سید سروش قاضی نوری

دانش انسان مجموعه ای از مسئله ها و چاره ها در مواجه با دنیای پیرامون است. انسان در مواجه با مسئله های جدید یا قدیم ناگریز از خلق چاره های جدید یا خلق صورت بندی جدید از چاره های قدیم است. فرآیند چاره جویی انسانی در مواجه با مسئله ها در دنیای واقع یا مفهوم نوآوری در دنیای ذهنی در فرهنگ ها و زبان های متفاوت دارای بار معنایی متفاوت است. پژوهش حاضر تلاشی برای شناسایی عنصرهای سازنده واقعیت اجتماعی نوآوری در شرکت های دانش بنیان در بستر زبان فارسی است. پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی با رویکردی توصیفی است. صبغه پژوهش کیفی و برمبنای رویکرد برساخت گرایی اجتماعی از روش حافظه ران استفاده می شود. جامعه ی آماری پژوهش افراد شاغل در شرکت های دانش بنیان فعال در پارک علم و فناوری استان گیلان است. روش نمونه گیری غیرتصادفی از نوع در دسترس و حجم نمونه شامل هفتاد نفر است. براساس یافته های پژوهش عناصر سازنده واقعیت اجتماعی نوآوری در شرکت های دانش بنیان در دو دسته ی عناصر مربوط به سوبژه شامل صبرکردن، خستگی، کنجکاوی، مشاهده کردن، انگیزه حل مشکل، حفظ آرامش، جزئی نگری، ترس از شکست، تلاش کردن، شک کردن، هدف شخصی و عناصر مربوط به ابژه شامل جست وجو در اینترنت، گذر زمان، تغییر ترکیب اجزا، شوخی کردن، محیط پرسروصدا، تغییر ترتیب اجزا، گروه کاری، محیط ساکت و آزمایش کردن هستند. بررسی عنصرهای پدیدارشده نشان از تضاد بین میل به تغییر و میل به سکون در زمان حال و موکول کردن تغییر به آینده در عناصر مربوط به سوبژه دارد، که نمونه ای از عناصر مربوط به سکون در زمان حال و موکول کردن تغییر به آینده در تحقیقات پیشین یافت نمی شود. بررسی عناصر مربوط به ابژه نیز نشان می دهد که عنصر اینترنت مهم ترین منبع الهام افراد برای نوآوری است.

مدل کسب و کار به عنوان فاکتور مهمی در مزیت رقابتی شرکت ها محسوب شده و شرکت ها با تغییر محیط کسب و کار در اثر تغییرات فناوری و ارتباطات نیاز به خلق مجدد مدل کسب و کار خود دارند. در این پژوهش کیفی که با هدف شناسایی اجزای مدل کسب و کار در شرکت های زیست دارویی ایران و براساس استراتژی چند موردی، در بازه زمانی سال 1397 تا 1398 انجام شده است، داده های پژوهش از طریق مصاحبه با 8 شرکت زیست دارویی فعال تولید کننده زیست داروها واقع در استان های تهران، البرز، گلستان و مشهد(نمونه آماری) از بین شرکت های زیست دارویی در ایران(جامعه آماری) و خبرگان جمع آوری و با استفاده از مقایسه الگوها تحلیل شده اند. پس از مرور ادبیات تحقیق و بررسی ابعاد و اجزای مختلف مدل کسب و کار در حوزه زیست داروها، با انجام مطالعه موردی، مدل کسب و کار شرکت های زیست دارویی ارایه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد شرکت های موفق تر در حوزه زیست داروها در هر سه بخش خلق ارزش(در بعد ارزش پیشنهادی شامل ارزبری کمتر و سبد دارویی متنوع)، ارایه ارزش(در بعد منابع کلیدی شامل دارایی های ملموس و غیرملموس و فرایندهای کلیدی شامل کل فرایند تولید دارو) و کسب ارزش (در بعد ساختار درامدی شامل فروش فناوری) با شرکت های دیگر متفاوت هستند.

این پژوهش به طور اکتشافی و با هدف شناسایی و تبیین کارکرد استانداردها در فرایند نوآوری یک بالگرد چندمنظوره تعریف شده است. براین اساس، از طریق مطالعه موردی یک محصول در صنعت هوانوردی دارای چارچوب تنظیم گری سخت گیرانه و در نتیجه، لزوم کاربرد استانداردهای اجباری و داوطلبانه، و نیز با بهره گیری از روش تحلیل مضمون و ابزار شبکه مضامین، کارکرد گونه های مختلف استانداردها در فرایند نوآوری محصول تبیین شده است. گردآوری داده های پژوهش بااستفاده از مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با ده تن از خبرگان و متخصصان در مراحل مختلف چرخه عمر بالگرد، و بررسی مبانی و پیشینه پژوهش و همچنین، داده های بایگانی صورت پذیرفت. براساس یافته های پژوهش، کارکردها و آثار استانداردها در فرایند نوآوری بالگرد به شرح 10 مضمون سازمان دهنده و 57 مضمون پایه شناسایی شدند. کارکردها و یا مضامین سازمان دهنده در این پژوهش شامل کارکردهای اطلاعات، کارایی، انتقال فناوری، ایجاد قابلیت فناورانه، مدیریت پیچیدگی و عدم قطعیت، اندازه گیری، سازگاری، کیفیت/ایمنی، سازماندهی و کاهش تنوع می باشند. نتایج این پژوهش، ضمن این که در آشکار شدن جنبه های تازه ای از رابطه متقابل استانداردها و نوآوری در فرایند توسعه و نوآوری یک محصول مشارکت کرده، پیامدهای مهمی را نیز برای مدیریت نوآوری به ویژه، در بنگاه های دنباله رو و یا دیرآمده در صنایع کشور به همراه دارد.

نوآوری در شبکه های فناورانه تحت تاثیر بازیگران با ماهیت های گوناگون است و ناهمگون بودن اعضای شبکه می تواند روی دستاوردهای شبکه اثرگذار باشد. همچنین مبتنی بر دیدگاه دوسوتوانی، سازمان ها برای موفقیت و توسعه عملکرد باید دو دسته فعالیت اکتشاف و بهره برداری را مورد توجه قرار دهند. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش ناهمگونی در توسعه عملکرد شبکه های نوآوری صنعت زیست داوریی با رویکرد دوسوتوانی سازمانی می باشد. در این پژوهش در ابتدا با بررسی مبانی نظری و از طریق مصاحبه با تعدادی از متخصصان حوزه شبکه های زیست دارویی نسبت به شناسایی ابعاد ناهمگونی شبکه های نوآوری اقدام گردید و در ادامه به منظور بررسی فرضیات پژوهش و تاثیر ابعاد ناهمگونی شبکه بر عملکرد با رویکرد کمی نسبت به توزیع پرسشنامه بین مدیران ارشد شرکت های زیست دارویی فعال در شبکه های نوآوری اقدام شد و با روش مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart-Pls یافته ها تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که ناهمگونی روی عملکرد شرکت ها در شبکه های نوآوری، دارای اثر مثبت و معناداری می باشد. همچنین یافته ها نشان می دهد که اثر ناهمگونی شبکه روی عملکرد آتی شرکت ها بیشتر از عملکرد فعلی است. واژگان کلیدی: شبکه نوآوری، ناهمگونی شبکه، ناهمگونی بازیگران، عملکرد شبکه، دوسوتوانی سازمانی

      صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع مادر کشور نقش بسزایی در اشتغال زایی و ارزآوری دارد و از صنایع زیربنایی توسعه کشور محسوب می شود. ایران در فاکتورهای مهم تولید فولاد مزیت دارد؛ بر اساس طرح جامع فولاد ایران، کلیه حلقه های زنجیره ارزش این صنعت می بایست به صورت متوازن توسعه یابند تا کشور از حیث تامین مواد اولیه و میانی زنجیره خود کفا باشد. در مقاله پیش رو با استفاده از روش تحلیل اقتصادی زنجیره ارزش و تحلیل جریان مواد به واکاوی زنجیره ارزش صنعت فولاد ایران در سال های 93-95 پرداخته شده است. ابتدا زنجیره ارزش فولاد کشور ترسیم و با استفاده از آمار مربوط به میزان تولید و فروش سالانه در هر حلقه از زنجیره ارزش، آمار واردات و صادرات محصولات مختلف زنجیره و . . . جریان مواد در زنجیره ارزش صنعت فولاد تحلیل گردید. سپس کل ارزش افزوده حاصل از زنجیره و سهم مراحل مختلف و هزینه های عملیاتی و سربار در هر حلقه شناسایی شد.      بر اساس نتایج این تحقیق عدم توزان و عدم بهره وری در طول زنجیره مشهود است و در هر سه سال کمبود ظرفیت گندله سازی، گلوگاه توازن زنجیره بوده است. علاوه بر این تنها بدلیل تفاوت ظرفیت اسمی و تولید واقعی در تولید گندله در سال 1393 حدود چهارصد میلیارد ریال، در سال 1394 حدود هزار میلیارد ریال و در سال 1395 حدود هشت هزار میلیارد ریال از ارزش افزوده ای که می توانست در زنجیره تولید شود، کاسته شده است. بر اساس نتایج این تحقیق عدم توزان و عدم بهره وری در طول زنجیره مشهود است و در هر سه سال کمبود ظرفیت گندله-سازی، گلوگاه توازن زنجیره بوده است. علاوه بر این تنها بدلیل تفاوت ظرفیت اسمی و تولید واقعی در تولید گندله در سال 1393 حدود چهارصد میلیارد ریال، در سال 1394 حدود هزار میلیارد ریال و در سال 1395 حدود هشت هزار میلیارد ریال از ارزش افزوده ای که می توانست در طول زنجیره تولید شود، کاسته شده است.

استراتژی تولید در ساده ترین تعریف به معنای پیکربندی تصمیمات تولید متناسب با اولویت های رقابتی شرکت است. بنابراین اولین قدم برای طرح ریزی استراتژی تولید شناخت درست تمام تصمیمات استراتژیک در حوزه های مختلف تولید است. علاوه برآن در هر تصمیم، شرکت آلترناتیوهای متعددی پیش روی خود دارد و انتخاب آلترناتیوهای مختلف در کنار هم پیکربندی واحد تولید را شکل می دهد. این تحقیق با هدف شناسایی و دسته بندی تصمیمات استراتژیک تولید در صنعت داروسازی ایران انجام شده است. داروها به طورکلی به دو دسته داروهای شیمیایی و نوترکیب دسته بندی می شوند و این تحقیق به طور خاص به تولید داروهای شیمیایی پرداخته است. بر این اساس ابتدا فهرست جامعی از تصمیمات و آلترناتیوها از دل ادبیات تحقیق بیرون آمده و بر اساس آن بیش از 25 ساعت مصاحبه با خبرگان در این صنعت انجام شد. مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد به دلیل الزامات قانونی سخت گیرانه در تولید دارو و نوع خاص فروش آن در بازار ایران، شرکت ها در اکثر حوزه های تصمیم، تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته و گزینه های پیش روی آنها، محدود هستند. از این رو عمده تفاوت تولیدکننده های داروهای شیمیایی در ایران برآمده از تفاوت تصمیم گیری در حوزه های مدیریت منابع انسانی و مدیریت کیفیت بوده و این دو حوزه تاثیر به سزایی در جایگاه رقابتی شرکت ها دارند. از طرفی همکاری با شرکت های پیشروی خارجی در زمینه طراحی فرآیند، اخذ فرمولاسیون و تامین مواد اولیه از تصمیماتی است که تاثیر به سزایی بر جایگاه رقابتی شرکت ها در این صنعت در ایران دارد.

با توجه به الگوی متفاوت تکامل و توسعه سامانه های محصول پیچیده (CoPS) در مقایسه با مدل های نوآوری مرسوم، این مقاله به بررسی فرایند تطور و تکامل نوآوری در سامانه های محصول پیچیده در صنعت هوانوردی ایران با استفاده از مفهوم مدل چرخه عمر در مهندسی سیستم ها می پردازد. در این مقاله، مدلی برای شناسایی و تحلیل مراحل نوآوری محصول در CoPS با تمرکز بر آشکار کردن برهم کنش بین مهندسی معکوس و مهندسی روبه جلو توسعه می یابد. برای این منظور، ابتدا با مرور پیشینه و بررسی مدل های چرخه عمر CoPS در مهندسی سیستم، چارچوبی مفهومی برای مطالعه فرایند نوآوری در CoPS ایجاد شد. سپس، از طریق مطالعه چندموردی مبتنی بر تحلیل های توالی زمانی سه محصول پیچیده در صنعت هوانوردی، یک مدل فرایندی مبتنی بر چرخه عمر در CoPS توسعه یافت که شامل مراحل مهندسی معکوس و بازیابی طراحی (دربرگیرنده مراحل ارزشیابی و تحلیل داده ها، تولید بسته داده فنی، تصدیق طراحی، تکمیل بسته داده فنی و پیاده سازی طراحی)، مفهوم، توسعه، تولید، بهره برداری، پشتیبانی و کنارگذاری است. یافته های ما چندین ویژگی بارز را درخصوص مدل نوآوری CoPS در صنعت هوانوردی ایران به شرح زیر نشان می دهد. این مدل، سیستمی پیچیده از فرایندهایی است که دارای ویژگی های همزمانی، تکرارشوندگی، بازگشتی بودن و بهم وابستگی هستند. طی فرایند نوآوری محصول، مهندسی معکوس و مهندسی روبه جلو برهم تأثیر متقابل می گذارند. همچنین، این مدل چارچوبی نظام مند و کاربردی به منظور مدیریت بهتر فرایند نوآوری در سامانه های محصول پیچیده ای فراهم می کند که براساس ایده ها و داده های فنی حاصل از مهندسی معکوس در تعامل با مهندسی روبه جلو و طراحی مستقیم شکل می گیرند.  

ریشه های مفهوم نظام های بخشی نوآوری به مطالعاتی بازمی گردد که حدود سه دهه پیش انتشار یافته اند، اما این مفهوم حدود دو دهه پیش به طور جدی معرفی و از آن زمان به بعد با روندی افزایشی در صنایع متنوع و در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مورد استفاده قرار گرفته است. هر نظام بخشی نوآوری متشکل از چهار مؤلفه کلیدی است که یکی از آنها نهادهای رسمی (سیاست ها، قوانین، مقررات و استانداردها) و غیررسمی (باورها، هنجارها و ارزش ها) است و بقیه عبارتند از پایه دانش و فناوری، بازیگران و شبکه ها، و تقاضا. مروری بر مطالعات پیشین در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مؤید آن است که انواع سیاست های دولت به ویژه سیاست های علم، فناوری و نوآوری تأثیر چشم گیری بر شکل گیری و تکامل نظام های مختلف بخشی نوآوری دارند. بررسی های این مقاله نشان می دهد که بخش های مختلف نیازمند سیاست های متفاوت و متنوع هستند و سیاست هایی که در یک بخش اثرات مثبتی به جا می گذارند لزوماً در بخش های دیگر چنین اثراتی را به دنبال ندارند. در انتهای مقاله تأثیر سیاست های متنوع و پویای دولت بر شکل گیری و تکامل صنعت توربین های گازی مورد بررسی قرار گرفته و مرور این تجربه بیانگر آن است که دولت در طول زمان از طریق اتخاذ سیاست های مختلف به شکل گیری و تکامل این بخش کمک بسیاری کرده است.  

بخش های مختلف صنعتی با رژیم های فناورانه، سیاستی و بازار متفاوت شناخته می شوند. این تفاوت ها در میان صنایع با محصولات و سامانه های پیچیده و صنایع با محصولات مصرفی و سیستم تولید انبوه پررنگ تر است. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی و استراتژی مطالعه موردی به واکاوی رژیم های فناورانه، سیاستی و بازار صنعت توربین های گازی به عنوان یک صنعت با محصولات و سامانه های پیچیده پرداخته است. بعلاوه، به منظور پررنگ کردن تفاوت میان رژیم های فناورانه، سیاستی و بازار این صنعت با صنایع با محصولات مصرفی و سیستم تولید انبوه، به مقایسه تطبیقی این صنعت با شش صنعت در کشور کره جنوبی پرداخته شده است. یافته های این پژوهش گویای آن است که صنعت توربین های گازی به عنوان یک صنعت با محصولات و سامانه های پیچیده دارای رژیم فناورانه، سیاستی و بازار متفاوت و متمایزی نسبت به صنایع با محصولات مصرفی و سیستم تولید انبوه است. این یافته از آن جهت اهمیت دارد که، این تفاوت ها می تواند بر الگوی یادگیری و همپایی فناورانه و پنجره های فرصت این صنعت تأثیر چشمگیری داشته باشد

ایجاد مزیت و قابلیت رقابتی در شرکت با توجه به اولویت های رقابتی آن شرکت و به واسطه اجرای برنامه ها و تصمیمات استراتژیک تولید حاصل می شود. در این پژوهش ارتباط تصمیمات استراتژیک تولید با اولویت های رقابتی و تأثیر آن بر عملکرد شرکت ها در صنعت قطعه سازی خودرو در ایران بررسی می شود. برای شناسایی اولویت های رقابتی، تصمیمات استراتژیک تولید و عملکرد از پیمایش استفاده شده است. ابزار مدنظر برای این پیمایش پرسشنامه است. داده های حاصل از پرسشنامه به کمک آمار توصیفی و استنباطی (مانند ضریب همبستگی و رگرسیون خطی چندگانه) تحلیل شده است. در پژوهش حاضر، پس از دسته بندی اقدامات استراتژیک تولید (با توجه به اولویت های رقابتی) و بررسی تأثیر آن بر تحقق اولویت های رقابتی و عملکرد کلی کسب و کار، مشخص شد تصمیماتی که شرکت ها بدین منظور انجام داده اند برخلاف تأثیر مثبت در بهبود عملکرد، تأثیر اندکی در تحقق اولویت های رقابتی دارند؛ بنابراین درادامه دسته ای از تصمیمات شناسایی شده اند که بیشترین تأثیر را در ایجاد قابلیت های هزینه، کیفیت، انعطاف پذیری و تحویل دارند. در حالت کلی تصمیمات شناسایی شده علاوه بر بهبود قابلیت های رقابتی، بر سوددهی شرکت ها نیز اثر زیادی دارد.

اطلاع از چگونگی شکل گیری و توسعه قابلیت های عملیات در سازمان ها به جهت اهمیت این قابلیت ها در شکل گیری مزیت های رقابتی سازمان امری ضروری است. در این مقاله جنبه ها ، نتایج و چگونگی شکل گیری قابلیت کیفیت به عنوان یکی از اصلی ترین قابلیت های عملیات در شرکت های داروسازی مورد بررسی قرار می گیرد. با اجرای یک مطالعه چند موردی در سه شرکت داروسازی در ایران و تحلیل آن، یافته های این تحقیق دلالت بر چهار عامل اصلی در ایجاد قابلیت کیفیت در چنین شرکت هایی دارد. اولین و اساسی ترین عامل منابع داخلی شرکت به ویژه منابعی است که دارای ویژگی های تئوری منبع محور باشند. دومین عامل، مدیریت عملیات در سطوح مختلف تصمیم گیری است که در شکل گیری قابلیت کیفیت اثرگذار بوده اند، عامل بعدی، تأثیر همکاری های بین المللی بر ایجاد قابلیت کیفیت در شرکت های داروسازی بوده است و درنهایت محیط سازمان به عنوان عامل خارجی تأثیرگذار در ایجاد قابلیت کیفیت در نظر گرفته شده است. نتایج این تحقیق با یافته های تحقیقات پیشین در مرور ادبیات مقایسه شده که نتیجه آن صحت این یافته ها بر اساس تئوری های پیشین بوده است.

پیچیدگی بالای مسائل حوزه علم، فناوری و نوآوری و دشواری درک نحوه تأثیر سیاست های نوآوری از یک سو و اثربخشی اندک یا اثرات نامطلوب بسیاری از برنامه های سیاستی موجود در این زمینه از سوی دیگر، لزوم دقت بیشتر در مرحله فرموله کردن و تدوین این سیاست ها و موشکافی در انتخاب هر یک از عناصر برنامه های سیاستی را مشخص می سازد. هنگام تدوین یک سیاست جدید یا در بررسی و نقد سیاست های پیشنهادشده و موجود، نیازمند چارچوبی هستیم که عناصر ضروری این برنامه ها را مشخص نماید تا امکان تحلیل تناسب این عناصر با یکدیگر فراهم شود. بر این اساس مقاله حاضر به بررسی عناصر ضروری برنامه های سیاستی پرداخته و چارچوبی برای تدوین برنامه های مذکور بر مبنای این عناصر ارائه می دهد. در انتها نیز نحوه کاربرد چارچوب پیشنهادی در نقد برنامه های موجود با بررسی برنامه ششم توسعه در بخش علم و فناوری نشان داده شده است.  

تصمیم گیری استراتژیک یکی از فعالیت های مدیریتی برای غلبه بر عدم اطمینان محیطی است. تصمیمات استراتژیک تصمیماتی هستند که بر بقاء بلندمدت سازمان و پویایی و ارتقاء آن تأثیر دارند. شرکت های دانش بنیان ابزار کلان دولت ها برای ارتقاء فناوری و جاری سازی علم در صنعت هستند. با توجه به اهمیت جایگاه سازمان های دانش بنیان در حجم تولید ناخالص داخلی و نیز فقدان الگوی تصمیم گیری استراتژیک این شرکت ها برای «تجاری سازی فناوری»، پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است: « الگوی تصمیم گیری استراتژیک شرکت های دانش بنیان در تجاری سازی فناوری چیست؟». بدین منظور با استفاده از روش نظریه داده بنیاد (رویکرد استراوس-کوربین) با 12 نفر از خبرگان موضوع (شامل مدیران شرکت های دانش بنیان و خبرگان دانشگاهی) مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. پس از مرحله کدگذاری باز از بطن داده های اولیه ۶۴۹ نکته کلیدی در قالب ۱۴۱ مفهوم انتزاعی استخراج شد. مفاهیم مذکور از طریق فرآیند کدگذاری محوری و انتخابی به شکل گیری ۸۳ مقوله فرعی، 34 مقوله اصلی و نهایتاً شش قضیه ی تئوریک منجر شد. قدرت کنشگری مدیران بر اساس تحلیل بازار، نقش نرخ ماندگاری نخبگان، چابک سازی ساختار و فرآیند تصمیم گیری، حفظ ارتباطات پویای بازاریابی با محیط، توجه به مؤلفه های اکوسیستم فناوری و محیط و اهمیت درجه ی بلوغ و یادگیری سازمان در اتخاذ تصمیمات بخشی از مهمترین مقوله های این پژوهش بوده است.

 پس از رسوایی های مالی شرکت هایی مانند انرون، وان تل و ... موضوع حاکمیت شرکتی اهمیت یافت و نظر محققان را به خود جلب نمود. یکی از موضوعات مطالعاتی در زمینه حاکمیت شرکتی، تأثیر آن بر نوآوری بنگاه می باشد. در این مطالعه ارتباط حاکمیت شرکتی و تلاش های نوآوری در 304 شرکت فعال در بازار بورس تهران بررسی شده است. در این نوشته سعی شده است ابعاد و شاخص های کلان حاکمیت شرکتی شناسایی و سپس مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر نوآوری بنگاه استخراج شود و شاخص هایی مانند قابلیت اتکای در گزارشات افشاشده و به موقع بودن گزارشات افشاشده، در سایر مطالعات مشاهده نشده است. صورت های مالی حسابرسی شده مربوط به ساله ای 1391 تا 1395 بوده و با استفاده از روش پنل دیتا تجزیه وتحلیل گردیده است. نتایج برآورد مدل نشان می دهد که تحصیلات هیئت مدیره، انتخاب مدیرعامل از داخل یا خارج شرکت و پرداخت پاداش هیئت مدیره اثر مثبت و معنادار، اما میزان پرداختی بابت حق حضور هیئت مدیره، قابلیت اتکای گزارش های افشاشده و تعداد سنوات فعالیت بنگاه اثر منفی بر میزان نوآوری بنگاه دارد. تحصیلات مدیرعامل، غیرموظف بودن اعضای هیئت مدیره، تمرکز مالکیت و به موقع بودن گزارش های افشاشده توسط شرکت اثر معناداری بر نوآوری بنگاه ندارد.

ارتقاء زنجیره ارزش به معنی نوآوری نسبی واحدهای عضو این زنجیره است و طبعاً نوآوری هنگامی منجر به ارتقاء می شود که نسبت به رقبا نرخ بالاتری داشته باشد. همچنین رقابت پذیری زنجیره ارزش تا حد زیادی تحت تأثیر هماهنگی و همکاری بازیگران زنجیره در جهت نوآوری است. این مقاله در پی آن است که با بررسی ارتباط کارکردهای نظام نوآوری صنعت فولاد ایران با راهبردهای ارتقاء زنجیره ارزش، پیشنهاداتی را جهت پیاده سازی این راهبردها از منظر نظام نوآوری ارائه دهد. بدین منظور از طریق مصاحبه با خبرگان این حوزه و تحلیل تماتیک، چارچوب اولیه استخراج و ابعاد و مؤلفه های آن با بهره گیری از پیمایش و استفاده از روش های آماری، اعتبارسنجی و به صورتی دقیق تر بررسی شد. یافته ها نشان داد که انواع راهبردهای ارتقاء زنجیره ارزش صنعت فولاد تحت تأثیر موانعی قرار دارد که توسط کارکردها و زیرکارکردهای نظام نوآوری این صنعت قابل رفع و اصلاح است. به عنوان نمونه کارکردهای خلق و انتشار دانش، هدایت تحقیق وتوسعه و تأمین و جریان دادن به منابع مهم ترین کارکردهایی هستند که ارتقاء محصولی و فرآیندی را تسهیل می نمایند و فعالیت های کارآفرینانه، شکل دادن بازارها و مشروعیت بخشی بیش از سایر کارکردها موانع ارتقاء کانالی را رفع و به صورت غیرمستقیم سایر راهبردهای ارتقاء را تسهیل می کنند. در پایان مقاله نیز با استفاده از تحلیل هم زمان ساختاری-کارکردی اهداف و پیشنهادات سیاستی ارائه شده است.

تحقیق و توسعه در بخش کسب وکار با احتمال بیشتری تجاری شده و به خلق ثروت برای جامعه منتهی می شود. در ایران سهم کمی از کل هزینه کرد تحقیق و توسعه کشور به بخش کسب وکار مربوط است زیرا شرکت ها اعم از دولتی و خصوصی انگیزه انجام تحقیق و توسعه را ندارند یا برای انجام آن با موانعی روبرو هستند. با این مقدمه، مداخله دولت و ارائه ترکیبی از ابزارهای سیاستی برای ایجاد انگیزه یا رفع موانع مزبور ضروری است. در این مقاله از روش بهینه سازی چندهدفه برای طراحی ترکیب سیاستی با هدف ارتقاء هزینه کرد بخش کسب وکار ایران در فعالیت های تحقیق و توسعه و لحاظ تأثیرات متقابل ابزارهای سیاستی استفاده شده است. ترکیب های سیاستی بهینه پارتو با استفاده از الگوریتم ژنتیک و در نرم افزار MATLAB R2016a به دست آمده اند. نتایج پیاده سازی مدل بر روی مجموعه ای متشکل از 32 ابزار سیاستی نشان داده که خرید دولتی محصولات نوآورانه، تأسیس و کمک به اداره صحیح صندوق های مشاوره بومی، اعتبارهای مالیاتی بر درآمد شرکت، حمایت از بازارهای سهام جدید، خرید دولتی تحقیق و توسعه، آینده نگاری فناوری، ایجاد آزمایشگاه های مرجع، استانداردسازی به منظور ترغیب نوآوری، خرید کاتالیزوری محصولات نوآورانه و همچنین حمایت مالی از اتحادهای تحقیق و توسعه یا کنسرسیوم ها (دولت، بنگاه ها و دانشگاه ها) باید در سبد سیاستی دولت مورد توجه قرار گیرند.

امروزه توسعه همکاری های فناورانه یکی از راهکارهای مهم جهت توسعه منابع، قابلیت ها و کسب مزیت رقابتی در میان سازمان ها محسوب می شود. این نوع از همکاری ها در میان شرکت های کوچک و متوسط فناوری به جهت ایجاد تاثیرات چشمگیر بر موفقیت آنها از اهمیت بیشتری برخوردار است. یکی از بستر های مهم جهت ایجاد و تداوم همکاری ها ایجاد قابلیت های لازم جهت ورود و بهره برداری از این همکاری ها است. در این مقاله تلاش شده است تا بر اساس مطالعه چند موردی، قابلیت های متفاوت چند بنگاه فناور کوچک و متوسط فناور از طریق انجام مصاحبه با مدیران شرکت ها و طرف های همکاری و مطالعه اسناد و مشاهده و به کمک تحلیل تم به مورد بررس قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که قابلیت های مورد نیاز در همکاری فناورانه در بنگاه ها شامل چهار دسته قابلیت های شکل گیری و تداوم همکاری، قابلیت های پشتیبان محصول/خدمت فناورانه، قابلیت های پشتیبان بهره برداری از محصول/خدمت همکاری و قابلیت های یکسان و مکمل جهت هم افزایی از طریق همکاری است که مجموعه ای از قابلیت ها بر اساس نوع همکاری و هدف آن در این مجموعه ها قرار می گیرد. این قابلیت ها بستر شکل گیری و تداوم همکاری ها و همچنین میزان بهره برداری و نتیجه بر آمده از همکاری ها برای بنگاه محسوب می گردد.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی الزامات و اقدامات ضروری در راستای راه اندازی شبکه اجتماعی نخبگان ایرانی است. روش پژوهش از نوع کیفی است، که در آن نتایج حاصل از مصاحبه با مدیران بنیادهای شهرستان ها و نخبگان منتخب و بررسی اسناد بالادستی، منجر به شناسایی اهداف، چالش ها و تعیین فعالیت ها و اقدامات مورد نیاز شبکه اجتماعی نخبگان ایران شده است. روش گردآوری اطلاعات مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه با مدیران ارشد بنیاد ملی نخبگان، پرسشنامه و استفاده از تکنیک کرفت جهت سنجش خطرات احتمالی برای تحقق اهداف شبکه مورد نظر است. نتایج حاصل از مصاحبه و تحلیل پرسشنامه های تکمیل شده توسط مدیران ارشد بنیاد شهرستان ها و نخبگان منتخب نشان دهنده وجود چهار چالش مهم از جمله ایجاد اعتماد، امنیت، فرهنگ و زیرساخت ها بر سر راه رسیدن به اهداف راه اندازی شبکه های اجتماعی نخبگان از جمله تعامل، نشر دانش، اطلاع رسانی، توسعه سرمایه های فکری، مالی و فناورانه و همچنین افزایش بهره وری تلاش های نخبگان است. نتایج حاصل از تحلیل کرفت میزان اهمیت بالای چهار اقدام از جمله: مدیریت دانش، اصلاح، کنترل و بازنگری، ارزیابی و سنجش عملکرد و ارتباطات و تعامل برای محقق نمودن اهداف این شبکه را نشان می دهد.

هر نظام نوآوری بخشی متشکل از پایه دانشی و فناوری ها، نهادها و سیاست ها و ساختار بازار خاص خود است. به علاوه، این مؤلفه ها با الگوی خاصی در طول زمان تکامل می یابند و به هم تکاملی با یکدیگر می پردازند. مطالعه نحوه تکامل و هم تکاملی نظام های نوآوری بخشی به ویژه در کشورهای در حال توسعه می تواند دلالت های ارزشمندی را برای سیاست گذاری و مدیریت به دنبال داشته باشد. این پژوهش با بهره گیری از رویکردی کیفی و راهبرد مطالعه موردی به واکاوی تکامل و هم تکاملی در نظام نوآوری بخشی صنعت توربین های گازی در ایران پرداخته است. یافته ها بیانگر آن است که وجود بازار و تقاضای چشمگیر داخلی در بخش های مختلف صنعتی کشورهای در حال توسعه نظیر ایران می تواند به عنوان یک فرصت مناسب برای حرکت بنگاه ها داخلی به سمت اکتساب قابلیت های فناورانه محسوب شود مشروط به آنکه سیاست گذاران از فرصت ایجادشده نهایت بهره را برده و از طریق طراحی و به اجرا درآوردن سیاست های هوشمندانه در زمینه خریدهای دولتی، سرمایه گذاری در حوزه های تحقیقاتی، توسعه زیرساخت ها و همچنین تسهیل همکاری با شرکت های خارجی برای هدایت جریان دانشی به داخل کشور، زمینه مناسب انباشت و تکامل قابلیت های فناورانه را فراهم آورند.

ریشه های مفهوم سیستم های بخشی نوآوری به مطالعاتی بازمی گردد که حدود سه دهه پیش انتشار یافته اند. اما این مفهوم حدود دو دهه پیش به طور جدی معرفی شده و از آن زمان به بعد، با روندی افزایشی، در صنایع متنوع و در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه به کار رفته است. با این حال، تاکنون مطالعه نظام مندی در زمینه پیشینه پژوهشی سیستم های بخشی نوآوری صورت نگرفته است. در این مقاله، با مطالعه 76 مقاله منتخب، به مرورِ نظام مند پیشینه این نوع پژوهش طی دو دهه اخیر پرداخته ایم. بدین منظور، در کنار مروری بر مفهوم، ویژگی ها و مؤلفه های سیستم های نوآوری بخشی، برخی آمارهای توصیف مرتبط با مقالات منتخب را ارائه داده ایم. به علاوه، مطالعات انجام شده را بر اساس سطح توسعه یافتگی جوامع دسته بندی کرده ایم و در ادامه به ارائه دسته بندی موضوعی از مطالعات صورت گرفته پرداخته ایم که مشتمل بر مفاهیم همپایی فناورانه، پنجره های فرصت، کالاهای سرمایه ای و محصولات و سامانه های پیچیده، و گذار به رهبری بازار در اقتصادهای نوظهور است.