درخت حوزه‌های تخصصی

واقعه رویارویی حق با ظلم منحصر به سرزمین کربلا نمی گردد،بلکه از همان مدینه که دشمنان با ترفندهای مختلف سعی در تضعیف جبهه حق داشتند، امام حسین(ع) با استمداد از آیات روشنی بخش قرآن، پاسخ صریح و کوبنده ای به آنها می داد. که در این مقاله سعی داشته ایم تا تحت عنوان «آیات قرآن در کلمات امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا» شمه ای از این آیات را مطرح نمائیم.

مقاله حاضر با عنوان تبیین شخصیت قرآنی و عزتمند امام حسین(ع)به توضیح و تبیین شخصیت امام حسین(ع)در آیات و روایات فرقانی می پردازد و شخصیت عزتمند آن حضرت را که مبتنی بر اصل کرامت و حریت بود،بیان می دارد.حضرت ابا عبد الله(ع)از شخصیتها و اسوه های مشهور در طول تاریخ بشریت است که با برپایی حماسه عاشورا چگونه زیستن را به انسان آموخت.طهارت تکوینی و ویژگیهای منحصر به فرد آن حضرت، و شرافت و نفاست نسبی و ذاتی،از آن حضرت شخصیتی عزتمند و نمونه را در بین برگزیدگان الهی رقم زده بود.

از بایسته های حدیث پژوهی، چگونگی طبقه بندی احادیث ذیل آیات قرآن کریم است. پیش از علامه طباطبایی، عالمان قرآن پژوه و حدیث پژوه به بیان نکاتی در باب فهم احادیث ذیل آیات پرداخته و بخشی از مباحث مربوط را بازگفته اند؛ اما هیچ یک از آنان به تفصیل و در حد و اندازه المیزان سخن نگفته اند. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی بوده، هدف از آن ارائه تعاریفی نسبتا جامع از جری و تطبیق و باطن و تأویل با بازخوانی احادیث جری و بطن و تأملی بر مباحث روایی المیزان به منظور شناسایی احادیث بیانگر جری و باطن قرآن است. حاصل پژوهش اینکه جری عبارت است از: بیان مصداق های آیه اعم از مصداق برتر و روزآمد و غیر آن، که در زمان نزول مخفی بوده است و باطن نیز عبارت است از بیان معانی توسعه یافته فراتر از ظاهر الفاظ و عبارات آیات و نیز بیان لایه های معنایی (معانی دقیق تر و مخفی) آیات قرآن. با این تعاریف می توان برخی احادیث مندرج در تفاسیر روایی را به لحاظ نسبت آن با تفسیر قرآن، سنخ شناسی و طبقه بندی کرد.

در برخی از آیات قرآن و نیز در بیان پیامبر اسلام، از گروهی با عنوان «اهل بیت» یاد شده که از هرگونه پلیدی پاک هستند و فضیلت ها و موقعیت های ویژه ای در اسلام دارند. همین امر، موجب توجه خاص خاورشناسان به این واژه قرآنی و نگارش آثار متعددی در این زمینه شده است. مقاله «اهل بیت» اثر موشه شارون در دایرهالمعارف قرآن لایدن، ازجمله این آثار است که پژوهش حاضر، به معرفی و نقد آن می پردازد. مقاله یادشده دارای قوت ها و ضعف های متعددی است. مفهوم شناسی واژه «اهل» در قرآن، ذکر حدیث سفینه، اشاره به آیاتی که واژه «اهل بیت» در آنها به کار رفته و همچنین بیان اینکه حدیث کساء، یکی از مشهورترین روایاتی است که در منابع فریقین درباره تفسیر آیه 33 سوره احزاب نقل شده، از نکات مثبت این مقاله است. در مقابل، برخی از ضعف های آن عبارتند از: مفهوم شناسی ناقص از واژه «اهل بیت»، انطباق آن مفهوم بر قبیله قریش، تحلیل نادرست از برخی روایات و تفسیری مبهم از پیام سیاسی حدیث کساء. در نوشتار تحلیلی حاضر، به اشکالات یادشده پاسخ داده می شود.