اقتصاد شهری

امروزه موضوع حمل ونقل شهری از مهم ترین مباحث و چالش های اقتصاد شهری است. توسعه شهرها و بروز پدیده هایی همچون تراکم جمعیتی، ترافیک، آلودگی هوا و نظایر آن، ضرورت به کارگیری فناوری های نوین، فراگیر و مقرون به صرفه در بخش خدمات حمل ونقل شهری را بیش ازپیش آشکار کرده است. در این راستا، این مقاله تقاضای تاکسی اینترنتی برای سفرهای درون شهری در شهر تبریز را مدل سازی کرده است. مدل تقاضا مبتنی بر نظریه تقاضای لنکستر و کاربرد تابع قیمت هدانیک و مدل تحلیل هزینه بوده و به منظور برآورد احتمال انتخاب روزانه تاکسی اینترنتی برای سفرهای درون شهری از روش انتخاب گسسته لاجیت استفاده شده است. نتایج به دست آمده از برآورد مدل تقاضای تاکسی اینترنتی حساسیت مسافران به هزینه های زمانی سفر با این نوع تاکسی را نشان داده است. همچنین براساس نتایج به دست آمده، کاهش سرعت سفر در روزهای ترافیکی موجب افزایش احتمال انتخاب تاکسی اینترنتی برای سفرهای بعدی در همان روز شده است.

بیکاری یکی از مسائل و موضوعات مهم در همه کشورهای جهان محسوب می شود و افزایش تعداد بیکاران در هر جامعه ای سبب بروز مشکلات بسیاری خواهد شد. به دلیل وجود اهمیت بالای موضوع بیکاری، در بسیاری از پژوهش های انجام شده نیز به شناخت صحیح و درک عمیق عوامل مؤثر بر بیکاری در جهت کاهش آن توجه شده است. در پژوهش حاضر، جمعیت فعال اقتصادی و تعداد بیکاران 15 ساله و بالاتر براساس جنسیت و سطوح مختلف تحصیلات، در شهرستان های ایران، براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 دسته بندی شده اند. هدفی که در طول این پژوهش دنبال شده است، مدل بندی فضایی تعداد بیکاران در شهرستان های ایران، براساس متغیرهای کمکی جنسیت و تحصیلات است. برای رسیدن به این مهم، از رویکرد بیزی و روشی موسوم به «تقریب لاپلاس آشیانه ای جمع بسته» یا به اختصار INLA استفاده شده است. بعد از برازش مدل فضایی مناسب، ضرایب متغیرهای کمکی برآورد شده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهند بیکاری زنان نسبت به مردان بیشتر است و با بالارفتن مقطع تحصیلی نسبت به بی سوادی، بیکاری نیز افزایش یافته است. در انتها اثرات فضایی شهرستان ها برآورد شدند و شهرستان های با بیشترین و کمترین میزان مخاطره بیکاری و همچنین شهرستان هایی که اختلاف معنا داری با میانگین بیکاری کشوری ندارد، مشخص شده اند.طبقه بندی JEL: C21، C31، R12.

سرمایه گذاری و جذب سرمایه گذار همواره جزء اصلی ترین دغدغه های دولت های ملی و محلی بوده است و از طرفی در سال های گذشته، رویکردهای نوین در جذب سرمایه گذاری و چالش های آن در علوم بین رشته ای مانند اقتصاد رفتاری بررسی شده اند. با توجه به ادبیات اقتصاد رفتاری، در رابطه با جذب سرمایه گذاری، تحلیل تصمیم سرمایه گذار برای ورود به پروژه سرمایه گذاری بسیار مهم است؛ این در حالی است که تحلیل اقتصاد متعارف به دلیل مشکلات روش شناختی و فروض غیرواقعی که دارد امکان پذیر نیست. پژوهش های انجام شده در زمینه اقتصاد رفتاری نشان می دهد افراد هنگام ورود به پروژه های سرمایه گذاری درگیر سوگیری های شناختی مختلفی هستند که بیشتر این الگوها یا سوگیری ها قابل پیش بینی هستند. این یافته ها فرصت هایی جدید را برای درک بهتر رفتار سرمایه گذار باز می کند و می تواند به بهینه سازی سیاست گذاری در زمینه جذب سرمایه گذار کمک کند؛ از این رو، هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل رفتاری و سوگیری های شناختی در جذب سرمایه گذاری شهری بوده است. پژوهش حاضر از نظر روش پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. برای این منظور، جامعه آماری شامل کارمندان سازمان سرمایه گذاری شهرداری، شاغلان در واحدها یا سازمان های مربوط به سرمایه گذاری، فعالان در حوزه پژوهشی و مطالعه های سرمایه گذاری، سرمایه گذاران (دارای تجربه سرمایه گذاری) طی سال 1402 انتخاب شد. به منظور تعیین حجم نمونه آماری از جدول مورگان استفاده شد و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی 105 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد سوگیری های شناختی اعتمادبه نفس بیش از حد، اثر قالب بندی، زیان گریزی، خوش بینی، پشیمان گریزی و اثر هاله ای بیشترین اثرگذاری را در انتخاب ها و تصمیم گیری های سرمایه گذاران دارند.

در این مطالعه تطبیقی سعی شده است تا جمعیت و تعدادی از شاخص های مرتبط با آن در سطح جهان و قاره ای با شاخص های جمعیتی و موقعیت کشور ایران مقایسه شوند. این مطالعه توصیفی - تحلیلی با استفاده از طیفی وسیع از منابع مانند کتاب، مقاله، گزارش پژوهشی و اسناد مربوط انجام شده است. با توجه به هدف پژوهش، چشم انداز جمعیتی کشور با بررسی متغیرهایی از جمله نرخ موالید - مرگ ومیر، ساختار سنی، باروری و مهاجرت، با استفاده از آزمون های تی و کای دو، در کنار داده های آماری سایر کشورها ارزیابی شد. علاوه بر این، نرخ رشد جمعیت در کشور و همچنین، اروپا، آسیا و آمریکا بررسی شد و سطح همخوانی بین این نرخ های رشد تجزیه وتحلیل شد. با مقایسه میزان شهرنشینی کشور در شصت سال گذشته، روند صعودی ثابتی در نرخ شهرنشینی کشور مشاهده می شود که از 4/31 درصد در سال ۱۳۳۵ به ۷۴ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است. هرچند افزایش نسبت شهرنشینی از جمله شاخص های توسعه محسوب می شود، در ایران افزایش جمعیت شهری عمدتاً در چند کلان شهر بزرگ و از جمله شهر تهران اتفاق افتاده است. انتظار می رود در سال های آتی بر تراکم جمعیت کلان شهرها افزوده شود. رشد نامتوازن جمعیت و تراکم آن در تهران و چند کلان شهر دیگر یکی از مشکلات بزرگی است که در آینده نیز ادامه خواهد داشت؛ بنابراین، پیشنهاد می شود تمام برنامه ریزی های کلان کشور با هدف جلوگیری از رشد نامتوازن شهرها به ویژه شهر تهران ارائه شوند.

امروزه گردشگری صنعتی و به ویژه بازدید از کارخانه های قدیمی یکی از بازارهای با علایق ویژه گردشگری است که نه فقط فرصتی را برای حفظ میراث های ملموس و ناملموس صنعتی ایجاد خواهد کرد، بلکه با تبدیل بخشی از کارخانه به سایت میراث صنعتی، درآمد تکمیلی برای کارخانه ایجاد خواهد شد و راهی برای خروج از اقتصاد تک محصولی کارخانه خواهد بود. سیلوهای قدیمی یکی از میراث های معماری صنعتی - کشاورزی هستند که امروزه بخش هایی از آن ها بدون استفاده مانده اند و در صورت عدم تغییر کاربری مناسب متروک خواهند شد. این در حالی است که این سیلوهای قدیمی ارزش های تاریخی، آموزشی و صنعتی زیادی را در خود جای داده اند. یکی از این سیلوها، سیلوی قدیم اصفهان است که مکان تحت مطالعه پژوهش حاضر است. این پژوهش دو هدف زیر را دنبال می کند: 1) کشف راهکارهای مناسب به منظور حفظ سیلوهای قدیم به عنوان میراث معماری و صنعتی - کشاورزی بر اساس مطالعه های پیشین و 2) شناسایی کاربری های پایدار برای بخش هایی از سیلوی قدیم شهر اصفهان که بدون استفاده مانده اند. پژوهش حاضر از نوع اکتشافی - کاربردی است و از روش مروری نظامند بهره گرفته است. ابزار گردآوری داده مقاله ها، کتاب ها، روزنامه ها و وب سایت ها بوده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد سیلوهای قدیمی در جهان به کاربری های گردشگری (موزه، سایت میراث روستایی و صنعتی به منظور رونق گردشگری صنعتی، کانون گردشگری هنری) و غیرگردشگری (مراکز اجتماعی و فرهنگی، سالن های ورزشی و انبارهای چندمنظوره) دسته بندی شده اند. به علاوه ، نتایج مطالعه تطبیقی - کیفی سیلوی قدیم اصفهان با سایر سیلوهای قدیم جهان و ایران نشان می دهد تبدیل  بخش های بدون استفاده سیلوی قدیم اصفهان به یک اکوموزه نان و گندم یا سایت میراث صنعتی - کشاورزی به منظور رونق گردشگری صنعتی مناسب ترین و پایدارترین تبدیل کاربری است. در این راستا، بهره گیری از هنر رنگ و نقاشی در منظر سیلوهای قدیمی بتنی راهبردی برای جذب بازدیدکنندگان و گردشگران بیشتر به سیلو است.

آنچه در شهرهای امروز ما دیده می شود، نه فضای شهری، که فضاهایی خالی محصول کنار هم قرار گرفتن بناها و تکه هایی باقی مانده از توده هایی است که کمتر معنا و مفهومی را به ذهن متبادر می کنند. شاید این گونه باشد که در شهر ما اول ساختمان ها ساخته می شوند و آنچه باقی می ماند فضای شهری است؛ از همین رو، این مقاله مکتب اصفهان را به عنوان پلی برای ارتباط با گذشته و ایجاد تداوم تاریخی در فضاهای شهری انتخاب کرده است. هدف از این پژوهش معاصرسازی اصول شهرسازی مکتب اصفهان با رویکرد معاصرسازی بر پایه نیازهای کنونی شهر اصفهان است. معاصرسازی در این پژوهش نه به معنای بازگشت به گذشته، بلکه به معنای استفاده بهینه از اصول گذشته و به هنگام کردن آن با شرایط کنونی است. در این پژوهش، اصول شهرسازی مکتب اصفهان هم بر اساس مصاحبه با کارشناسان و هم بر اساس مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده اند و در نخستین گام، سنجه های متناظر پژوهش بر اساس تحلیل محتوای کمی مصاحبه کارشناسان و مطالعات کتابخانه ای به دست می آیند. در ادامه، شاخص ها بر اساس آزمون فریدمن اولویت بندی و 17 سنجه اولیه وارد چرخه تحلیل عاملی می شوند. نتایج حاکی از آن است که 6 عامل اقتصادی، اجتماعی، سطح و سرانه، دسترسی، کالبدی و آثار تاریخی از 17 سنجه پژوهش تا میزان 86 درصد پشتیبانی می کنند.