درخت حوزه‌های تخصصی

هانری کربن در سال 1944 مقاله ای تحت عنوان بن مایه های زرتشتی در فلسفه سهروردی، شیخ اشراق در انجمن فسلفه ایران به صورت سخنرانی ایراد کرد. وی در این سخنرانی نوعی روش شناسی پدیدارشناسانه – هرمنوتیکی برای مطالعه سهروردی و فلسفه اشراق پیشنهاد می دهد. از آن جا که این تحقیق در چارچوبی ترجمه شناسی صورت می گیرد، برآنیم تا نحوه انتقال این روش شناسی در ترجمه احمد فردید، فیلسوف شفاهی ایران، از دو فصل اول متن مکتوب این سخنرانی را مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم. در این پژوهش تطبیقی پس از مروری بر تعاریف و مفاهیم اساسی از جمله پدیدارشناسی، هرمنوتیک و ارتباط آن ها با ترجمه شناسی به عناصر بنیادین دخیل در شکل گیری روش شناسی خاص کربن می پردازیم و در ابتدا با تحلیل ترجمه شناختی و بررسی تحلیلی ترجمه فرانسه نقل قول های مستقیم که از سهروردی از زبان عربی یا فارسی، توسط خود کربن صورت گرفته است، رویکرد پدیدارشناسانه او و نیز چگونگی انعکاس این رویکرد در ترجمه احمد فردید را، از زبان فرانسه به فارسی، مورد بررسی قرار می دهیم.

هنگام بحث پیرامون سبک، چه در مطالعات ادبی و چه زبانشناختی، درواقع درمورد عادت های زبانی نویسنده سخن میگوییم. بدیندلیل میتوان به هر نویسنده سبک خاصی را نسبت داد و آن سبک را به اسم او نامگذاری کرد، به عنوان مثال سبک شکسپیری، جویسی یا وولفی. باتوجه به اینکه وجهیت و استفاده مکرراز افعال و قیود وجهی یکی از مؤلفه های کلیدی دنیای داستانیِ ترسیم شده در رمانِ The Waves است، پژوهش حاضر به بررسی این مسئله می پردازد که مترجمان چگونه این کلمات وجهی را ترجمه می کنند و آیا انتخاب های آنها بر دنیای داستانی متن اصلی تأثیر می گذارد و «حس» آنرا تغییر می دهد یا خیر. بدین منظور رمانِ The Waves نوشته ویرجینیا وولف و دو ترجمه فارسی آن خیزاب ها ترجمه پرویز داریوش (1356) وامواج ترجمه فرشاد نجفی پور (1377) انتخاب شدند و مدلِ بوسو (2004)،مبتنی بر مدل دستور وجهیتِ سیمپسون (1997)، جهت بررسی نحوه برگردان افعال وجهی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که وجهیت، یعنی الزامات شخصی، تصویر منفی، احتمالات، قابلیت ها و توانایی های شخصیت های رمان در ترجمه ها کمتر از متن اصلی موردتأکید هستند اما داریوش در مقایسه با نجفی پور آن ها را به صورت نظام مندتری ترجمه کرده است.

ترجمة آثار ویژة کودکان کاری سهل و ممتنع است؛ کاری بسیار دشوار است که ترجمة آن در آغاز آسان جلوه می کند. تصور غالب افرادی که برآن می شوند تا برای کودکان آثاری را ترجمه کنند، این است که می پندارند موضوعات کودکانه ساده هستند و متن های مرتبط، به لحاظ واژگان، ساختارهای دستوری و سایر ویژگی های زبانی نیاز به دقت نظر زیاد و خلاقیت در ترجمه ندارند؛ اما حقیقت این است که دست کم ترجمة ادبیات داستانی و نیز شعرهای کودکانه نشان می دهند که قضیه به این سادگی ها نیست. حفظ حال وهوای کودکانه در این گونه آثار که بخش عمدة آن به دقت در گزینش «لحن» مناسب بازمی گردد، ازجمله عواملی هستند که در پاره ای از موارد آن طور که باید و شاید مدنظر قرار نمی گیرند. در این مقاله سعی شده است تا با ارائة نمونه هایی از ترجمه های فارسی منثور و منظوم چاپ شده، نارسایی ها و کاستی های لحن محور آن ها ریشه یابی و بیان شوند و به این ترتیب بر ضرورت دقت بیشتر مترجمان در ترجمة کودکانه ها تأکید گردد.

در مقایسه با سایر مواد آموزشی در تدریس زبان های خارجی، ادبیات همواره دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای بوده است. معمولاً مدرسان زبان، ادبیات را در تحقق دو هدف به کار می گیرند؛ نخست، تدریس ادبیات برای ادبیات است؛ یعنی تدریس آن به منظور کسب اطلاعات ادبی. هدف دیگر، بهره گیری از ادبیات به عنوان منبعی برای تقویت مهارت های زبانی زبان آموزان می باشد.واین مسأله ای است که زبان شناسان کاربردی به آن توجه ویژه ای دارند و پژوهش هایی ارزشمند چه نظری و چه میدانی در بررسی گنجاندن ادبیات در کلاس های زبان و میزان تأثیر آن در بهبود مهارت های زبانی انجام شده است. اما با نگاهی گذرا به پژوهش های نظری مرتبط با این موضوع، در زبان عربی شاهد خلأ آشکاری در این زمینه هستیم چه برسد به پژوهش های میدانی که بتوان از آن در تدریس ادبیات عربی به منظور تقویت توانش زبانیِ عربی آموزان غیر عرب بهره گرفت. بنابراین، پژوهش حاضر با مقایسه و تحلیل آراء زبان شناسان، گامی در جهت رفع این نقص در زمینه نظری مسأله می باشد. این مقاله با مطالعه منابع خارجیِ مرتبط با موضوع، به بررسی نظرات موافقان و مخالفان به کارگیری ادبیات به عنوان منبع آموزش زبان پرداخته و مشکلات و موانعی را که معلمان و زبان آموزان در مطالعه ادبیات با آن روبرو هستند، بررسی می کند و سپس پیشنهادها و راه حلهایی را که در رفع یا کاهش آن ارائه می شود، مورد ارزیابی قرار می دهد. مهم ترین نتیجه ای که از این پژوهش حاصل آمده، این که ادبیات معاصر عربی با توجه به اصالت آن وتوانایی بالقوه ای که در تقویت توانش زبانی، فرهنگی، تفسیری، نقدی و احساسی زبان آموزان دارد، می تواند زمینه مناسبی برای تدریس و یادگیری زبان عربی به عنوان زبان خارجی باشد.

هدف از مطالعة حاضر بررسی تأثیرات ترتیب/ سن اکتساب واژگان در زمان پاسخ تصمیم واژگانی در دو زبانه های فارسی- انگلیسی است. 40 دانشجوی سال اول دانشگاه که به لحاظ مهارت زبان دوم در سطح مبتدی بودند در این مطالعه شرکت کردند. 45 کلمة انگلیسی و تعدادی شبه کلمه، به عنوان محرک، انتخاب و با استفاده از نرم افزارDMDX ارائه شدند. این 45 واژه به سه گروه مجزا تقسیم شدند: 15 کلمه هم در فارسی و هم در انگلیسی به سرعت فرا گرفته شدند؛ 15 کلمه هم در فارسی و هم در انگلیسی به کندی فرا گرفته شدند و 15 کلمه در فارسی به کندی، ولی در انگلیسی به سرعت فرا گرفته شدند. هدف از این تقسیم بندی این بود که مشخص کنیم آیا پردازش و تصمیم واژگانی در زبان دوم تحت تأثیر سن اکتساب معادل های این کلمات در زبان اول می باشد یا این که واژگان در زبان دوم از الگوی سن اکتساب خود پیروی می کنند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس استفاده کردیم. نتایج نشان داد زمان پاسخ تصمیم واژگانی در لغاتی که در زبان دوم به سرعت فرا گرفته شده بودند، به طور معناداری از لغاتی که به کندی یاد گرفته شده بودند، کمتر است. به عبارت دیگر، سن/ ترتیب اکتساب لغات در زبان دوم، صرف نظر از سن اکتساب همان لغات در زبان اول، تأثیر معناداری در پردازش این لغات در زبان دوم داشت. نتایج این مطالعه اثرات سازنده ای را در روشن کردن سیستم واژگانی دوزبانه ها و نحوة بازنمایی و پردازش در این سیستم خواهد داشت.

مقاله حاضر به بررسی سه تکواژ پربسامد «-ænæ»، «-æwæ» و «-æɾæ» در زبان هورامی (گونه پاوه) می پردازد. ماهیت این تکواژها که به صورت پسوند به اسم می پیوندند و معنایی مشابه حروف اضافه دارند، چندان مشخص نیست. سؤال این پژوهش این است که ماهیت این سه تکواژ چیست. در این راستا، نخست تعداد 52 حرف اضافه هورامی استخراج و طبقه بندی شدند، ساخت گروه حرف اضافه دار هورامی مشخص شد، حالت غیرصریح و نشانه های آن معرفی شدند و سه فرضیه مطرح شد که بر اساس آنها این سه تکواژ یا پس اضافه، یا اجزاء تشکیل دهنده حروف اضافه و یا تکواژهای حالت نما هستند. بررسی داده های زبانی نتایجی آن گونه به دست نداد که بتوان یک فرضیه را پذیرفتنی تر از بقیه به شمار آورد. در نهایت سه فرضیه مذکور با جهانی های مطرح شده مرتبط نیز محک زده شدند، اما این رویکرد نیز به نتیجه ای قطعی و متقن منتهی نشد. به نظر می رسد این سه تکواژ بقایای در حال حذف یا تغییر از یک نظام در گذشته زبان هستند، یا نظام پس اضافه ای یا نظام حالت. اظهار نظری دقیق تر از این ممکن نیست و بررسی بیشتری می طلبد.

هدف از این مطالعه بررسی تاثیر انگیختگی شنیداری و نوشتاری از طریق دو شرایط برنامه ریزی (برنامه ریزی و بدون برنامه ریزی)، بر توانایی نوشتن آزمون دهندگان با معیارهای پیچیدگی، صحت و روانی بود. چهل دانشجوی زبان انگلیسی که از طریق مرکز آموزش زبان خویش و از طریق آزمون تعیین سطح آکسفورد در سطح متوسط رده بندی شده بودند، به دو گروه برنامه ریزی و بدون برنامه ریزی تقسیم شدند. این دو گروه خود به دو گروه جداگانه، انگیختگی شنیداری و انگیختگی نوشتاری، تقسیم شدند. همچنین استراتژی ساخت طرحواره ذهنی توسط گروه برنامه ریزی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست امده از آزمونهای t-test و ANOVAی دو طرفه نشان داد که اشخاصی که انگیختگی نوشتاری دریافت کرده بودند، بهتر از کسانی که انگیختگی شفاهی دریافت کرده بودند از زمان برنامه ریزی خویش در راستای تولید متون روان استفاده کردند. علاوه بر این، ساخت طرحواره ذهنی همراه با دریافت انگیختگی شنیداری و یا انگیختگی نوشتاری بر پیچیدگی و صحت متون تولید شده تاثیر معنا داری نداشت. در آخر، تاثیر متقابل شرایط بدون برنامه ریزی و انگیختگی نوشتاری، تفاوت معنا داری در شاخص پیچیدگی ، در مقایسه با تاثیر متقابل شرایط برنامه ریزی و انگیختگی نوشتاری ایجاد کرد. همچنین، دریافت انگیختگی های نوشتاری در شرایط بدون برنامه ریزی در مقایسه با دریافت آن در شرایط بدون برنامه ریزی ، تاثیر معناداری بر شاخص پیچیدگی داشت. به طور کلی شرایط برنامه ریزی، ساخت طرحواره ذهنی و انگیختگی های شنیداری و نوشتاری تاثیر بسیار کمی بر کیفیت متون ایجاد شده توسط آزمون دهندگان داشت.

در مقالة حاضر، با به کارگیری نظریه های ترجمة مرتبط با استعاره که پیتر نیومارک (1998) در زبان انگلیسی و سیروس شمیسا (1386) در زبان فارسی ارائه کرده اند، به بررسی مقایسه ای شعر «سرزمین بی حاصل» از تی. اس. الیوت با ترجمه های فارسی متناظر با شعر ذکرشده پرداخته شده است. متأسفانه، در زبان فارسی، چارچوبی برای ترجمة استعاره ها وجود ندارد. در بررسی حاضر، ارائة استعاره با توجه به بازنمایی ها در تلمیحات شعر یادشده، بررسی شده است. در روند ترجمة این شعر، شواهد قانع کننده ای وجود دارند که مترجمان از ترجمه های پیش از خود به نوعی تقلید کرده اند. علاوه بر این، با بررسی اطلاعات آماری ترجمه های انجام شده، می توان نتیجه گرفت که شباهت های چشمگیری بین استعارة مرده در انگلیسی با استعارة تبعیه در فارسی، استعارة ابتکاری در انگلیسی با استعارة بعید در فارسی و استعارة اقتباسی در انگلیسی با استعاره مرکب در فارسی وجود دارد؛ اما چنین به نظر می رسد که مترجمان در یافتن معادل برای دیگر استعاره ها در هر دو زبان با مشکل بزرگی مواجه هستند.

مقایسه ی اجتماعی می تواند تاثیر تشویقی یا دلسردکننده بر زندگی افراد داشته باشد. با این حال علی رغم مطالعات فراوان در زمینه ی مقایسه ی اجتماعی در محیط کلاسی، تعداد اندکی از آنها به بررسی رابطه میان نقش گرایش و تمایلات مقایسه ی اجتماعی و موفقیت تحصیلی در یک محیط آموزشی رقابتی پرداخته اند. از این رو مطالعه حاضر به روش مطالعه ی بازنگرانه غیرتجربی به بررسی این رابطه در میان 387 دانشجوی رشته زبان انگلیسی شاغل به تحصیل در دانشگاه های مختلف ایران درسال تحصیلی 2014 - 2015 پرداخته است. داده های حاصل از نسخه اصلاح شده ی ابزار سنجش گرایش مقایسه ای ایووا- ندرلندز تحت روش های آماری همبستگی و رگرسیون لوجستیک چندجمله ای قرارگرفت و نتایج حاصله وجود رابطه ی معنی دار بین مقایسه ی اجتماعی و موفقیت تحصیلی را آشکار ساخت. به علاوه، نتایج بدست آمده نشانگر این بود که درحالیکه گرایش زیاد به مقایسه ی اجتماعی و تمایل به مقایسه ی رو به بالا پیش بینی کننده ی موفقیت تحصیلی بیشتر است، گرایش کم نسبت به مقایسه ی اجتماعی و تمایل زیاد به مقایسه ی رو به پایین موفقیت تحصیلی کمتری را پیش بینی می کند. یافته ها بر ضرورت انجام تحقیقات بیشتر روی عوامل زیرساختی داخلی، که می تواند علیرغم فرهنگ و محیط منجر به موفقیت و رفتارهای مشابه مقایسه ی اجتماعی افراد در کلاس شود تاکید دارند.

حیطه مطالعات منظورشناسی در دو دهه گذشته شاهد تحقیقات رو به رشد بوده است. یکی از زمینه هایی که در مورد توانش منظورشناختی زبان خارجی کمتر بررسی شده است، نقش راهبردهای یادگیری زبان است که به طور خاص برای توسعه دانش منظورشناختی زبان آموزان به کار می رود. برای پاسخ به این خلاء تحقیقاتی، در تحقیق حاضر سعی شده است که مهم ترین راهبردها ی یادگیری توانش منظورشناختی به کار برده شده توسط زبان آموزان ایرانی با عملکرد قوی و ضعیف منظور شناختی مشخص شود. این تحقیق در دو مرحله انجام شد. در مرحله ی نخست، آزمون چهارگزینه ای منظورشناختی شامل پنج کنش کلامی پربسامد زبان انگلیسی به 500 زبان آموز ایرانی داده شد. در مرحله ی دوم، از 80 زبان آموز با قوی ترین و از 80 زبان آموز با ضعیف ترین عملکرد در آزمون منظورشناختی اجرا شده مصاحبه به عمل آمد و پاسخ های آنها ضبط شد. مهم ترین راهبردهای یادگیری توانش منظورشناختی از مصاحبه های ضبط شده زبان آموزان با عملکرد منظورشناختی قوی و ضعیف شناسایی و استخراج شد. راهبردهای استخراج شده براساس تقسیم بندی کوهن (2005, 2010)، نتایج تحقیق حاضر، و نیز تقسیم بندی راهبردهای کلی یادگیری زبان ارائه شده توسط آکسفورد (1990)، طبقه بندی شدند. راهبردهای یادگیری توانش منظورشناختی مشخص شده به شش دسته تقسیم شدند: حافظه ای، شناختی، فراشناختی، اجتماعی، جبرانی، و عاطفی. نتایج آماری نشان داد زبان آموزانی که عملکرد منظورشناختی قوی تری داشتند راهبردهای شش گانه ی فوق الذکر را بیشتر از زبان آموزان با عملکرد منظورشناختی ضعیف به کار برده بودند. مهم ترین نتیجه گیری تحقیق حاضر این است که استفاده بیشتر از راهبردهای یادگیری توانش منظور شناختی، عملکرد قوی تر و توسعه بیشتر توانش منظورشناحتی زبان آموزان زبان خارجی را به همراه دارد. مهم ترین کاربرد آموزشی این تحقیق این است که راهبردهای یادگیری توانش منظورشناختی را بایستی به زبان آموزان یاد داد تا بتوان دانش منظورشناختی آنها را به طور کلی و توانش مربوط به کنش های کلامی آنها را به طور خاص ارتقا داد.

کتیبة پهلوی «آذرشب»، مشهور به «نیروگاه سیکل ترکیبی (کازرون چهارده)»، یکی از سنگ مزارهای بازمانده از اواخر دوره ساسانی (یعنی سال 6 یزدگردی برابر با ششمین سال جلوس یزدگرد، آخرین شاه ساسانی) است که در سال 1384، هنگام خاک برداری از اطراف برج نیروگاه سیکل ترکیبی در شرق کازرون، کشف شد. محتوای این گونه کتیبه ها بیش تر معرفی آرامگاه یا دخمه درگذشته و ذکر نام او و پدر او یا کسی که دخمه را برای او سفارش داده و نیز طلب آمرزش برای متوفا است. کتیبه مذکور به شکل ستونی مکعب مستطیلی است و نوشته های پهلوی در دو طرف ستون و در عرض آن نگاشته شده است. در این مقاله، پیش نهادی تازه برای عنوان کتیبه (آذرشب به جای سیکل ترکیبی!) و خوانش و ترجمه آن ارائه شده است. هم چنین، خوانشی برای چند واژه که پیش از این خوانده نشده پیش نهاد شده است.

یادگیری زبان عموماً با چهار مهارت زبانی در ارتباط است: شنیدن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن. هر یک از این چهار مهارت نقش بسزا و ویژه ای در امر یادگیری دارد. اما پرورش این مهارت نیازمند عواملی چند ازجمله مطالب آموزشی مناسب، معلم آگاه به اصول آموزش و نیز شیوه ها و راهکارهای آموزشی کارآمد است. مطالب آموزشی باید با جهت گیری های خاص و ویژگی های معین تهیه شده باشند، معلم زبان باید با اصول آموزشی زبان آشنا باشد و سرانجام باید از روش ها و راهکارهای نوین و نتیجه بخش آموزش زبان نهایت استفاده را ببرد. هدف از این پژوهش بررسی این نکته است که آیا داستان می تواند به عنوان یک شیوه آموزشی در آموزش زبان دوم به کار برود یا نه. برای بررسی میزان موفقیت داده های داستانی در آموزش زبان دوم، در یک بررسی میدانی تعدادی از واژگان هم آوا- هم نویسه زبان فارسی در دو گروه (آزمایش، کنترل) به 7 دانشجوی خارجی زبان آموز زبان فارسی با استفاده از داستان و بدون داستان آموزش داده شد. برای بررسی نتایج و تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون t استفاده شده است. با توجه به این که سطح معناداری آزمون t کمتر از 05/0 ( sig=0.00 ) می باشد، می توان گفت که نمره گروه آزمایش با نمره گروه کنترل تفاوت معناداری دارد و بنابراین یافته های پژوهش نشان می دهد که می توان از داستان به عنوان یک شیوه آموزشی مناسب برای آموزش واژه های هم آوا- هم نویسه مدد جست و این شیوه یادگیری را تسهیل و جذاب می کند .