ایران برای نخستین بار در زمان ناصرالدین شاه با کمپانی زیمنس آشنا شد. نخستین ارتباط در سال 1284 ق از طریق دولت انگلیس بود که خواهان گسترش روابط خود از راه ایران با هندوستان بود. فعالیت زیمنس در ایران به صنعت تلگراف محدود نماند و در امور تلفن ،راه آهن،برق و کارخانه های نساجی گسترش یافت. در این نوشتار فعالیت صنعتی این کمپانیاز ابتدا تا پایان دوره پهلوی اول بررسی می شود.
نهادی خارجی همچون بانک شاهنشاهی فرصت می یاید تا در کشور ایران حضور فعال یابد و با استفاده از ابزار گوناگون در همه لایه های اقتصادی نفوذ کرده و سرمایه های ملت راه به یغما ببرد.کاری که بانک شاهنشاهی با به دست آوردن امتیازهایی مانند چاپ اسکناس، بهره برداری از منابع،بازکردن اعتبار و ... در ایران انجام داد.
پنبه یک پنجم صادرات ایران در عصر قاجاریه را به خود اختصاص داده بود. رشد و رونق تجارت پنبه در ایران و از راه دریای خزر مرهون سرمایه گذاری روسها بود،هرچند نباید این واقعیت را نادیده گرفت که سود ناشی از آن بیشتر به جیب سرمایه گذاران و بازرگانان روسی می رفت.
افتتاح کانال سوئز سبب رونق بندرهای جنوب شد،تجارت یزد رونق خاصی یافت که در گذشته بی سابقه بود. راهیابی برخی از محصولات ایران به بازار جهانی،اقتصاد ایران را از ورشکستگی نجات داد. اهمیت تجارت ،دولتمردان را بر آن داشت تا به امور گمرک بیشتر توجه کنند و با وجود سرعت کم در ایجاد قواعد منظم برای تسهیل در امر تجارت، گمرک در روابط تجاری ایران جایگاه ویژه ای یافت.
در زمان رضاخان،آلمان باتوجه به اهمیت منطقه خاورمیانه ، تصمیم گرفت تا با انعقاد قراردادهای تجاری و اقتصادی منافع خود را تامین کند، قرارداد پستی و هواپیمایی از قراردادهایی بود که در سال 1304 (ش) با کمپانی یونکرس آلمان بسته شد. عملکرد این کمپانی در مقطع حضور ده ساله اش در ایران سبب گسترش نفوذ آلمان در صنایع کشور و توسعه حمل و نقل هوایی ایران شد.
حاصل مقاله آن است که اولویت در تحلیلهای سیاسی- اجتماعی با سیاست است . هرچند که این موضوع نافی جایگاه اقتصاد نخواهد بود ولی توضیح داده خواهد شد که چرا کوششهای مدیران مشروطیت نتوانست به استقرار و ماندگاری مشروطیت کمک کند.
