پویش در آموزش علوم انسانی

در آموزش و پرورش شرایط متنوعی وجود دارد که متفاوت از یکدیگر بوده و برنامه ریزان به ویژه معلمان به مقتضای شرایط می بایست کار یاددهی و یادگیری را پیش ببرند. یکی از این شرایط که در آن معلمان می بایست به فعالیت ادامه دهد، وجود مدارس کوچک با کلاس های چند پایه است. عوامل جغرافیایی و پراکندگی روستاها، کمبود منابع انسانی، کمبود دانش آموزان واجب التعلیم، مهاجرت روستاییان و عوامل اجتماعی، اقتصادی از جمله عواملی هستند که باعث بوجود آمدن کلاس های چند پایه شده اند. هدف مقاله حاضر بررسی فرصت ها و تهدیدهای کلاس های چندپایه می باشد. جامعه ی آماری پژوهش حاضر را کلیه ی معلمان چندپایه شهرستان ماکو تشکیل می دهند که از این میان تعداد 20نفر با روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شد. نوع تحقیق بر اساس اهداف تحقیق، کاربردی و شیوه بررسی بر اساس طرح تحقیق، توصیفی- تحلیلی انتخاب گردید. نتایج بدست آمده حاکی از این است که کلاس های چند پایه در عین داشتن محاسنی همچون بالا بودن میزان رشد اجتماعی، سازگاری محیطی، بیان عواطف، روحیه همکاری، پختگی رفتاری دانش آموزان، معایب زیر را هم دارد: کمبود وقت، فقدان تجهیزات آموزشی، ضعف بنیه ی علمی، سنگینی حجم کار مدیر آموزگاران، فضای نامناسب آموزشی.

گسترش روز افزون سطح تعاملات افراد و نیازهای جامعه بشری به نظم و امنیت عمومی، کشورها را به سمت ترویج و آموزش حق امنیت سوق داده است. کما اینکه در اندیشه اسلامی نیز یکی از ضروری ترین نیازهای جوامع انسانی و حیات فردی و اجتماعی به شمار آمده و به کرّات اهمیت آن را مورد تأکید قرار داده است. با توجه به اهمیت موضوع و از آنجا که اسلام به عنوان یک نظام جامع، راه حل های مناسبی برای تمام نیازهای بشر پیش بینی نموده است، مسئله اساسی پژوهش حاضر نیز بررسی آموزش حق امنیت شهروندی در قرآن کریم و روایات می باشد تا متعالی بودن احکام اسلام را در زمینه ی حقوق شهروندی نیز به نمایش گذارد. براین اساس در پی پاسخ به این پرسش است که در منابع و آموزهای قرآنی و روایی «امنیت» چگونه تعریف شده و چه ساز و کارهایی برای تحقق آن در نظر گرفته شده است. روش کار در این مقاله توصیفی - تحلیلی است و از مطالعات کتابخانه ای کمک گرفته است و سعی براین دارد که دیدگاه قرآن و روایات را در این زمینه بیان نماید. نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد مختلف امنیت و ساز و کارهای تحقق آن در قرآن و روایات بسیار دقیق تبیین و تصریح شده و مورد توجه قانونگذاران قرار گرفته است و بر اهمیت آموزش حق امنیت، تعلیم و اطلاع رسانی عمومی تأکید شده است همچنین بدست آمد که ایمان و پایبندی به اصول و معیارهای اخلاقی ضامن تأمین امنیت در تمام ابعاد آن است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی چگونگی آموزش کارورزی در تربیت معلم دانشگاه های کشور کانادا در سال 2021 - 2020 می باشد. پژوهش بر حسب هدف از نوع تحقیقاتی است، جامعه آماری پژوهش طیف دانشجو معلمان در دانشگاه تربیت معلم می باشد. ابزار پژوهش؛ تحقیقات پژوهشی و شیوه های آموزشی و تربیتی به کاررفته در کشورهای توسعه یافته در جهت آموزش بهینه کارورزی در کشور است. پیشرفت علم و تکنولوژی در کشورهای توسعه یافته باعث گردیده که آنها مبادرت به برنامه ریزی واقع بینانه، دقیق و در عین حال قابل انعطاف نمایند. این پژوهش در صدد است وضعیت کارورزی را با توجه به تحولات به وجود آمده در دنیا در کشور کانادا در زمینه های برنامه ریزی تربیت دانشجو معلمان، انتخاب داوطلبان مناسب، نحوه صدور گواهینامه برنامه عملی کارورزی، وضعیت خود ارزیابی، روند کلی برنامه کارورزی، اهداف و مقاصد، روش، مدیریت و ارزیابی، چگونگی ارتباط و تعامل با مدارس و معلمان، محیط یادگیری، ابتکارات ، وضعیت حقوقی دانشجو معلمان، معیار های مشاهده کلاس، وظایف حرفه ای، نگاه کیفی و ... مورد تبیین و بررسی قرار دهد.

ارزیابی عملکرد رسانه آموزشی شاد از دیدگاه دانش آموزان به عنوان مخاطبان اصلی آموزش مجازی می تواند بستر های لازم را به منظور ارائه راهبردهای متناسب آموزشی نه تنها در دوران کرونا حتی بعد از آن نیز فراهم نماید. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی عملکرد رسانه آموزشی شاد در دروس مطالعات اجتماعی از دیدگاه دانش آموزان انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مدارس مقطع متوسطه اوّل شهر زنجان به تعداد 5983 نفر بود. حجم نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی و مورگان (1970) 361 نفر تعیین گردید و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده اعضای نمونه آماری انتخاب شدند. جهت گردآوری داده های مورد نیاز پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته که مشتمل بر 31 سؤال بود، استفاده شد. این پرسشنامه شامل 7 بعد: معدل تحصیلی، حالات انگیزشی دانش آموزان، مطلوبیت محتوای آموزشی، مدیریت و هماهنگی آموزشی دروس تحصیلی، عملکرد آموزشی و رضایت دانش آموزان از کاربردی بودن بود. جهت انجام روایی پرسشنامه از روش روایی محتوایی و برای محاسبه میزان پایایی از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش با استفاده از آزمون های ویلکاکسون، فریدمن و تی تک نمونه ای و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS انجام شد. یافته های پژوهش بیانگر این مطلب است که جامعه آماری موردمطالعه معدل کمتری در دروس اجتماعی کسب نموده اند و نسبت به کارایی رسانه شاد در دروس تاریخ و مدنی نظرات مطلوب نداشته اند و شاد را رسانه ای متوسط و نیازمند پیشرفت روزافزون می دانند که بر این اساس تقویت کیفیت محتوایی و امکانات نرم افزاری شاد از ضروریات کاربردی نمودن آن می باشد.

یادگیری مسئله محور روشی آموزشی فعّال و مبتنی بر سازنده گرائی است. سازنده گرایی ، ریشه در اندیشه های علمی و تربیتی دانشمندانی همچون پیاژه ، برونر و جان دیوئی دارد، و بر نقش فعّال یادگیرنده در درک و فهم و ساختن دانش و علم تاکید دارد. حلّ مسئله معتبرترین فعالیت یادگیری است که دانش آموزان می توانند انجام دهند. در یادگیری مسئله محور، یادگیرنده از طریق توسعه راهبردهای یادگیری فراشناختی، کارکردن در گروه های کوچک و حلّ مسائل واقعی، نقش فعّالی در ساخت دانش پیدا می کند. درس تاریخ به جهت تأکید بر محفوظات، استفاده افراطی از روش سخنرانی، مشکلات ساختاری و گاه محتوائی کتاب درسی تاریخ از جاذبه اندکی برای تدریس برخوردار است. فراگیران غالباً از ملال آور بودن موضوعات تاریخی یاد می کنند. بنابراین مدرس تاریخ بایستی در پی یک روش مناسب برای آموزش باشد . یادگیری مسئله محور از جمله شیوه های است که علاوه بر علاقمند نمودن دانش آموزان به درس تاریخ در توسعه فهم و سواد تاریخی دانش آموزان مؤثر می باشد. سئوال اصلی این پژوهش اینست که یادگیری مسئله محور را چگونه می توان در آموزش تاریخ بکار بست؟ در پاسخ به این سئوال و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و استناد به تجربه عملی نگارندگان، این نتیجه حاصل آمد که در تدریس تاریخ به روشمسأله محور موضوعات آموزشی در دل مسأله اصلی تلفیق می شوند وتدریس براساس مسئله به شیوه عملی می تواند اشکال متنوعی داشته باشد. شیوه پروژه محور از جمله این روش ها است که به صورت نمونه عملی مورد بررسی قرار گرفته است.

پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ نوع داده ها، کیفی است. این پژوهش با هدف بررسی نقش معلمان راهنما و ایجاد انگیزه در دانشجو معلمان انجام شد. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق استفاده شد. مشارکت کنندگان در مرحله مصاحبه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، با تکنیک گلوله برفی با رسیدن به سطح اشباع نظری(تعداد 25 نفر) و از بین استادان دانشگاه فرهنگیان(4 نفر)، دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان(19 نفر) و معلمان راهنما(2 نفر) انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. نتایج نشان داد که: معلمان راهنما تاثیر بسزایی در ایجاد انگیزه در دانشجومعلمان دارند. عوامل مختلفی از جمله عوامل روانشناختی، صلاحیت های حرفه ای، عناصر موثر در کارورزی، ویژگی های رفتاری، نگرش مثبت به دانشجومعلم، تعامل سازنده، ارتقا بخشی و توانمند سازی در ایجاد انگیزه و عواملی از جمله موانع رفتاری، موانع ارتباطی، نقاط منفی معلم راهنما، خطورات ذهنی و فکری معلم راهنما، در از بین بردن انگیزه دانشجومعلمان دخالت دارد. یکی از عوامل از بین بردن انگیزه، موانع رفتاری است. در این بعد نشانگرهایی از جمله: دادن اطلاعات قطره چکانی، عدم انگیزه، عدم آگاهی از سرفصل های کارورزی و شرح وظایف دانشجو معلمان، ممانعت و سنگ اندازی، همراه نبودن، بخیل بودن در ارائه و بیان تجربیات و راهکارها، شناسایی شدند.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر اجرای بسته تحولی مدرسه خوانا بر مهارت های خواندن، نوشتن و آداب و مهارت های زندگی دانش آموزان دوره ابتدایی شهر پیرانشهر انجام گرفت. روش پژوهش، شبه تجربی و از نوع طرح پیش آزمون- پس آزمون با دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی شهر پیرانشهر بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای، چهار کلاس (140 نفر) یعنی دو کلاس گروه آزمایشی (70 نفر) و دو کلاس گروه کنترل (70 نفر) انتخاب شدند. در جمع آوری داده های آماری، از آزمون محقق ساخته تشخیصی سطح خواندن و نوشتن و پرسشنامه محقق ساخته یادگیری مهارت های زندگی استفاده شده است. روایی صوری و محتوایی این پرسشنامه ها توسط اساتید و صاحب نظران مهارت های زندگی و علوم تربیتی تأیید گردید. پایایی دو آزمون خواندن و نوشتن به روش موازی یا آزمون های همتا به ترتیب 87/0 و 82/0 و ضریب آلفای کرونباخ برای پایایی پرسشنامه مهارت های زندگی 78/0 بدست آمد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس و با نرم افزار SPSS نسخه ۲6 تحلیل شد. یافته ها نشان داد دانش آموزانی که بسته تحولی مدرسه خوانا را دریافت کرده بودند، در مهارت های خواندن، نوشتن و مهارت های زندگی در مقایسه با گروهی که بسته تحولی مدرسه خوانا را دریافت نکرده بودند، نمره بیشتری کسب کرده اند. بنابراین بهتر است معلمان با بکارگیری رویکرد تلفیقی، اهتمام به تقویت مهارت های زبانی و مهارت های زندگی به فراخور در برنامه های درسی مختلف داشته باشند.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی جایگاه قومیت ها در نظام آموزشی ایران است. روش پژوهش این مقاله روش توصیفی تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از روش مطالعه کتابخانه ای، اسنادی و بررسی منابع چاپی و الکترونیکی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در نظام آموزشی سعی شده است تا به چند قومیتی بودن ایران توجه شود، اما این مسئله کاستی هایی را نیز به دنبال دارد. در کتاب های درسی مطالب در مورد قومیت ها، فقط در حد تعریف و بیان چند خصوصیات یک قومیت بیان شده است؛ در حالی که پرداختن بیشتر به این مسئله ضروری به نظر می رسد. در قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران استفاده از زبان مادری برای تدریس ادبیات مجاز است، اما در مدارس به علت وجود مشکلاتی به این قانون توجه چندانی نمی شودو قانون اجرا نمی گردد. همچنین در نظام آموزشی به آموزش چند فرهنگی نیز توجه ویژه ای لازم است.

این پژوهش به بررسی مفهوم حیات معقول از دیدگاه علامه جعفری و تربیت عقلانی در این مفهوم می پردازد. عقل در محافل اندیشمندان اسلامی از دیرباز، منبع استنباط، قوه دراکه و عامله و ممیز مطرح شده و ماهیت تعلیم و تربیت انسان، همان عقلانیت اوست به طوری که اگر عقلانیت از او سلب شود، انسانیت او فرومی ریزد و نقش تربیتی او از بین می رود. مقوله تربیت نیز از ابتدایی و اساسی ترین نیازهای زندگی بشری است. انسان در پرتوی تربیت صحیح است که به عنوان موجودی هدفمند و اندیشه ورز به اهداف و آرمان های خود دست یازیده و قله رفیع سعادت مطلوب خویش را فتح می کند درواقع تربیت، فراهم کردن زمینه ها و عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهای انسان در جهت مطلوب است. روش پژوهش در این کار، با استفاده از فیش برداری و جمع آوری از آثار علامه جعفری و استفاده از آرا و اندیشه های وی درزمینهٔ حیات معقول و تربیت عقلانی، به صورت تحلیلی توصیفی بوده که برای گردآوری داده ها از کتاب خانه ای بهره گرفته شده است. علامه، تربیت عقلانی را پرورش قوه تفکر انسان برای انتقال از حیات معمول به حیات معقول می داند. هدفی غایی تربیت عقلانی از دیدگاه علامه جعفری عبادت و بندگی خدا است.