حافظ نجفی

زیارت، عملی عبادی است که با هدف جستجوی معنویت در یک مکان مقدس صورت می گیرد. بررسی ها در سابقه تاریخی زیارت نشان می دهد چنین عملی در ادیان پیش از اسلام مانند زرتشت، یهود و مسیحیت نیز وجود داشته و تأکید به سفرهای زیارتی با محوریت کسب معنویت صورت می گرفته است. در این تحقیق که با روش توصیفی و تحلیلی صورت می گیرد، به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که زیارت و سفرهای زیارتی چقدر می تواند در بهبود وضعیت روحی و روانی انسان ها مؤثر باشد و آیا در فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی و شکل گیری تمدن ها، نقشی در زندگی انسان ها داشته است؟ بر آیند تحقیق نشان می دهد، زیارت اماکن مقدس و سفرهای زیارتی، در طول تاریخ بشر، یکی از عوامل اجتماعات مردمی و فعالیت فرهنگی بوده و رونق اقتصادی و شکل گیری شهرنشینی را به دنبال داشته است. همچنین بررسی گزاره های تاریخی و گزارش های کنونی رونش می کند که پیروان ادیان زرتشت، یهودیت، مسیحیت، بویژه دین اسلام، بر این باورند: زیارت یک مکان مقدس، سبب نزدیکی انسان به خداوند گشته و باعث می شود یک یا چند اتفاق معنوی در زندگی انسان رخ دهد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش کارآفرینی اینترنتی بر قصد کارآفرینانه فرزندان شاهد و ایثارگر استان مازندران با روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. جامعه آماری متشکل از کلیه فرزندان شاهد و ایثارگر دانشگاه آزاد واحد ساری به تعداد 612 نفر بوده با استفاده از فرمول کوکران تعداد 235 نفر با روش روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه ای که بصورت استاندارد توسط ژو و لی(2020) طراحی شده، بود. تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار های SPSS و PLS استفاده شد. نتایج حاکی از آنست که آموزش کارآفرینی اینترنتی بر دانش کارآفرینی، توانایی کارآفرینی و قصد کارآفرینانه فرزندان شاهد و ایثارگر استان مازندران تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین دانش کارآفرینی و توانایی کارآفرینی بر قصد کارآفرینانه فرزندان شاهد و ایثارگر استان مازندران تاثیر مثبت و معناداری دارد.

مکه و مدینه، به عنوان مرکز وحی و رسالت، همواره مقصد مسلمانان، به ویژه عالمان دینی، بوده است. علمای دین با هدف انجام فریضه حج و زیارت و کسب علومو معارف دینی، به دو شهر مکه و مدینه هجرت می کردند.در این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی و استقصا از منابع تاریخی نگارش یافته، به دنبال واکاوی دلایل سفرهای علمای مغرب در قرون میانی تاریخ اسلام به حرمین شریفین و پاسخ به این سؤال هستیم که سفرهای علمای مغرب به حرمین شریفین به ویژه اجازات علمای حرمین  چه تأثیری در گسترش علوم و معارف اسلامی در مغرب داشته است؟نتیجه این تحقیق نشان داد علمای مغرب در این محدوده تاریخی به منظور دستیابی به اسناد عالی روایات و کسب اجازه از اساتید، به حرمین شریفین سفر می کردند. آنان در این سفرها می کوشیدند با شناسایی اساتید صاحب نام آن زمان که روایات صحیح السند را با کمترین واسطه در اختیار داشتند، مدت ها آنها را شاگردی،و اجازه نقل احادیث از آنان دریافت کنند.برابر مستنداتی که در این تحقیق ارائه شده، این سفر های علمی و اجازات علمای حرمین، باعث ارتقای علمی و مقبولیت اجتماعی علمای مغرب گردید و آنها توانستند با انتقال کتاب های حدیثی، تشکیل کرسی های تدریس، شرح و تفسیر روایات، تربیت شاگردان و صدور اجازه برای آنان و همچنین نگارش و انتشار کتاب ، علوم و معارف اسلامی را در مغرب گسترش دهند و در اشاعه فرهنگ اسلامی در مغرب مؤثر واقع شوند.

علمای شیعه به عنوان پاسداران دین و مربیان و هدایتگران مردم، همواره در اندیشه تعامل سازنده با پیروان دیگر ادیان و مذاهب، به ویژه در حرمین شریفین مکه و مدینه در زمان برگزاری حج و عمره، بوده اند و مردم را نیز به سعه صدر و اخلاق نیکو با دیگران توصیه کرده اند. در این مقاله که دارای روش توصیفی تحلیلی است، شیوه رفتاری و تعامل علمای شیعه با دیگر مسلمانان در موسم حج و حرمین شریفین، مورد بررسی قرار گرفته و روشن شده است که عالمان روشن بین شیعه، ضمن آگاه ساختن پیروان مذاهب اسلامی در زمینه های مختلف، آنان را به مشترکات اعتقادی، وحدت و انسجام اجتماعی و هشیاری در برابر دسیسه های دشمنان فراخوانده، و با صدور فتواهای راهگشا در زمینه مناسک حج و ایجاد ارتباط های دوستانه با اهل سنت، از وقوع بسیاری از تنش ها و اختلافات پیشگیری کرده اند و زمینه برگزاری مسالمت آمیز حج را فراهم ساخته اند.

رمى جمرات یکی از مناسک حج است که در منا صورت می گیرد؛ هرچند در قرآن اشاره ای به رمی جمرات نشده است، اما در روایات، برخی اسرار و حکمت های این عمل عبادی و تاریخ تشریع آن ذکر شده است. از آنجاکه معنویت حج می تواند به عنوان الگوی رفتاری برای حج گزاران در تمام عرصه های زندگی به شمار آید، در این تحقیق برخی اسرار رمی جمرات و نقش و آثار اخلاقی و معنوی آن در زندگی حج گزاران مورد بررسی قرار می گیرد. بدین منظور روایات و توصیه های حضرات معصومان: درباره رمی جمرات مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و روشن شد که این عمل در سیره انبیا و اولیای الهی به منظور دورساختن و طرد شیطان از عرصه های زندگی صورت می گرفته است. از این رو رمی جمرات به عنوان یکی از مناسک حج، واجب گردید تا ضمن احیای سنت پیامبران در مبارزه با وسوسه های شیطان، آموزشی برای تمام عرصه های زندگی حج گزاران نیز بوده باشد و انسان های مؤمن بتوانند رمی جمرات در حج را الگوی زندگی خود قرار دهند و مراقب اغواگری ها  و وسوسه های فریبنده شیطان باشند.

 بقیع، قبرستانی مشهور در شهر مدینه است که بر پایه روایات، دارای فضیلت و جایگاه ممتاز معنوی است و پیامبر خدا9 از سوی خداوند، مأمور شده بود پس از هجرت به مدینه، آنجا را به عنوان محل دفن مسلمانان برگزینند و برای دعا و استغفار اموات، به آنجا بروند. در این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی نگارش یافته، ابتدا دلایل فضیلت و جایگاه ممتاز بقیع بررسی شده و در ادامه، به سیره پیامبر اسلام9 و اهل بیت اطهار: و اصحاب درباره زیارت بقیع و نیز اهتمام آنان به بقیع، اشاره شده است. بررسی روایات و گزارش های تاریخی بیانگر این است که بقیع، به عنوان یک مکان مقدس، همواره مورد توجه و عنایت پیامبر اسلام  بوده و ایشان برخی عبادات و راز و نیاز با خداوند متعال را در آنجا انجام می دادند. آن حضرت مأمور بودند اموات مسلمین را در آنجا به خاک بسپارند و برای دفن شدگان آن قبرستان، دعا و استغفار نمایند. خاندان پیامبر و اصحاب نیز با تأسی به رسول الله9 به آن مکان و زیارت دفن شدگان اهتمام جدی داشتند. همین امر باعث شد مسلمانان در طول تاریخ  به بقیع توجه کنند و با هدف زیارت، دعا و استغفار در آنجا حضور یابند.

مکه و مدینه، در مقام خاستگاه وحی و مقدس ترین مکان های عبادتی زیارتی، در طول تاریخ محل رجوع مسلمانان از مذاهب مختلف بوده است. در این مقاله، ارتباطات و مناسبات علمای شیعه و سنیِ هندوستان با حرمین شریفین، که در قالب سفر برای انجام مناسک حج و عمره، زیارت پیامبر9  و بهره گیری از اندیشمندان ساکن در آن دو مکان مقدس صورت می گرفته، بررسی شده و نتایج این سفرها نیز روشن گردیده است. همچنین در این نوشته، متون تاریخی و برخی سفرنامه ها، به ویژه تاریخ علمای هند بررسی خواهد شد و آن دسته از عالمان دیار هندوستان که موفق به سفر مکه و مدینه شده اند، شناسایی گردیده و چگونگی سفر و دستاوردهای آنها از این سفر ها، مورد ارزیابی قرار گرفته است.مقاله حاضر، به روش توصیفی تحلیلی است و گردآوری آن، به صورت کتابخانه ای و استفاده از نرم افزارها انجام شده است.نتیجه پژوهش، حاکی از آن است که بیشتر عالمان صاحب نام و اثرگذار هندوستان، با وجود گرایش های مختلف فکری و اعتقادی، بر خود لازم می دانستند افزون بر انجام دادن حج و زیارت و کسب فواید معنوی، برای شنیدن احادیث نبوی9  و به دست آوردن اسناد معتبر احادیث و همچنین دیگر بهره های علمی، در طول دوران زندگی خود، یک یا چند نوبت به مکه و مدینه سفر کنند و از خرمن دانش عالمان سرزمین وحی بهره مند شوند. بیشتر افراد مورد بررسی در این تحقیق (بازه زمانی قرن 7 تا 14 ق)، موفق به دریافت اجازه نقل روایت و کسب مقام خلافت و ارشاد مردم، از استادان و عالمان مستقر در حرمین شریفین شده اند.

موضوع زیارت از آغاز اسلام، مورد توجه مسلمانان بوده است. پیامبرخدا9  با توصیه زبانی و عملی به مسلمانان درباره زیارت، مشروعیت و بایسته بودن آن را از دیدگاه اسلام آشکار ساخت. وجود دلایل فراوان عقلی و نقلی در منابع معتبر شیعه و سنی، به خصوص آثار امام محمد غزالی درباره حیات برزخی، امکان ارتباط دو سویه زنده ها و مردگان با یکدیگر، به ویژه هنگام زیارت و تأثیر پذیری مزور از دعاها و احسان های زائر، مستمسکی قوی برای نقد دیدگاه های عالمان وهابی است که با وجود اذعان به حیات برزخی مردگان، به ویژه پیامبران(علیهم السلام)، در عین حال منکر چنین ارتباط و تأثیری هستند. در این مقاله ابتدا چند دسته از روایات مرتبط با عنوان بحث که مورد پذیرش علمای وهابی است، نقل گردیده، آن گاه دیدگاه های علمای وهابی مبنی بر انکار ارتباط میان مرده ها و زنده ها به خصوص زیارت کننده و زیارت شونده و مخالفت این دیدگاه ها با روایات یاد شده، در بوته نقد قرار گرفته است.

حج از ارکان دین اسلام و از تکالیف مهم عبادی سیاسی مسلمانان است. در آیات و روایات، بر وجوب انجام این عبادت ویژه تأکید و به ترک آن هشدار داده شده است. در این مقاله، نقش حج در زندگی مسلمانان از بعد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، مورد بررسی قرار گرفته و به برخی شبهه ها که جزو القائات دگر اندیشان به شمار می آید، با ارائه واقع بینانه دستورات الهی پاسخ داده شده است. برآیند این تحقیق که به صورت توصیفی تحلیلی نگاشته شده، حج را از عوامل مهم تربیت انسان دانسته و سبب رشد و تعالی فرهنگی، انسجام اجتماعی و اقتدار سیاسی مسلمانان می شمارد.