان دهی (p≤0.05) و مؤلفه اطمینان شناختی (p≤0.01) همبستگی مثبت و معناداری با علائم اختلال جبری وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد متغیرهای پیش بین باور مثبت درباره نگرانی، کنترل ناپذیری، خودمدیریتی و خودانگیزشی سهمی معنادار در پیش بینی مؤلفه اختلال وسواسی دارند. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون آشکار کرد متغیرهای پیش بین باور مثبت درباره نگرانی، اطمینان شناختی، سبک ناسازگارانه بزرگ نمایی تهدید اجتماعی، خودسازمان دهی و خودکنترلی در پیش بینی مؤلفه اختلال جبری در آسیب شناسی علائم وسواسی جبری سهم معنا دار داشته اند. با توجه به اهمیت نقش باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر که آن هم متأثر از باورهای فراشناختی است، در پیش بینی و تبیین علائم وسواسی، درمان فراشناختی پرفایده به نظر می رسد.    
۸.

اثر بخشی درمان هیجان مدار براضطراب درد و تاب آوری در بیماران مبتلا به میگرن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: درمان هیجان مدار اضطراب درد تاب آوری میگرن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۳۰
میگرن به عنوان یکی از شایع ترین اختلالات عصبی، تأثیری جالب توجه بر کیفیت زندگی افراد مبتلا دارد. این اختلال با دردی شدید و ناتوان کننده همراه است که ممکن است ناشی از عوامل هیجانی و شناختی باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان هیجان مدار بر اضطراب درد و تاب آوری در بیماران مبتلا به میگرن بود. این پژوهش از نوع  نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل و مرحله پیگیری سه ماهه است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی بیماران مبتلا به میگرن شهر اصفهان است که در سال 1402-1403 به یکی از کلینیک های تخصصی میگرن شهر اصفهان مراجعه کردند. به کمک نمونه گیری در دسترس، 30  نفر از این افراد انتخاب شدند. افراد به طور تصادفی با نسبت 1:1 در گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. گروه آزمایش مداخله درمان هیجان مدار (بر اساس بسته درمانی درمان هیجان مدار گرینبرگ و همکاران، 2008) را طی 8 جلسه 90دقیقه ای هفته ای یک بار دریافت کردند. داده ها با استفاده از مقیاس اضطراب درد (مک کراکن و دینگرا (2002)) و تاب آوری (کانر و دیویدسون (2003)) جمع آوری و به روش تحلیل واریانس آمیخته با نرم افزار SPSS-26 تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان دهنده کاهش معنادار میانگین نمرات اضطراب و افزایش معنادار میانگین نمرات تاب آوری بیماران در مراحل پس آزمون و پیگیری است. با توجه به تأثیر درمان هیجان مدار بر اضطراب درد و تاب آوری در بیماران مبتلا به میگرن (05/0>P)، پیشنهاد می شود درمانگران در مواجهه با بیماران مبتلا به میگرن با مشکلات هیجانی از این روش درمانی استفاه کنند. 

آرشیو

آرشیو شماره‌ها:
۲۷