Journal of Information Technology Management (مدیریت فناوری اطلاعات)

در این پژوهش، متخصصان فناوری اطلاعات و مدیران بازاریابی الکترونیکی در کشور ایران به منظور بررسی دیدگاه های آن ها در خصوص اهمیت عوامل تأثیرگذار بر ایجاد اعتماد در مصرف کنندگان اینترنتی مورد نظرسنجی قرار گرفته اند. اولویت بندی فاکتورها توسط متخصصان فناوری اطلاعات انجام شده که حداقل دارای یک مقاله علمی پژوهشی یا یک طرح پژوهشی (حداقل همکار اصلی) یا یک کتاب هستند. در این راستا، مدلی برای نشان دادن عوامل و متغیرهای مهم تأثیرگذار بر ایجاد اعتماد در اینترنت، ارایه شده است و با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این عوامل و شاخص های تشکیل دهنده ی هر یک از آن ها رتبه بندی شده اند. بر اساس نتایج انجام تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه عوامل مؤثر بر ایجاد اعتماد در محیط اینترنت بر اساس میزان اهمیت به ترتیب عبارتند از: عوامل مربوط به تکنولوژی، وجود شرایط شکل گیری اعتماد نهادی، کیفیت بالای اطلاعات، کیفیت بالای انجام مبادله ی الکترونیکی، ویژگی های رفتاری خریداران اینترنتی و در نهایت، قابلیت های شرکت عرضه کننده ی محصولات یا خدمات از طریق اینترنت.

به جدید بودن تکنولوژی اطلاعات و اینترنت در دنیا، و از طرفی به دلیل محدودیت های ذاتی سیستم های رسانه ای و خبری سنتی مانند: روزنامه و نشریات، رادیو و تلویزیون، به جهت تعاملی بودن آن، انتشار اخبار و اطلاعات در بستر اینترنت از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است. اما ممکن است گاهی استفاده از اینترنت، دست اندرکاران رسانه ها را به اهداف پیش-بینی شده و مورد انتظار نرساند؛ زیرا هر رسانه، برای برآورده ساختن اهداف خاصی مناسب است. به طوری که گاهی استفاده از اینترنت و گاهی هم استفاده از رسانه های جمعی می تواند مفید باشد. در این مقاله سعی شده است با استفاده از فرآیندهای احتمالی و با انطباق دادن مدل شیوع با رفتار رسانه های جمعی و همچنین با ارایه روش ریاضی جدید برای تحلیل رفتار اینترنت درخصوص انتشار اخبار در بستر زمانی، رفتار رسانه ها تحلیل و بررسی شود. بدین منظور عواملی همچون: میانگین تعداد افرادی که پس از گذشت زمان t خبر را می شنوند، میانگین زمانی که طول می کشد تا n نفر خبر را بشنوند و سایر پارامترهای مهم در رسانه بررسی و مطالعه شده است. این پارامترهای مهم، ارزیابی و انتخاب رسانه ها را بسیار سهل و آسان می کند.

وب سایت یکی از فناوری های مهم قابل استفاده در سازمان ها جهت برقراری ارتباط با ذی-نفعان مختلف است. در این راستا وب سایت های خبری با توجه به فراهم کردن انواع مختلف اطلاعات مهم و مورد نیاز، یکی از مهم ترین انواع وب سایت ها به شمار رفته و نقش بسزایی در خلق و توزیع دانش در سطح جامعه دارند. طراحی و کاربری این گونه وب سایت ها یکی از چالش های مهم کسب وکارهای امروزی به شمار می رود. استفاده از خدمات متعدد و مناسب در ایجاد وب سایت های خبری، تأثیر مهمی در افزایش کیفیت و ارزش این وب سایت ها داشته و به دنبال آن سبب افزایش تعداد دفعات بازدید کاربر از وب سایت می شود. مهم ترین هدف این مقاله ارایه راهکاری مناسب جهت تحلیل و طراحی وب سایت های خبری با استفاده از بهترین ترکیب از خدمات ارزشمند تأثیرگذار بر کیفیت این وب سایت ها است. بدین منظور برای ارتقای کیفیت وب سایت های خبری، مهم ترین خدمات پرکاربرد آن ها استخراج شده و دسته بندی شده اند. این دسته بندی بر مبنای بررسی عمیق و جامع پرکاربردترین خدمت ها ی موجود در 50 وب سایت برتر خبری جهان انجام شده است. در ادامه این خدمات و نقش آن ها در ایجاد ارزش افزوده در وب سایت های خبری، توسط خبرگان این حوزه مورد بررسی قرار گرفته و اعتبار سنجی شده که به ارایه مدل نهایی منتج شده است. مدل ارایه شده می تواند برای مدیران وب سایت های خبری به جهت طراحی هرچه مؤثرتر وب سایت های خبری و پاسخ-گویی مناسب به نیازهای کاربران و ایجاد رضایت در آنان مفید باشد.

دولت الکترونیکی، مقوله ی نوپایی به حساب آمده و پیاده سازی آن در کشورهای مختلف بر اساس تکامل و پیچیدگی آن متفاوت است. در این بین، اقتباس سیستم های اطلاعاتی مطرح در بخش تجاری، بدون شک یکی از عرصه های بالقوه در تکامل دولت الکترونیکی به شمار می رود. از میان سیستم های مورد اقتباس نیز مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) می تواند با نمود بیشتری در عرصه ی توسعه و بالندگی دولت الکترونیکی و گسترش شهروندمحوری همراه باشد. با توجه به آنکه اقتباس مدیریت ارتباط با مشتری، در قالب نظام منسجمی از دولت الکترونیکی، در مراحل اولیه رشد خود قرار دارد، از این رو مقاله ی حاضر درصدد است با تمرکز بر دولت الکترونیکی از منظرهای فنی و زنجیره های تأمین، به طرح مدل گرافیکی و تصویری از جای گیری مدیریت ارتباط با مشتری در چارچوب دولت الکترونیکی پرداخته و با مراجعه به آراء و نظرات خبرگان (25 نفر از متخصصان مدیریت، اقتصاد و فناوری اطلاعات)، مدل ارایه شده را بر پایه ویژگی های مدولاری، انعطاف پذیری و مقیاس پذیری، مورد بررسی قرار دهد. برآیند این بررسی، قالب بندی و راهکارهایی است که در راستای کانالیزه کردن مدیریت ارتباط با مشتری در چارچوب دولت الکترونیکی ارایه شده است.

مسئله زمان بندی کلاس های دانشگاه، چالشی جدی برای مدیران دانشگاهی در هر نیمسال تحصیلی است. به دلیل وجود محدودیت های فراوان و پیچیدگی روابط میان آن ها، مسئله زمان بندی کلاس های دانشگاه در گروه مسئله های سخت دسته بندی می شود. در این مقاله یک سیستم پشتیبان تصمیم برای کمک به تصمیم گیرنده در حل مسئله زمان بندی کلاس های دانشگاه پیشنهاد شده است که یک راه حل رضایت بخش را تولید می نماید. این سیستم دارای چهار زیرسیستم (1) پایگاه داده؛ (2) یگان گفتمان؛ (3) یگان پردازشگر و (4) یگان بهینه سازی است. برای پیاده سازی این سیستم پشتیبان تصمیم، برنامه کامپیوتری با کمک زبان سی شارپ و پایگاه داده اکسس تهیه شده است. به منظور حل مسئله در یگان بهینه سازی، هیوریستیک های رنگ آمیزی گراف به کار گرفته شده است. روش پژوهشی این مقاله میدانی و پیمایشی است. درنهایت، سیستم پیشنهادی برای زمان بندی کلاس های یک نیمسال تحصیلی دانشکده علوم انسانی دانشگاه خلیج فارس به کار گرفته شده است. نتایج نشان می دهد؛ در مقایسه با شیوه کنونی، سیستم پشتیبان تصمیم ارایه شده از نظر برآورده نمودن محدودیت ها و همچنین صرفه-جویی در زمان و هزینه عملکرد بسیار خوبی دارد.

در عصر حاضر، استفاده از ابزاری به نام دانش برای ایجاد خلاقیت و نوآوری در سطح ملی از اهمیت بسزایی برخوردار است و کشورها با ارج نهادن به مدیریت دانش و به طور متقابل مدیریت خلاقیت و نوآوری، آن را نیازی استراتژیک جهت پیشگامی در عرصه ی رقابت-پذیری تلقی می کنند. مقاله ی حاضر پس از بررسی و مقایسه ی مدل های مدیریت دانش، مدیریت استراتژیک دانش، نوآوری و دانش نوآوری به ارایه چارچوب مدیریت استراتژیک دانش با تأکید بر دانش نوآوری پرداخته است. توسعه مفهومی این الگو بر اساس مرور جامع ادبیات مدیریت دانش انجام شده است که در مدیریت نوآوری به کار می رود. این الگو از دو لایه تشکیل شده که شامل ? مرحله اصلی: همترازی دانش نوآوری و کسب وکار، تدوین چشم انداز و مأموریت، تجزیه و تحلیل فاصله و تبیین اهداف بر اساس نیاز نوآوری و هر حوزه دانش، برنامه ریزی نقشه راه و در نهایت ارزیابی جهت پایش تحقق اهداف استراتژیک است. جهت اعتبارسنجی چارچوب ارایه شده، مؤلفه های مدل های مدیریت استراتژیک دانش مدیریت گردآوری و در قالب یک پرسشنامه تنظیم و مورد بررسی روایی محتوایی و صوری قرار گرفته و در مرحله بعد با استفاده از آزمون آماریt ، معناداری هر معیار (که معیارها با مطالعه ی ادبیات موضوع اکتشاف و استخراج یافته بودند) با کمک نرم افزار SPSS اندازه-گیری شده و با استفاده از یکی از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره، به نام استدلال بر مبنای شواهد، (به عنوان روشی نوین و پیشرفته با کمترین خطای محاسباتی به دلیل ارزیابی مستقل گزینه ها)، بر مبنای ?? معیار، اهمیت و وضعیت مدل های موجود و مدل ارایه شده در این مقاله مقایسه و رتبه بندی و اولویت گذاری شد که مدل پیشنهادی بیشترین امتیاز را در بین سایر مدل-ها به خود اختصاص داد.

گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و سهولت استفاده از آن، باعث می شود سازمان ها فرآیندها و عملیات خود را به آن مجهز کنند. بیش از یک قرن است که ارزیابی عملکرد به عنوان یکی از موضوع های محوری در مدیریت بوده است و به شکل های گوناگون انجام شده است. این پژوهش در صدد کشف آن است که استفاده از پست الکترونیکی، در ارزیابی عملکرد چه تأثیری دارد. بدین منظور، از روش آمیخته استفاده شده است به این صورت که در ابتدا از روش کیفی و پس از آن از روش پیمایش استفاده شده است. نمونه پژوهش، شامل 15 نفر از استادان و دانشجویان مقطع دکترا برای پژوهش کیفی و 180 نفر برای پژوهش کمّی است. روش نمونه گیری در پژوهش کیفی گلوله برفی و برای پیمایش تصادفی ساده بوده است. داده های پژوهش کیفی، 8 مقوله ی اصلی را نشان می دهد و همچنین تحلیل داده های کمی، با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، بیانگر 64 درصد واریانس است. نتایج پژوهش، نشان می دهد که ارزیابی عملکرد، تحت تأثیر فناوری اطلاعات قرار می گیرد و کم و کیف آن از منظر تکنولوژی، تفسیر می شود. نبود ارتباطات غیر کلامی و زبان بدن باعث می شود؛ ارزیابی دچار نوساناتی بشود، ضمن اینکه سوء تعابیر زیادی نیز شکل می گیرد. ایده اصلی این مقاله آن است که فناوری اطلاعات به خصوص پست الکترونیکی که امروزه کاربرد زیادی در دانشگاه ها پیدا کرده است، یکی از عوامل اصلی تأثیر گذار بر ارزیابی دانشجویان از جنبه های مختلف بوده در حالی که این مسئله برای اکثر استادان مهم نبوده و اغلب به آن توجه زیادی نمی شود.

با ورود به عصر دانایی، تکامل ابعاد سازمانی روندی جدید به خود گرفته است. موفقیت مدیریت دانش به وجود پیش نیازهای ساختاری، فرهنگی، تکنولوژیکی و انسانی ویژه ای نیاز دارد. هدف این پژوهش شناسایی ابعاد ساختاری متناسب با رویکرد مدیریت دانش در سازمان است. از این رو پس ازمرور مبانی نظری روند تکامل ابعاد ساختاری سازمان، چگونگی و ارتباط هر یک از ابعاد اصلی ساختار سازمانی با اقدامات مدیریت دانش تشریح می شود. جامعه یآماری این پژوهش توصیفی میدانی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران است؛ نمونه ی آماری پژوهش نیز با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده است. نتایج به کارگیری روش های تحلیل آماری نشان می-دهند؛ مؤلفه های ساختاری رسمیت و تمرکز تأثیری منفی بر اقدامات مدیریت دانش دارند، در حالی که ابعاد ساختاری مرززدایی، شبکه های غیررسمی، تیم گرایی و حرفه ای گرایی، تأثیر مثبتی داشته اند. بر این مبنا می توان نتیجه گرفت توسعه ابعاد انسانی و غیررسمی ساختار برای اجرای موفقیت آمیز پروژه های مدیریت دانش در سازمان ضروری است.

در این مقاله رویکردی مبتنی بر هستان شناسی به منظور مدل سازی و مدیریت ویژگی ها و شایستگی ها در محیط های پرورش سازمان های مجازی ارایه می شود. ایجاد یک هستان شناسی و ساختار مفهومی از ویژگی ها و شایستگی های شرکای بالقوه سازمان مجازی و استفاده از آن در ایجاد یک سامانه مناسب برای انتخاب هوشمندانه شرکای سازمان مجازی به منظور اجرای پروژه های پژوهشی فناوری اطلاعات در این گونه سازمان ها از اهداف اصلی انجام این پژوهش است. از دلایل عمده در استفاده از هستان شناسی ها در مدل سازی و مدیریت ویژگی ها و شایستگی ها، حجم بالای اطلاعات، تنوع و ناهمگونی آن ها در سازمان ها است. از این رو هستان شناسی ها با توجه به ویژگی های منحصربه فردی خود می توانند در این راه یاری رسان مدیران محیط های پرورش سازمان های مجازی باشند. هستان شناسی ویژگی ها با قابلیت به کارگیری در تمامی محیط های پرورش سازمان های تحقیقاتی مجازی و هستان شناسی شایستگی ها با قابلیت به کارگیری در محیط های پرورش سازمان های مجازی با هدف پژوهش در حوزه معماری سرویس گرا و عامل ها، دو خروجی اصلی این پژوهش هستند. در توسعه این دو هستان شناسی از روش شناسی متوآنتولوژی و روش شناسی نیمه خودکار در توسعه هستان شناسی شایستگی ها که متناسب با قلمرو و اهداف ایجاد این دو هستان شناسی است، استفاده می شود. در نهایت با به کارگیری رویکرد گمز پرز، نتایج این دو فرآورده در حوزه ای خاص ارزیابی می شود.

چیزی را که نتوانیم کنترل کنیم، نمی توانیم مدیریت نماییم و نیز چیزی را که نتوانیم اندازه گیری کنیم، نمی توانیم کنترل نماییم، از این رو تعیین مدلی جهت ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش امری مهم و حیاتی است.هدف این پژوهش توسعه وگسترش مدلی به منظور ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی است. پس از مطالعه ادبیات موضوع و دریافت نظرهای متخصصان از طریق مصاحبه های عمیق و بررسی آن ها، سنجه های تأثیرگذار بر اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی استخراج شدند. در پژوهش حاضر داده ها بر اساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی توسعه یافته فازی به عنوان یک فرآیند تصمیم گیری چند شاخصه- تحلیل شده اند. در مجموع 34 زیر معیار در قالب 6 معیار اصلی جهت ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در مراکز پژوهشی تعیین شدند. نتایج تجزیه و تحلیل ها بیانگر این مطلب است که معیار "منابع انسانی" با کسب رتبه اول، بیشترین اهمیت را در ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در سازمان های پژوهشی دارد. در پایان از مدل مذکور برای ارزیابی اثربخشی مدیریت دانش در 9 مرکز پژوهشی ایران استفاده شد.